Η κρίση, είπε, έχει αναφορές στην παιδεία και τον πολιτισμό, ενώ στην πραγματικότητα, η κρίση δομείται πάνω σε ορισμένες αντιλήψεις, δηλαδή σε ορισμένα χαρακτηριστικά που θα τα αναζητούσαμε στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε, ερμηνεύουμε και βλέπουμε τον κόσμο.
Δηλαδή, η κρίση δομείται πάνω σε ένα σύστημα αξιών που οργάνωσε το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα και του οποίου φαίνεται ότι στρέβλωσε και τον τρόπο με τον οποίο κατανοεί ο πολίτης τον εαυτό του και τον τρόπο με τον οποίο οργάνωσε την οικονομία αυτού του τόπου.
Αυτού του είδους η σημασιοδότηση φτάνει να έχει αντιφάσεις, φτάνει να οργανώνει αυτή τη μεγάλη πολιτική δοκιμασία που περνάμε όλοι και ως χώρα και ως λαός και ως πολιτικό σύστημα και ως κόμματα και ως κοσμοθεώρηση.
Πάρα πολλοί Βουλευτές εστίασαν την κριτική τους στο ότι το νομοσχέδιο έχει, κατά κάποιον τρόπο, έναν συμπιληματικό χαρακτήρα. Το εκπαιδευτικό πεδίο είναι, ούτως ή άλλως, ένα ευρύτατο πεδίο, το οποίο εκκινεί από τα εργασιακά, από τις εργασιακές σφαίρες, και καταλήγει στα αμιγώς πνευματικά. Δηλαδή, σχετίζεται με ανθρώπους που εργάζονται, που μισθοδοτούνται, σχετίζεται με δομές, σχετίζεται με αμιγώς πνευματικά διακυβεύματα. Είναι ένα πολύπλευρο οικοδόμημα, το οποίο έχει συχνά ασυνέχειες, αντινομίες, και κάθε νομοθέτηση που προσπαθεί να συσχετιστεί με τόσα πολλά πεδία αναγκαστικά έχει συμπιληματικό χαρακτήρα. Είναι δηλαδή ίδιον χαρακτηριστικό των νομοθετήσεων που αφορούν το εκπαιδευτικό σύστημα η διαχείριση τόσων αντινομιών, γιατί είναι πολύπλευρο και πολυεστιακό.
Μάλιστα, ένα μέρος των συζητήσεων που γίνονται γύρω από τα εκπαιδευτικά ζητήματα περιορίζονται σε θέματα που έχουν να κάνουν με τις εργασιακές ταυτότητες, τις σχέσεις και το εργασιακό δίκαιο.
Επομένως, αναγκαστικά, κάθε νομοθέτηση –το έχουμε δει σε πάρα πολλές περιπτώσεις- έχει αυτόν τον θραυσματικό χαρακτήρα. Σε τι προσπαθεί να απαντήσει αυτή η νομοθέτηση, όπως νομίζω και άλλες της προηγούμενης περιόδου; Προσπαθεί να απαντήσει σε μία νέα τελείως διαφορετική φάση που βρίσκεται και η χώρα και το εκπαιδευτικό αίτημα. Δηλαδή, η εκτατική εκπαίδευση –να μορφωθούν όλοι- που ήταν ένα πολύ σοβαρό μεταπολεμικό διάβημα και συναρτήθηκε και με τον τύπο ανάπτυξης της χώρας και τον τύπο παραγωγικής άρθρωσης της χώρας, έχει κλείσει τον ιστορικό της κύκλο.
Είμαστε σε μία τελείως διαφορετική φάση, όπου όχι μόνο λόγω οικονομικής κρίσης αλλά και λόγω κρίσης, θεώρησης και ερμηνειών, πρέπει να συντάξουμε ένα νέο εκπαιδευτικό πρωτόκολλο. Αυτό πρέπει να γίνει με έναν προσεκτικό, δημοκρατικό και εμπνευσμένο τρόπο, ώστε να εκμεταλλευτείς αυτά τα νέα χαρακτηριστικά που έχει η νέα μόρφωση, η νέα ευφυΐα, επομένως το νέο σχολείο.
