Τα τελευταία μερεμέτια στην επιχειρούμενη συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο γίνονται αυτές τις ημέρες στο Χίλτον, στο πλαίσιο μιας διαπραγμάτευσης η οποία άρχισε τον περασμένο Οκτώβριο και καλώς εχόντων των πραγμάτων θα ολοκληρωθεί στις 22 Μαΐου.
Ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντεϊσελμπλούμ ανέλαβε χθες «προσωπική δέσμευση» έναντι του Ευρωκοινοβουλίου ότι «θα καταλήξουμε σε συμφωνία εντός του Μαΐου», φέρνοντας στο προσκήνιο και το θέμα του χρέους.
«Θα συζητήσουμε για το χρέος, η ελάφρυνση θα χρειαστεί για να βρεθεί λύση. Αυτή είναι η γνώμη μου και νομίζω ότι την ασπάζονται στο Eurogroup» είπε, μία ημέρα μετά την πρόδηλη ανησυχία του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, να υπάρξει ένα νέο «ποίημα πάνω στα ποιήματα» για την ανάγκη διευθέτησης του ελληνικού χρέους.
Ολα για όλα. Η κυβέρνηση ποντάρει τα ρέστα της στην παγκόσμια συμφωνία. Δίνει πρόσθετα μέτρα και ελπίζει σε μείωση των στόχων πρωτογενών πλεονασμάτων για την περίοδο μετά το 2022.
Με αυτό τον τρόπο επιχειρεί να διαχειριστεί πολιτικά το νέο πακέτο μέτρων των 3,6 δισ. ευρώ, το οποίο θα πέσει στις πλάτες κυρίως των συνταξιούχων αλλά και των μισθωτών και των αγροτών των χαμηλότερων εισοδηματικών κλιμακίων μέσω της μείωσης του αφορολογήτου στα επίπεδα των 5.700 - 6.600 ευρώ.
Παράλληλα Σόιμπλε και Τόμσεν ενδεχομένως να μην έχουν πει την τελευταία τους κουβέντα. Μέχρι τώρα έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στις ανατροπές και στα πισωγυρίσματα και τίποτα δεν προδιαγράφει, ενόψει των γερμανικών εκλογών, ότι θα καθήσουν με σταυρωμένα χέρια.
Ακόμα όμως και στο ιδανικό σενάριο, κατά το οποίο στις 22 Μαΐου οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης έχοντας στο τραπέζι τους ψηφισμένα σκληρά μέτρα από την ελληνική κυβέρνηση θα συζητήσουν για το χρέος χωρίς ο Σόιμπλε να ανάβει νέες φωτιές, είναι προδιαγεγραμμένο ότι καμία παρέμβαση στο θηρίο των 330 δισ. ευρώ δεν πρόκειται να υπάρξει πριν από το τέλος του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018.
Οι Ευρωπαίοι θεωρείται βέβαιο, όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, ότι θα καθιερώσουν δεσμεύσεις και προαπαιτούμενα για την όποια μελλοντική παρέμβαση σε χρέος και πλεονάσματα, διατηρώντας τον έλεγχο της οικονομικής πολιτικής στην Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια, ενώ η κυβέρνηση θα συνεχίσει το ποίημα «δεν εφαρμόζονται τα νέα μέτρα χωρίς ελάφρυνση χρέους».
Στους εκατέρωθεν εκβιασμούς μέχρι σήμερα - δυστυχώς - νικητές είναι πάντα οι δανειστές.
Βαρύ τίμημα. Το τίμημα της συμφωνίας είναι βαρύ για την ελληνική κοινωνία. Το αφήγημα σύμφωνα με το οποίο για κάθε ένα ευρώ επιβάρυνσης θα υπάρχει ένα ευρώ ελάφρυνσης που πλάστηκε στον μύθο του τέλους της λιτότητας μετά το Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, έχει προσαρμοστεί ήδη στην πραγματικότητα.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναγνώρισε ότι οι όποιες ελαφρύνσεις δεν θα αφορούν τους ίδιους ανθρώπους που θα επιβαρυνθούν, ο υπουργός Οικονομικών νωρίτερα είχε προϊδεάσει ότι για κάποιους πολίτες η συμφωνία θα είναι επώδυνη.
Οι συνταξιούχοι βρίσκονται ακόμα μία φορά σε πρώτο πλάνο. Εκτός από τα 1,8 δισ. ευρώ που θα βγουν από τις τσέπες τους μέσω της κατάργησης των προσωπικών διαφορών στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, θα κληθούν να σηκώσουν και ένα μερίδιο από τα πρόσθετα βάρη από τη μείωση του αφορολογήτου.
