Επίσης, με τις τροπολογίες που έχουν κατατεθεί προβλέπονται ορισμένες διαδικασίες για την εποπτεία της εφαρμογής της ρύθμισης αυτής, καθώς και κάποιες ποινές από την Τράπεζα της Ελλάδας και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Το πρώτο σημείο στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ είναι η αναγκαιότητα. Τι μας ώθησε σε αυτήν την ρύθμιση, η οποία ως θέμα μπορώ να πούμε ότι μας απασχόλησε από την πρώτη στιγμή; Ο τρόπος λειτουργίας μέχρι τώρα των τραπεζών έχει αναδείξει μια σειρά προβλημάτων, παθογενειών πέρα από την τυπική νομιμότητα ή όχι. Το ιδιαίτερο εδώ είναι ότι η διαφημιστική δαπάνη των τραπεζών είναι μεγάλη και επομένως επηρεάζει λόγω του όγκου της και της κατανομής της όχι μόνο τις τράπεζες που διαφημίζονται αλλά και την αγορά των μέσων διαφήμισης, προβολής.
Δηλαδή οι τράπεζες μπορούν να επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά μια ολόκληρη αγορά, που είναι η αγορά των μέσων ενημέρωσης κι επομένως να αλλοιώνουν και τον ανταγωνισμό σε αυτήν την αγορά.
Θα πρέπει να γίνει μια μελέτη από την Ένωση Τραπεζών, αν είναι δυνατόν, ή από την Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία να αναφερθεί στο παρελθόν -ιδίως στη δεκαετία του 2000, που ήταν και μια δεκαετία μεγάλης ανάπτυξης και των τραπεζών και των διαφημίσεων κ.λπ.- και η μελέτη αυτή να βάλει σε μια στήλη τα δάνεια των τραπεζών προς εταιρείες ΜΜΕ, σε μια άλλη στήλη να βάλει τους τόκους των δανείων αυτών και σε μια άλλη στήλη να βάλει τις διαφημίσεις, γιατί οι τράπεζες που έδωσαν τα δάνεια, έδιναν και διαφημίσεις στα μέσα ενημέρωσης. Εδώ πρέπει να γίνει μια τέτοια μελέτη, διότι με τα στοιχεία τα οποία εγώ είχα, μόνο μία ενδεικτική προσεγγιστική προσπάθεια έκανα για ένα έτος.
Από την προσπάθεια αυτή προκύπτει το εξής ενδιαφέρον εύρημα: Σε πολλές περιπτώσεις η τράπεζα που έδινε τα δάνεια, για παράδειγμα σε ένα συγκρότημα, κάλυπτε με τη διαφημιστική δαπάνη και μεγάλο μέρος των τόκων του δανείου, σε ορισμένες περιπτώσεις και πλήρως. Σκεφτείτε λοιπόν τη σχέση που διαμορφώνεται. Μία τράπεζα δίνει δάνειο σε κάποιον. Ταυτόχρονα, όμως, έχει την ευθύνη της εξυπηρέτησης του δανείου, διότι αν η διαφήμιση δεν επαρκεί, δεν είναι αρκετή, το μέσον δεν θα μπορεί να εξυπηρετεί το δάνειο. Άρα, δημιουργείται κίνητρο για την τράπεζα να δίνει διαφήμιση στο μέσο στο οποίο δάνεισε για να μπορεί το μέσο αυτό να εξυπηρετεί το δάνειό του.
Καταλαβαίνουμε εδώ ότι αυτό είναι μια στρέβλωση τραπεζικής λειτουργίας, διότι δίπλα μπορεί να υπάρχει μια καινοτόμα επιχείρηση που να μην μπορεί να πάρει δάνειο και επίσης δημιουργείται κι ένας μηχανισμός αθέμιτου πλουτισμού.
Δεν θα εκπλαγώ αν από τη μελέτη που είπα ότι πρέπει να γίνει, δούμε ότι η διαφημιστική δαπάνη για κάποια χρόνια υπερέβαινε και τους τόκους. Δηλαδή κάποιος παίρνει δάνειο, κάνει μια εταιρεία μέσων ενημέρωσης με τα δάνεια, οι τόκοι των δανείων εξοφλούνται από τη διαφήμιση που δίνουν οι τράπεζες και ο ίδιος ως μέτοχος έχει και μια υπεραξία, η οποία αυξάνεται.
