Έρχομαι, κύριε Υπουργέ, να εξειδικεύσω. Έλλειψη διαλόγου: Ήδη η αιτιολογική έκθεση λέει γι' αυτό το νομοσχέδιο που κατατέθηκε και έχει από εδώ και από εκεί ρυθμίσεις για τα πρότυπα, για τους αιώνιους, για τις επιλογές διευθυντών -θα έλεγα ότι είναι ένα παζλ, δεν θα το πω κουρελού, όπως είπατε εσείς, θα το πω παζλ- ότι μετά θα γίνει διάλογος.
Αφού δηλαδή κατεδαφίσουμε την ιστορία των προτύπων, θα κάνουμε διάλογο. Αφού τελειώσουμε με τις εκλογές στα σχολεία, μετά θα κάνουμε διάλογο. Αφού κατοχυρώσουμε ότι αρχίζει το ξήλωμα του ν. 4009 για τα ΑΕΙ, μετά θα κάνουμε διάλογο.
Αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό. Εχθές, κύριε Υπουργέ, εσείς ο ίδιος στην επίκαιρη ερώτηση που σας κατέθεσα μου είπατε ότι σε δυο-τρεις μέρες θα αναρτηθεί στο opengov για δυο-τρεις μέρες -μου είπατε μάλιστα «στα μέσα της εβδομάδος», υπάρχει στα Πρακτικά- το πολυνομοσχέδιο που αφορά και την πρωτοβάθμια. Με περισσή χαρά μας εξήγγειλε ο κ. Κουράκης ότι καταργείται η αξιολόγηση. Μπράβο! Ωραιότατα! Και σε αυτό το νομοσχέδιο υπάρχει και η κατάργηση του ν. 4009 και αυτό είπατε, κύριε Υπουργέ, σε εμένα, στη Βουλή εδώ, ότι θα έρθει στα μέσα της επόμενης εβδομάδος ή μάλλον θα αναρτηθεί, όπως είπα, στο opengov για δυο-τρεις μέρες -είπατε- και αμέσως μετά θα έρθει στη Βουλή. Αυτό θα είναι διάλογος, μια χαρά.
Το κατανοώ. Διότι θυμίζω, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ με τη σημερινή του μορφή ή και με τις προηγούμενες ποτέ μέχρι τώρα, σε καμία προσπάθεια της ελληνικής πολιτείας να κάνει εθνικό διάλογο για την παιδεία, δεν έχει συμμετάσχει. Τότε στην επιτροπή Μπαμπινιώτη δεν συμμετείχε. Μετά στον διακομματικό διάλογο για την τεχνική εκπαίδευση για το νέο λύκειο δεν συμμετείχε. Πώς θα κάνετε λοιπόν εθνικό διάλογο, αν το θέλετε;
Γιατί άκουσα σήμερα τον Πρωθυπουργό να λέει στον κ. Θεοδωράκη ότι θα κάνει διαβούλευση. «Βεβαίως» του είπε, θα κάνει διαβούλευση. Αυτό εννοούσε; Αυτό που μου είπατε εσείς εχθές ή άλλα λέει ο Πρωθυπουργός και άλλα λέει ο Υπουργός; Εξηγηθείτε.
Δεύτερον, δυστυχώς, πρόκειται προφανώς για μια προσπάθεια να πάμε χαλαρά. Έλα, μωρέ, πρότυπα τώρα; Εμείς θέλουμε πειραματικά. Κρατάτε μία δεσμίδα προτύπων, όπως είπατε εσείς, για ιστορικούς λόγους, η οποία δεσμίδα προτύπων είναι μόνο στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Αυτά τα σχολειά είναι καλά δημόσια σχολειά. Είναι σχολειά αριστείας. Μας είπατε, κύριε Υπουργέ, ότι αντιστρατεύεστε αυτή την αριστεία. Προς όφελος ποιων;
Διότι η έρευνα καταδεικνύει ότι στα πρότυπα και πειραματικά αυτού του νόμου, που τον καταδικάζετε και θέλετε να τον καταργήσετε, το 70% των παιδιών που φοιτούν εκεί είναι παιδιά εργαζομένων στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Αυτοί είναι οι ελίτ; Αυτά είναι τα ελιτίστικα σχολεία; Τα καλά δημόσια σχολεία; Γιατί κάνετε «δωράκι» στην ιδιωτική εκπαίδευση τα πρότυπα σχολεία; Γιατί ακούω πάρα πολλά ιδιωτικά να θέλουν να λένε ότι είναι πρότυπα εκεί, πρότυπα εδώ. Καλώς το κάνει η ιδιωτική εκπαίδευση, το κάνει μες στα νόμιμα πλαίσια. Από εκεί και πέρα όμως το να καταργούμε τα πρότυπα σχολεία είναι άλλο.