Στον διάλογο για την παιδεία που διεξάγεται στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων και που θα αναπτυχθεί με διεύρυνση της ακρόασης φορέων το επόμενο διάστημα, τίθενται θέματα που μας δείχνουν τα εξής: Έχω έναν τύπο μαθητή που μαθαίνει με τελείως νέο τρόπο, έναν μαθητή που μπορεί με πολυεστιακό τρόπο να προσλαμβάνει τη γνώση, όχι μόνο τη μονοεστιακή γνώση του βιβλίου, όχι μόνο τη μονοεστιακή εκφώνηση του διδάσκοντα, αλλά μία πολύπλευρη γνώση, η οποία έρχεται μέσα από πολλές διασταυρούμενες πηγές.
Η σύνδεση αυτών των πεδίων, λοιπόν, είναι το ενδιαφέρον. Αυτό είναι το ζητούμενο σήμερα. Δεν είναι, όπως είπε κάποιος «Τα αρχαία ελληνικά τα μειώσατε και, άρα, αυτό αποτελεί ένα είδος, ας πούμε, θεωρησιακού ελαττώματος της Αριστεράς». Το πρόβλημα δεν είναι οι ηλικίες της γλώσσας, αλλά η διαμόρφωση μίας γλωσσικής αίσθησης. Άρα, το πρόβλημα είναι να συνδέσεις και να δεις τον τρόπο με τον οποίο εννοιολογεί η γλώσσα και με τον οποίο εσύ μπορείς να βοηθηθείς να καταλάβεις και τον εαυτό σου και το ηθικοκανονιστικό σύστημα που σε συνθέτει και μέσα από το οποίο λειτουργείς, να καταλάβεις τον τρόπο με τον οποίο απευθύνεσαι, αγαπάς και κοινωνικοποιείσαι.
Η διασύνδεση, λοιπόν, των ηλικιών της γλώσσας είναι πολύ σοβαρό διάβημα. Γι' αυτό διαφώνησα με το ερμηνευτικό σχήμα που είχε χρησιμοποιήσει ο Νίκος Φίλης παλαιότερα, ότι δεν μπορούν τα αρχαία ελληνικά να διδάσκονται περισσότερες ώρες από τα νέα ελληνικά. Δεν είναι θέμα ωρών. Είναι θέμα βάθους και διασύνδεσης.
Αυτός, λοιπόν, ο τύπος που νομίζω ότι συγκροτεί τον νέο μαθητή, τον νέο δάσκαλο και το νέο σύστημα ερωτημάτων είναι το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θεμελιώνεται και αυτή η νομοθέτηση. Νομίζω ότι και η δημοκρατική συμπεριφορά να παραλαμβάνεις τις ιδέες και τις προτάσεις του πολιτικά αντιπάλου σου δείχνει ότι δεν υπάρχει ανασφάλεια στον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε σήμερα την εκπαίδευση.
Να θυμίσω μόνο, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της κυρίας Κεφαλίδου για το Μουσικό Σχολείο Δράμας, ότι πριν από δύο χρόνια τα μουσικά σχολεία βρίσκονταν σε μία τεράστια ανασφάλεια. Ήταν η πρώτη χρονιά αυτή που διανύουμε από πέρυσι που είχαν ειδικότητες και λεωφορεία για τη μετακίνηση στην ώρα τους, στη θέση τους και, επομένως, δεν είχαμε σπατάλη γνωστικών, διδακτικών εργατοωρών. Αυτό εγώ το θεωρώ δείγμα μίας βελτιωτικής στροφής.
Το τελευταίο που θα ήθελα να πω είναι το εξής: Θα ήθελα, αφού κάνατε αυτήν την επίστεψη των σχολών στα Ιωάννινα, να σας προτείνω να δείτε και την επίστεψη των σχολών ...
ΝΙΚΗ ΚΕΡΑΜΕΩΣ: Στη Σάμο.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ: Ακριβώς! Σας προτείνω να δείτε την επίστεψη των λαμπρών τμημάτων της Σάμου.
Αφού όλοι χρησιμοποίησαν την παραβολή του τόπου τους, πρέπει και εγώ να περιγράψω αυτό που συμβαίνει στο πολύπλευρο Πανεπιστήμιο Αιγαίου -με άλλο τρόπο λέμε τα ίδια πράγματα όλοι- που μπόρεσε να κάνει τη χωρική αδυναμία, τον πολυκερματισμό δηλαδή, να την κάνει προτέρημα.
Με αυτές τις σκέψεις νομίζω ότι το νομοσχέδιο πρέπει να το ενισχύσουμε και με την ψήφο μας, όπως νομίζω ότι θα συμβεί.( Ο ζωγράφος και καθηγητής στο ΕΜΠ Δημ. Σεβαστάκης είναι βουλευτης Σάμου του ΣΥΡΙΖΑ)