Ποιο είναι τώρα το επικίνδυνο σημείο αυτού του μηχανισμού που είχε στηθεί και που συχνά λέγεται διαπλοκή κ.λπ.; Εγώ προτιμώ τον όρο ότι είναι μια μορφή καπιταλισμού, ο οποίος στηρίζεται σε διαμεσολαβήσεις είτε πολιτικής εξουσίας είτε σε άλλους τύπους διαμεσολαβήσεων. Το πρόβλημα που δημιουργείται είναι ότι όταν μειώνεται η διαφημιστική δαπάνη λόγω της κρίσης, οι επιχειρήσεις που στήθηκαν με αυτόν τον τρόπο δεν είναι βιώσιμες, οδηγούνται σε χρεοκοπία και τα δάνεια που δόθηκαν με αυτόν τον τρόπο δεν είναι και αυτά εξυπηρετήσιμα. Έτσι, λοιπόν, συσσωρεύεται το πρόβλημα, δάνεια να μην εξυπηρετούνται, εταιρείες να μην είναι βιώσιμες και αυτό όλο το σύστημα θέλει ρύθμιση.
Η δική μας παρέμβαση εδώ είναι ένας κόκκος άμμου, θα έλεγε κανείς, σε όλον αυτόν το μηχανισμό. Δεν επιλύει το πρόβλημα. Δημιουργεί, όμως, μια συνθήκη διαφάνειας. Υποχρεώνει τις τράπεζες τα στοιχεία αυτά να είναι στη δημοσιότητα και από εκεί και πέρα ο καθένας θα μπορούσε και μπορεί να κρίνει την πολιτική της κάθε τράπεζας κ.λπ..
Ο δεύτερος λόγος που μας ώθησε, ειδικά αυτήν τη στιγμή να πάρουμε αυτήν την πρωτοβουλία -και χαίρομαι που αρκετοί Βουλευτές απ' ό,τι είδα και από την αντιπολίτευση συνηγορούν- ήταν βέβαια και αυτά που αποκαλύφθηκαν με συμμορίες, εγκληματικές οργανώσεις, εκβιασμούς κ.λπ..
Επομένως, είναι ένα θετικό βήμα. Δεν μπορούμε να έχουμε αυταπάτη. Αν κάποιος θέλει να κάνει μία πράξη, πέρα από τις διατάξεις αυτές, θα μπορεί να το κάνει, αλλά τουλάχιστον θα υπάρχει ο νόμος και θα μπορούν οι αρχές με βάση το νόμο, αλλά και οι φορείς της οικονομίας, της αγοράς, της κοινωνίας να ασκούν έναν έλεγχο.
Ποια είναι η στάση τώρα των τραπεζών; Αν κρίνω από κάποια ανώνυμα δημοσιεύματα, κλπ, ορισμένοι γκρινιάζουν ότι αυτό τους δημιουργεί κάποιο πρόβλημα και δυσκολεύει τον ανταγωνισμό. Γιατί δυσκολεύει τον ανταγωνισμό; Η αδιαφάνεια δυσκολεύει τον ανταγωνισμό.
Έχω εδώ τα συγκεντρωτικά στοιχεία της διαφημιστικής δαπάνης για ένα έτος, νομίζω το 2014. Εδώ βλέπουμε ότι το ένα συγκρότημα πήρε 1,5 εκατομμύριο ευρώ, το άλλο ένα εκατομμύριο, το άλλο 800.000 ευρώ, το άλλο δεν πήρε τίποτα. Με ποιο κριτήριο γίνονται αυτά;
Εμείς δεν παρεμβαίνουμε στην πολιτική των τραπεζών. Εάν μία τράπεζα θέλει όλη τη διαφημιστική δαπάνη να τη βάλει σε ένα έντυπο ή σε ένα μέσο, αυτό είναι δικαίωμά της. Αυτό που ζητούμε είναι να γίνει γνωστό και αν θέλει η τράπεζα, μπορεί να δώσει εξηγήσεις για την πολιτική της.
