Από τον περασμένο Σεπτέμβριο είχανε υποσχεθεί αλλαγές στην φορολογία του ΕΝΦΙΑ και μάλιστα με ισχύ από το φετινό χρόνο. Δεν έπραξαν τίποτα και τώρα υποχρεώνονται να βιαστούν από το ΣτΕ. Πρώτη άμεση συνέπεια, όπως απορρέει από την απόφαση το Κράτος θα όφειλε να πράξει το ίδιο και για δεκάδες άλλες -ακριβές κατά βάση- περιοχές της χώρας (Βουλιαγμένη, Γλυφάδα, Βάρκιζα, Εκάλη, Μύκονος, Θεσσαλονίκη, Ιόνιο, Κρήτη, Χαλκιδική, Ρόδο, Πάρο κλπ) όπου οι αντικειμενικές τιμές ζώνης φτάνουν ή ξεπερνούν και τις 4.000 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, επειδή το υπουργείο Οικονομικών τον Μάιο του 2015 επέλεξε να τις αφήσει αμείωτες, με πολιτικά κριτήρια και παραβλέποντας την κρίση στην κτηματαγορά. Ενδεχομένως θα πρέπει όμως και να εφαρμόσει το ίδιο και για όλες τις άλλες όπου δεν έλαβε υπόψη τις υποδείξεις των τοπικών φορέων, όπως απαιτείται σύμφωνα με την απόφαση.
Αναλυτικά, οι δικαστές έκριναν ότι είναι παράνομος ο τρόπος προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων και κατά συνέπεια και ο προσδιορισμός του ΕΝΦΙΑ σε 4 περιοχές της χώρας.
Οι σύμβουλοι Επικρατείας ακύρωσαν την υπουργική απόφαση καθορισμού των αντικειμενικών αξιών κατά το σκέλος εκείνο μόνο που αφορά τις 4 εν λόγω περιοχές (σε αυτές μόνο τις περιοχές είχαν ακίνητα οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ) και όχι για την υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς ο προσδιορισμός έγινε οριζόντια (χαρακτηριστικά όπως αναφέρεται στις αποφάσεις καθορίστηκαν «συλλήβδην για όλες τις ζώνες ορισμένης περιφέρειας»).
Δηλαδή χωρίς να υπάρχει διαφανής, ορισμένη, πρόσφορη και οικονομετρικά άρτια μεθοδολογία προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία (νόμος 3852/2010), αλλά ούτε λήφθηκε υπόψη η γνώμη του κάθε Δήμου ή Κοινότητας, όπως προβλέπεται.
Οι 4 αυτές περιοχές είναι 3 στην Αττική και συγκεκριμένα Φιλοθέη, Ψυχικό, Νέο Βουτζά, αλλά και για τους Οι αποφάσεις του ΣτΕ δεν σημαίνουν ότι πρέπει να επιστραφεί ο ΕΝΦΙΑ του 2016 στους ιδιοκτήτες ακινήτων των 4 αυτών περιοχών και αυτό γιατί κρίθηκε ότι δεν μπορεί ένα μήνα πριν την εκπνοή του 2016 να τροποποιηθεί ο κρατικός προϋπολογισμός.
Όμως, η Κυβέρνηση πρέπει μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2016 να έχει προσδιορίσει τις νέες αντικειμενικές αξίες στις 4 αυτές περιοχές προκειμένου να καθοριστεί -σύμφωνα με αυτές και όπως προβλέπει το ΣτΕ- ο ΕΝΦΙΑ για το 2017.
Οι συνέπειες της απόφασης για όλη την Ελλάδα
Χωρίς δικαίωμα να τους επιστραφούν όλα τα χρήματα που έχουν καταβάλει οι φορολογούμενοι των δήμων που προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη για να ακυρώσουν τις υψηλές αντικειμενικές αξίες που επέβαλε πέρυσι τον Μάιο το υπουργείο Οικονομικών. Ακόμα και στις περιοχές όπου το Β΄Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε παράνομο τον υπολογισμό των αντικειμενικών αξιών, το ανώτατο δικαστήριο προτάσσει λόγους δημοσίου συμφέροντος (δηλαδή την ανάγκη να μην τεθεί σε κίνδυνο το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού του 2016) και κρίνει ότι οι ιδιοκτήτες ακινήτων δεν θα δουν να μειώνεται ο ΕΝΦΙΑ που οφείλουν να πληρώσουν φέτος.
Υπουργείο Οικονομικών, δήμοι και φορολογούμενοι πολίτες περιμένουν να πάρουν στα χέρια τους καθαρογραμμένη τη δικαστική απόφαση για να καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις τους.
Στην πράξη, με βάση το σκεπτικό της απόφασης που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ΣτΕ, το υπουργείο Οικονομικών είναι υποχρεωμένο μέσα σε 45 μέρες, έως τις 31.12.2016, να αλλάξει αντικειμενικές τιμές στις 4 συγκεκριμένες περιοχές (Φιλοθέης, Ψυχικού, Βουτζά και Δελφών Αμφίσσης) των οποίων οι δήμοι προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη.