Εγώ θα συμφωνήσω με την πρόταση -το είχαμε συζητήσει και στην Επιτροπή- αφού επιμένετε στην αποσύνδεση -εμείς διαφωνούμε, εσείς επιμένετε- τότε τουλάχιστον κρατήστε τη μορφή του προτύπου και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Και όπως είχαμε σχεδιάσει εμείς -ποιο είναι το δικό σας σχέδιο, αλήθεια;- να πάμε να φτιάξουμε πρότυπα σε κάθε νομό. Γιατί όχι λοιπόν; Επίσης, θέλω να θυμίσω ότι όχι μόνο τα παιδιά είναι παιδιά εργαζομένων, αλλά σε ποσοστό 17% είναι και παιδιά αλλοδαπών, παιδιά μεταναστών. Αυτά είναι τα πρότυπα που κλείνετε.
Βλέπω ότι ο χρόνος τρέχει, γι' αυτό παραμένοντας στη λογική της ήσσονος προσπάθειας θα περάσω στο θέμα των αιώνιων φοιτητών, κύριε Υπουργέ. Ανήκετε στην τριτοβάθμια και γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα έρθουν ποτέ. Και θέλω, παρακαλώ θερμά, να μου πείτε ένα έγκριτο πανεπιστημιακό ίδρυμα, σε κάποια χώρα της υφηλίου, που δεν έχει κανένα απολύτως όριο περάτωσης των πανεπιστημιακών σπουδών.
Ήταν μία παθογένεια διαχρονική. Την καταργήσαμε και την επαναφέρετε. Σε ποιους κάνετε δώρο; Στους φοιτητοπατέρες, που μαζί με την κατάργηση του ν.4009 θα επαναφέρουν τις σχέσεις διαπλοκής παρατάξεων και υποψηφίων πρυτάνεων με την κατάργηση των συμβουλίων διοίκησης; Αυτό θέλετε να επαναφέρετε στα ελληνικά πανεπιστήμια; Βεβαίως, γιατί αυτό συνάδει με την πρόθεσή σας να καταργήσετε και τα αγγλόφωνα τμήματα, τμήματα τα οποία θα μπορούσαν να προσελκύσουν φοιτητές από άλλες χώρες για την εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων, για τη διασύνδεσή τους με την καινοτομία και τη γνώση, για την ενδυνάμωσή τους. Βεβαίως, οι αιώνιοι φοιτητές είναι το πρώτο σκαλί. Είναι, όμως, και αυτό στην λογική της ήσσονος προσπάθειας.
Επικαλείστε –και το ίδιο έκανε και ο Πρωθυπουργός σήμερα- κοινωνικές αιτίες. Σας προτείναμε, λοιπόν, και στην Επιτροπή και το ξαναλέμε και εδώ ότι μπορείτε να βρείτε τρόπους. Ο κ. Φορτσάκης, προερχόμενος και ο ίδιος από την τριτοβάθμια, είπε συγκεκριμένη πρόταση. Πάρτε αυτή την πρόταση, κάντε μία διαβούλευση και να φέρτε μία πρόταση με την οποία οι φοιτητές εκείνοι οι οποίοι για λόγους κοινωνικούς δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, ναι, να τους δοθεί μία τελευταία ευκαιρία, αλλά μετά, με ακαδημαϊκά κριτήρια. Και εδώ θα επικαλεστώ τον Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος το 1964 στη μεταρρύθμιση Παπανούτσου είχε πει: «Είπαμε δωρεάν παιδεία, κύριοι, όχι δωρεάν αμάθεια». Εσείς του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ μας πάτε στη δωρεάν αμάθεια, εκεί μας πάτε.