Νομίζω ότι το μέτρο που εισάγουμε διευκολύνει τον ανταγωνισμό –με τη σωστή έννοια του όρου- και τον μεταθέτει μάλιστα εκεί που πρέπει να πάει ο ανταγωνισμός, δηλαδή στην ποιότητα των υπηρεσιών και στην εξυπηρέτηση του πελάτη και όχι σε υπόγεια και μυστικά κονδύλια, κλπ.
Πάντως, θέλω να πω ότι η πλειοψηφία των στελεχών των τραπεζών, με βάση και την επικοινωνία που είχα, θεωρεί ότι αυτή η ρύθμιση είναι θετική. Μάλιστα, όπως μου είπε και ένας τραπεζίτης, τους απαλλάσσει και αυτούς από έναν μπελά, εννοώντας ότι τους απαλλάσσει από πιέσεις του τύπου «γιατί έδωσες εκεί και δεν δίνεις αλλού», κλπ.
Άρα, οι τράπεζες που θέλουν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους, είναι θετικές και αυτές. Επομένως, μπορώ να αξιολογήσω ότι όσοι γκρινιάζουν, μάλλον θέλουν να κάνουν άλλα πράγματα απ' αυτά τα οποία λένε ότι θέλουν να κάνουν. Είναι, λοιπόν, μία ρύθμιση θετική για την κοινωνία, θετική με την ευρύτερη έννοια για το τραπεζικό σύστημα, θετική για τους μετόχους των τραπεζών που και αυτοί θέλουν διαφάνεια.
Άκουσα ότι υπήρξε η παρατήρηση ότι θα μπορούσε το μέτρο να επεκταθεί και πέρα από τις τράπεζες. Πρέπει να δηλώσω –θα μιλήσουν και οι αρμόδιοι Υπουργοί- ότι πολιτικά ως Κυβέρνηση συμφωνούμε. Υπάρχουν και φορείς πέραν των τραπεζών που λόγω του όγκου της διαφήμισής τους, μπορεί να μην έχουν αυτή τη σχέση δανειστή-οφειλέτη, αλλά σίγουρα επηρεάζουν την αγορά και τον τομέα των μέσων ενημέρωσης. Για παράδειγμα, ο ΟΠΑΠ θα μπορούσε αυτό να το κάνει και με δική του πρωτοβουλία λόγω του μεγάλου όγκου της διαφημιστικής δαπάνης ή οι επιχειρήσεις ιντερνετικών στοιχημάτων ή οι ΔΕΚΟ.
Επομένως, εάν μεν η Κυβέρνηση και οι αρμόδιοι Υπουργοί είναι έτοιμοι να διευρυνθεί το φάσμα εφαρμογής της συγκεκριμένης ρύθμισης και σε όλους τους άλλους τομείς, προσωπικά δεν έχω καμία αντίρρηση και θα το θεωρούσα θετικό. Αν υπάρχουν, όμως, νομοτεχνικοί λόγοι που αυτό απαιτεί μία μελέτη, εγώ θα πρότεινα να υπάρξει η έκκληση από τώρα προς τις ΔΕΚΟ και προς άλλους φορείς με μεγάλη διαφημιστική δαπάνη, οικειοθελώς να εφαρμόσουν αυτή τη ρύθμιση μέχρις ότου υπάρξει συγκεκριμένη νομοθετική παρέμβαση γι' αυτό το θέμα.
(Στο σημείο αυτό την Προεδρική Έδρα καταλαμβάνει η Γ΄ Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Αναστασία Χριστοδουλοπούλου)
Επομένως, μέσω αυτής της ρύθμισης επεκτείνουμε τη διαφάνεια και στον ευαίσθητο χώρο των τραπεζών. Είναι ευαίσθητος, διότι οι τράπεζες διαχειρίζονται τις αποταμιεύσεις μας. Επομένως, η φήμη, η εμπιστοσύνη, η εικόνα που έχει η κοινωνία για τις τράπεζες είναι κάτι σημαντικό και απ' αυτήν την άποψη νομίζω ότι αυτή βοηθά. Είναι ένα στοιχείο, λοιπόν, δημοκρατίας και η δημοκρατία είναι μία από τις προϋποθέσεις για να βγούμε απ' αυτή τη μεγάλη κρίση.