Κατά προέκταση όμως, όπως απορρέει από την απόφαση, θα όφειλε να πράξει το ίδιο και για δεκάδες άλλες -ακριβές κατά βάση- περιοχές της χώρας (Βουλιαγμένη, Γλυφάδα, Βάρκιζα, Εκάλη, Μύκονος κλπ) όπου οι αντικειμενικές τιμές ζώνης φτάνουν ή ξεπερνούν και τις 4.000 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, επειδή το υπουργείο Οικονομικών τον Μάιο του 2015 επέλεξε να τις αφήσει αμείωτες, με πολιτικά κριτήρια και παραβλέποντας την κρίση στην κτηματαγορά. Ενδεχομένως θα πρέπει όμως και να εφαρμόσει το ίδιο και για όλες τις άλλες όπου δεν έλαβε υπόψη τις υποδείξεις των τοπικών φορέων, όπως απαιτείται σύμφωνα με την απόφαση.
Οι δικαστές, επικαλούμενοι λόγους ευρύτερου δημοσίου συμφέροντος (κρατικός προϋπολογισμός), έκριναν ότι η ακύρωση των αντικειμενικών αξιών έχει ισχύ από τον Ιούνιο του 2016 που έφτασε η υπόθεση στο ΣτΕ, και όχι από τον Μάιο του 2015 ή ούτε καν από 1.1.2016 που ίσχυαν οι νέες τιμές. Αν το έκανε αυτό, ο ΕΝΦΙΑ του 2016 που υπολογίζεται στην τιμή ζώνη που ίσχυε την 1η Ιανουαρίου θα έβγαινε άκυρος και θα έπρεπε να επιστραφούν χρήματα στους πολίτες. Επίσης θα έβγαινε άκυρος και ο φόρος μεταβίβασης για αγοραπωλησίες μετά τον Μάιο του 2015. Δικαίωμα επιστροφής φόρου μεταβίβασης θα έχουν μόνον οι ιδιοκτήτες ακινήτων που άλλαξαν χέρια μετά τις 8.6.2016, ημερομηνία δηλαδή που έφτασαν οι υποθέσεις να συζητηθούν στο δικαστήριο.
Αν αλλάξουν οι αντικειμενικές έως την 31.12.2016, όπως απαιτεί το δικαστήριο, τότε ο ΕΝΦΙΑ του 2017 θα υπολογιστεί στις τιμές που θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου. Ούτε έτσι όμως προκύπτει πως θα δουν μείωση του ΕΝΦΙΑ οι ιδιοκτήτες, γιατί και μετά την αλλαγή αυτή, το υπουργείο Οικονομικών θα μπορεί να αλλάξει τα ποσά και τους συντελεστές υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ, ώστε το τελικό ποσό φόρου να είναι και πάλι αυτό που το ίδιο επιθυμεί.
Αν όμως οι αντικειμενικές άλλαζαν παντού όπου δεν είχαν αλλάξει τον Μάιο του 2015, τότε ίσως προέκυπταν, αντί για μειώσεις, αυξήσεις ΕΝΦΙΑ και φόρου μεταβίβασης. Και αυτό ισχύει για τις θεωρητικά πιο υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας όπου, επίσης με πολιτικά κριτήρια, το υπουργείο Οικονομικών τις άφησε αμετάβλητες, επειδή –με οικονομικά κριτήρια- η αξία των περιοχών αυτών έχει ανέβει και θα έφταναν αυξημένα εκκαθαριστικά σε περιοχές όπως το Πέραμα και η Δραπετσών.
Ίσως τελικά οι μόνοι που μπορεί να χρειαστεί να επιστρέψουν χρήματα στους ιδιοκτήτες ακινήτων, να αποδειχθούν... οι ίδιοι οι δήμοι που προσέφυγαν, εφόσον εισπράττουν δημοτικά τέλη με βάση την αντικειμενική τιμή που ενδεχομένως τώρα να μειωθεί αναδρομικά από τις 8.6.2016.
Σε άλλες περιπτώσεις πάντως στο παρελθόν, όπως προ διετίας περίπου, το ΣτΕ επέτρεπε στους ιδιοκτήτες να ζητήσουν χρήματα πίσω από την εφορία. Αν και ο ΕΝΦΙΑ δεν μειώθηκε, κάτοικοι του Ψυχικού και της Φιλόθεης που είχαν πληρώσει αδικαιολόγητα υψηλό ΦΑΠ φόρους, είχαν δικαίωμα να πάρουν πίσω τα λεφτά τους. Τότε το υπουργείο Οικονομικών κατέφυγε στη λύση του συμψηφισμού των ποσών του ΦΑΠ, λόγω επανυπολογισμού των φορολογητέων αξιών των ακινήτων τους σε χαμηλότερα επίπεδα, με μελλοντικές οφειλές τους -αποκλειστικά όμως από φόρους ακινήτων και όχι από φόρους εισοδήματος κλπ.