Πάμε τώρα στα στελέχη. Εμάς, μας αρέσει να λέμε αλήθειες, ακόμη και αν αυτές οι αλήθειες έχουν και κριτική σε εμάς και σε όσα εμείς έχουμε κάνει. Ακούστε, λοιπόν. Ο κ. Τσίπρας, ο Πρωθυπουργός, είπε πολύ σωστά -και έχει δίκιο- ότι οι περιφερειακοί διευθυντές είναι μικροί υπουργοί στις δεκατρείς περιφέρειες. Πράγματι, ο νόμος είναι έτσι. Είπε να τον αλλάξει. Να το δούμε. Εν τω μεταξύ, όμως, εγώ σας έχω καταθέσει ερώτηση και αίτηση κατάθεσης εγγράφων, κύριε Υπουργέ, εδώ και περίπου ένα μήνα για τους περιφερειακούς διευθυντές. Ζήτησα, λοιπόν, να κατατεθούν τα βιογραφικά τους. Αυτά τα περίφημα βιογραφικά πού βρίσκονται, αλήθεια; Δεν τα καταθέτετε, είναι προσωπικά δεδομένα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εμείς κάναμε μία δουλειά. Ψάξαμε να βρούμε από τον τοπικό Τύπο και απ' όποιες πηγές άλλες είχαμε, ποια είναι αυτά τα βιογραφικά και μαζί πήραμε και τα βιογραφικά των περιφερειακών διευθυντών του 2010. Εγώ θα τα καταθέσω στη Βουλή και περιμένω να μου απαντήσετε, γιατί μπορεί να έχω κάποιο λάθος, γιατί, όπως σας είπα, δεν θέλατε να καταθέσετε. Δεν μου καταθέσατε τα επίσημα βιογραφικά. Τα βρήκα, λοιπόν, εγώ από τον τοπικό Τύπο. Όχι προσωπικά εγώ, αλλά ψάξαμε και βρήκαμε κάποια στοιχεία δημοσιευμένα, άρα δεν πρόκειται για προσωπικά δεδομένα, όπως επικαλείστε για το βιογραφικό κάποιου και μάλιστα ενός μίνι υπουργού, όπως είπε ο Πρωθυπουργός.
Τα καταθέτω στα Πρακτικά της Βουλής, για να κρίνει η Βουλή. Βεβαίως, μπορεί να κάνει κανείς επιλογή πολιτική και είχατε κάθε δικαίωμα να κάνετε πολιτικές επιλογές για τα στελέχη της διοίκησης. Είναι στελέχη, λοιπόν, που ανήκουν στον ευρύτερο χώρο. Εξάλλου, το έκανε ο Πρωθυπουργός για την Κυβέρνησή του, για ορισμένους Υπουργούς. Μπορούσατε να κάνετε πολιτική επιλογή με αξιοκρατικά κριτήρια. Ας κρίνει, λοιπόν, η Βουλή των Ελλήνων ποιοι είχαν τα περισσότερα επιστημονικά και διοικητικά προσόντα: οι περιφερειακοί διευθυντές του 2010 ή του 2015;
Κύριε Υπουργέ, αν είναι κάτι λάθος, το λέω, είναι γιατί δεν μου καταθέσατε τα επίσημα βιογραφικά των περιφερειακών διευθυντών.
Συνεχίζω στο ίδιο ζήτημα. Άκουσα, επίσης, ότι το σύστημα επιλογής, που και αυτό είναι αποσπασματικό, όπως το φέρνετε εδώ, για τους διευθυντές εκπαίδευσης και τους διευθυντές σχολείων είναι μια προσπάθεια να πάμε στη δημοκρατία και αναρωτιέμαι: Με ποια κριτήρια θα πάμε στη δημοκρατία, χωρίς να πάμε στην αξιοκρατία;
Εξηγούμαι τώρα για τους περιφερειακούς διευθυντές εκπαίδευσης. Στην τελική μοριοδότηση του υποψηφίου για τους διευθυντές εκπαίδευσης συμμετέχουν κατά το 1/3 οι διευθυντές των σχολικών μονάδων, που με τη σειρά τους θα έχουν επιλεγεί με ψηφοφορίες και μοριοδότηση κατά 33% μέσα στα σχολεία από τους συλλόγους διδασκόντων.