Τα παραδείγματα που επεξεργάστηκαν «ΤΑ ΝΕΑ» είναι ενδεικτικά. Συνταξιούχος χωρίς παιδιά με σύνταξη 817 ευρώ θα χάσει 102 ευρώ τον μήνα μόνο από την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς (εφόσον κοπεί στο σύνολό της). Μόνο και μόνο από αυτή την περικοπή χάνει 1.235 ευρώ τον χρόνο. Σήμερα, ο συγκεκριμένος συνταξιούχος έχει αφορολόγητο όριο 8.636 ευρώ και για τη σύνταξή του επιβαρύνεται με φόρο εισοδήματος 259 ευρώ.
Το αφορολόγητο όμως για τη συγκεκριμένη κατηγορία συνταξιούχων (όπως και για τους μισθωτούς και τους αγρότες χωρίς παιδιά) οδεύει ολοταχώς προς τα 5.685 ευρώ και με τις ψαλιδισμένες αποδοχές ο φόρος αυξάνεται στα 637 ευρώ ή 378 ευρώ παραπάνω. Η συνολική χασούρα εισοδήματος ανέρχεται σε 1.613 ευρώ ή χονδρικά σε ετήσια βάση χάνονται δύο συντάξεις.
Στα υψηλότερα κλιμάκια (στις συντάξεις των 1.400 ευρώ σήμερα), επειδή το μαχαίρι στις αποδοχές αναμένεται πολλαπλάσιο, το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών προκύπτει από την καθαρή μείωση των συντάξεων. Ο πρόσθετος φόρος είναι συγκριτικά χαμηλότερος εξαιτίας της παράλληλης ισοπέδωσης του εισοδήματος. Το αποτέλεσμα είναι όμως και πάλι το ίδιο: δύο συντάξεις τον χρόνο θυσία για τη συμφωνία. Στο καλό σενάριο, το μαχαίρι στις συντάξεις θα μπει το 2019 και στο αφορολόγητο το 2020, στο κακό σενάριο όλο το πακέτο θα εφαρμοστεί το 2019.
Απότομη προσγείωση. Μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι το 2019 είναι ακόμα μακριά. Σχετικό. Μέχρι τότε, αν κλείσει η συμφωνία και υπάρξει ανάσα στο χρέος, η χώρα θα ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το κλίμα θα αρχίσει να αλλάζει. Οι φόροι όμως δεν πρόκειται να μειωθούν, τα εισοδήματα δεν πρόκειται να αυξηθούν και η ανεργία σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις θα συνεχίσει να είναι πάνω από 20% του εργατικού δυναμικού.
Επιστρέφοντας στο παρόν, οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης έχουν κοστίσει ήδη ακριβά. Οι εκροές καταθέσεων από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα άγγιξαν τα 2,5 δισ. ευρώ από τις αρχές του έτους και παρότι το δίμηνο Μάρτιος - Απρίλιος καταγράφεται επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης των καταθέσεων, η αβεβαιότητα συνεχίζει να δίνει τον τόνο στις εξελίξεις.
Ακόμα χειρότερα, οι προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας κάθε μήνα που περνά χωρίς να κλείνει η συμφωνία αναθεωρούνται σε διαρκώς χαμηλότερα επίπεδα. Η επέκταση κατά 2,7% που προέβλεπε ο προϋπολογισμός για φέτος, θεωρείται όνειρο μακρινό και οι πλέον απαισιόδοξοι έχουν φτάσει στο σημείο να προβλέπουν στασιμότητα και το 2017.
Χθες η Citigroup σε ανάλυσή της έθεσε τον πήχη της ανάπτυξης για φέτος σε μόλις 0,1% και αυτό διότι θεωρεί ότι «θα υπάρξει κάποια επιτάχυνση το δεύτερο εξάμηνο, μετά την πιθανή συμφωνία για τη δεύτερη αξιολόγηση». Ωστόσο, όπως σημειώνει, τα capital controls που εξακολουθούν να ισχύουν και τα νέα μέτρα λιτότητας «θα συνεχίσουν να φρενάρουν την ανάκαμψη και είναι πιθανό να μην πιαστούν οι στόχοι του προγράμματος όσον αφορά την ανάπτυξη».
Η εκτίμηση αυτή είναι ιδιαιτέρως ανησυχητική. Χωρίς ανάπτυξη και με ένα νέο κύμα λιτότητας προ των θυρών, κανένα ποίημα για το χρέος δεν μπορεί να δώσει ανάσα ούτε στην κοινωνία ούτε στην πραγματική οικονομία.