Ασφαλώς και υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις με τα κονδύλια του ΕΣΥ για τις υποδομές και τους εργαζόμενους στο δημόσιο Τομέα της Υγείας. Δεν φταίνε μόνο οι ελλείψεις αυτές και οι περιορισμοί. Φταίει σε ορισμένες περιπτώσεις και το ανθρώπινο λάθος, συχνά αθέλητο. Με βαθύτερες αιτίες και εξηγήσεις. Μεγαλύτερη εμπειρία, περισσότερα λάθη. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, η εμπειρία των γιατρών φαίνεται ότι είναι παράγοντας κινδύνου για τα ιατρικά λάθη, γεγονός που αποδίδεται μάλλον στην απροθυμία των έμπειρων γιατρών να δεχθούν την «άλλη» άποψη. Ο βασικός παράγοντας που οδηγεί στα ιατρικά λάθη είναι η κακή ή ελλιπής ομαδική εργασία των επαγγελματιών υγείας, κάτι που χαρακτηρίζει συχνά τα νοσοκομεία στη χώρα μας. Άλλωστε, ένας στους δύο γιατρούς σε ελληνικά νοσοκομεία αναφέρει ότι έκανε τουλάχιστον ένα λάθος τον τελευταίο μήνα.
Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας και στην οποία συμμετείχαν 325 γιατροί –χειρουργοί, παιδίατροι και παθολόγοι– νοσοκομείων. Η έρευνα έγινε στο πλαίσιο ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Organisational Culture and Patient Safety» που ξεκίνησε με τη συμμετοχή εννέα χωρών και στο κομμάτι που αφορούσε τον ελληνικό χώρο μελετήθηκαν οι παράγοντες πρόκλησης των ιατρικών λαθών.
Σε σχέση με τη συχνότητα παρατήρησης ιατρικού λάθους, το 47%-51% (ποσοστό που κυμαίνεται ανάλογα με την ειδικότητα) των συμμετεχόντων ανέφερε ότι έκανε τουλάχιστον ένα λάθος τον τελευταίο μήνα, ενώ το 4% με 5% ανέφερε ότι τα λάθη ήταν περισσότερα από τέσσερα. Οπως διευκρινίζει στην «Κ» η συντονίστρια και επιστημονική υπεύθυνη του έργου, επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ Εύχαρις Παναγοπούλου, όταν αναφερόμαστε σε ιατρικό λάθος δεν σημαίνει πάντα ότι αυτό οδήγησε σε βλάβη στον ασθενή.
«Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι σε κανένα από τα συμμετέχοντα νοσοκομεία της Ελλάδας δεν υπήρχε επίσημο σύστημα καταγραφής των λαθών. Και αυτό όταν σε όλες τις χώρες του δυτικού κόσμου η συζήτηση που γίνεται είναι ποιο σύστημα καταγραφής είναι το καλύτερο και όχι εάν υπάρχει. Επίσης φάνηκε ότι το ιατρικό λάθος δεν είναι ποτέ ατομικό. Είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων και ως τέτοιο θα πρέπει να αποδίδεται στο σύστημα. Ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχει δόλος, υποχρέωση ενός συστήματος είναι να έχει μηχανισμούς καταγραφής και πρωτόκολλα πολλαπλών ελέγχων, ώστε να προλαμβάνονται λάθη», επισημαίνει η κ. Παναγοπούλου.
Tρεις παράγοντες
Σύμφωνα με την έρευνα, και στις τρεις ειδικότητες τα ιατρικά λάθη ήταν αποτελέσματα τριών παραγόντων. Πρωτίστως και με μεγάλη διαφορά στη βαρύτητα τα λάθη ήταν αποτέλεσμα κακής ή ελλιπούς ομαδικής εργασίας (teamwork). Από την έρευνα φάνηκε επίσης ότι τα λάθη σχετίζονται με το φύλο, με τις γυναίκες να κάνουν τα λιγότερα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το εύρημα ότι η εμπειρία είναι μάλλον «κακός σύμβουλος», αφού, όπως φάνηκε, οι περισσότερο έμπειροι γιατροί κάνουν περισσότερα λάθη. «Αυτό σχετίζεται με τον τρόπο οργάνωσης των νοσοκομείων που είναι ιεραρχικός. Ενας νέος γιατρός θα ακούσει τις παρατηρήσεις των άλλων γιατρών και πιθανώς να αποφύγει το λάθος, όμως δεν ισχύει το ίδιο για έναν μεγαλύτερο στην ιεραρχία γιατρό. Που αποδεικνύει ότι για την πρόληψη του ιατρικού λάθους χρειάζεται η πολυφωνία», καταλήγει η κ. Παναγοπούλου. Δηλαδή χρειάζεται η επιστημονική συνεργασία και αλληλεγγύη ανάμεσα στους γιατρούς των νοσοκομείων και των κλινικών, που φαίνεται ότι χρειάζεται αναβάθμιση και νέο σύστημα διοίκησης και ιεραρχίας.