Προσέξτε τι κάνετε. Ενώ τελειώνει η σχολική χρονιά, αντί να πείτε –τι θα μπορούσε να πει κανείς- είστε Κυβέρνηση, έχετε ένα άλλο σχέδιο –έτσι μας λέτε, δεν το έχουμε δει- για τη διοίκηση της εκπαίδευσης -φέρτε το- παρατείνετε για λίγους μήνες τις θητείες των περιφερειακών διευθυντών, παρατείνετε για λίγους μήνες τις θητείες των διευθυντών εκπαίδευσης. Λίγοι μήνες θα ήταν αυτοί, μέχρι το φθινόπωρο. Θα έλεγα ότι προλαβαίνετε μέχρι την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Φέρτε ένα συνολικό σχέδιο, το οποίο να έχει μέσα τους ρόλους, τις αρμοδιότητες και το καθηκοντολόγιο, γιατί άκουσα συναδέλφους από τη δική σας πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, κύριε Υπουργέ, να λένε –άποψή τους, θεμιτή- ότι τα σχολεία πρέπει να διοικούνται εξ ολοκλήρου από το σύλλογο διδασκόντων.
Εμείς πιστεύουμε ότι ο σύλλογος διδασκόντων πρέπει να έχει έναν ουσιαστικότατο ρόλο -να συμμετέχει και στη διοίκηση σε αρκετά σοβαρά πράγματα- στη διασύνδεση του σχολείου και όχι μόνο στην παιδαγωγική διαδικασία. Πρέπει να έχει έναν ουσιαστικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά και στη διασύνδεση του σχολειού με την τοπική κοινωνία. Αυτή είναι η δική μας αντίληψη. Η δική σας είναι μια κάποια άλλη, πώς φέρνετε όμως τις διαδικασίες επιλογής, πριν μας πείτε τι ακριβώς ρόλο θα έχουν αυτά τα στελέχη;
Οι υποψήφιοι, λοιπόν, διευθυντές και οι διευθυντές εκπαίδευσης που θα ζητήσουν την ψήφο των συναδέλφων τους και τα σχολεία θα μετατραπούν σε εκλογικά κέντρα σε λίγο. Αντί να ασχολούμαστε με το πώς να γίνουμε καλύτεροι, πώς να κλείσει η χρονιά καλύτερα, θα ασχολούμαστε με το ποιος θα ψηφίσει ποιον εκεί μέσα. Αντί, λοιπόν, να κάνετε αυτό, επιμένετε στο να φέρετε αυτή τη διάταξη, χωρίς να υπάρχει κανένα σχέδιο, όπως σας είπα, και καμία δική σας αποτύπωση για το πώς νοείτε τις αρμοδιότητες κάτω από την οδό Ανδρέα Παπανδρέου και τις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου.
Επιπλέον, γνωρίζω πολύ καλά ότι σας έχει τεθεί και από τη ΔΟΕ ζήτημα αντισυνταγματικότητας. Θέλει ψάξιμο αν είναι αντισυνταγματικό. Υπάρχει, όμως, ζήτημα ουσίας. Υπάρχει ενιαίον της κρίσεως; Εξασφαλίζετε ενιαίον της κρίσεως ή δεν σας ενδιαφέρει το αν αδικούνται κάποιοι που γίνονται ή δεν γίνονται διευθυντές; Δεν σας ενδιαφέρει αυτό;
Επίσης –και τα λέει η ΔΟΕ, δεν τα λέω εγώ- κατ' ουσίαν τα συμβούλια τα εκπαιδευτικά, οι σύλλογοι διδασκόντων, μετατρέπονται σε συμβούλια κρίσης και άρα, πώς χωρίς αιτιολόγηση της ψήφου κρίνουν και με ποια κριτήρια κρίνουν; Σας απασχόλησαν αυτά ή το μόνο που θέλατε είναι άρον-άρον με πρόχειρο τρόπο και χωρίς διάλογο να αλλάξετε όλο το σύστημα;
Κοιτάξτε, εμείς πιστεύουμε ότι στα ζητήματα της παιδείας, όπως είπα στην αρχή της ομιλίας μου, πρέπει να υπάρχει ευρύτατος διάλογος, όπως εξάλλου χρειάζεται και για τα ευρύτερα θέματα της χώρας, τα θέματα της διαπραγμάτευσης και της πορείας της. Χρειάζεται συναίνεση, αλλά χρειάζεται να μπορείς να την κάνεις και κυρίως να θέλεις να την κάνεις.
Εμείς, λοιπόν, ενώ στο αθλητικό νομοσχέδιο, όπως είδατε, το ψηφίσαμε και επί της αρχής και τα περισσότερα άρθρα -αλλά αυτό έγινε μετά από επίπονη διαβούλευση και μέσα στη Βουλή και με πολλή προσπάθεια, είπαμε στον Υπουργό τα όριά μας, τις προτάσεις μας, έγιναν δεκτές- σε αυτό το νομοσχέδιο, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μπορούμε να ψηφίσουμε μόνο ελάχιστες διατάξεις.
Θέλω να σας πω, όμως, ότι σήμερα έχετε αυτήν την πλειοψηφία. Είναι κρίμα αυτή η πλειοψηφία να απαντά μόνο σε μικρές κομματικές πελατείες, να μην απαντά στο ευρύτερο ακροατήριο της εθνικής παιδείας, που είναι οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι γονείς, οι πανεπιστημιακοί, οι φοιτητές, οι σπουδαστές, όλοι αυτοί που συναπαρτίζουν τη μεγάλη εκπαιδευτική κοινότητα.
Αντί, λοιπόν, να απευθυνθείτε σε αυτούς και αυτό είναι το μεγάλο κρίμα, γιατί –ξαναλέω- δεν υπήρχε κανένας λόγος -και είδατε, κύριε Υπουργέ, και στη διαδικασία προσπαθήσαμε να σας διευκολύνουμε- σας είπα βγάλτε εκείνες τις ρυθμίσεις που κατά τη γνώμη σας ως Κυβέρνηση θεωρείτε ότι πρέπει να ψηφιστούν τώρα. Δυο-τρεις θα ήταν, τις είπατε εξάλλου στην Επιτροπή. Φέρτε τις. Εμείς, εντάξει, μπορεί να γκρινιάζαμε λίγο γιατί τις φέρνετε, αλλά αυτό είναι ένα από τα κακά που υπάρχει διαχρονικά, δεν το φέρατε εσείς, μου αρέσει να είμαι ειλικρινής. Και αφού λοιπόν τις θέλετε, να τις έχουμε ψηφίσει, έστω και στο νομοσχέδιο του κ. Κοντονή. Αλλά αυτό που φέρνετε εδώ και αυτό που θα φέρετε, όπως είπε ο κ. Μπαλτάς την επόμενη βδομάδα τσάκα-τσάκα δυο μέρες στο opengov και μετά έρχεται και αυτό στη Βουλή, είναι εκθεμελίωση της παιδείας και παράδοση στη δική σας εκλογική πελατεία. Και δεν εννοώ ότι είναι μεγάλο εκλογικό το ακροατήριο που σας ψήφισε, χωρίς να ανήκει εν στενή εννοία στην παράταξή σας, αλλά στη στενή έννοια της παράταξής σας, διότι αυτούς εξυπηρετείτε.
Άρα, λοιπόν, λέμε ότι θα μας βρείτε απέναντι. Όμως, δεν θα βρείτε μόνο εμάς. Θα βρείτε ένα μεγάλο κοινωνικό μέτωπο, γιατί όταν καταλάβει ο μέσος γονιός, ο μέσος εκπαιδευτικός τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές που σήμερα πάνε να ψηφιστούν και αυτές που θα έρθουν αύριο για την παιδεία, τότε θα συγκροτηθεί ένα κοινωνικό μέτωπο. Διότι δεν πρέπει να πάμε πίσω στην παιδεία, αλλά μπροστά. Και πρέπει να πάμε μπροστά με συναίνεση.
(Η οικονομολόγος Εύα Χριστοφιλοπούλου είναι βουλευτής Αττικής του ΠΑΣΟΚ και πρώην υφυπουργός Παιδείας).