Όμως, κυρίως, όσα σκεφτόμαστε και με τα οποία -τουλάχιστον στα λόγια- πράττουμε πρέπει να γίνονται υπό το φως μιας βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης, η οποία δεν θα υποθηκεύει ούτε τους φυσικούς πόρους ούτε το ανθρωπογενές περιβάλλον και δεν θα δημιουργεί δυσμενέστερες συνθήκες για τις επόμενες γενιές. Νομίζω ότι οτιδήποτε έχει διαδραματιστεί στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, στο τέλος στράγγιξε σε αυτές τις σκέψεις και νομίζω ότι αυτές οι σκέψεις διαπερνούν την πολιτική πρακτική όλων των προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων τις τελευταίες δεκαετίες, τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο, σε αυτή τη σφαίρα στην οποία φιλοδοξούμε να κινούμεθα και εμείς.
Η οικολογική ευαισθησία είναι ευαισθησία για την ανθρώπινη ύπαρξη και την ανθρώπινη παρουσία πάνω στον πλανήτη. Δεν είναι μόνο ρομαντισμός. Είναι και ρομαντισμός, με την ορθή, τη δημοκρατική έννοια, αλλά είναι και ένας βαθύς πραγματισμός, πώς διαφυλάσσεις αυτό που υπάρχει, για να μπορείς να έχεις και στο μέλλον.
Το Ελληνικό Σύνταγμα μέσα στην αδιαμφισβήτητη προοδευτική του διάσταση που έχει ανάμεσα στα Ευρωπαϊκά Συντάγματα στο τέλος του 20ου αιώνα έβαλε στο άρθρο 24 υπό την αναμφίλεκτη προστασία της πολιτείας και το φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. Είναι τα δύο στοιχεία, τα οποία δεν δικαιούσαι είτε να τα παραδώσεις στις ορέξεις της κερδοσκοπίας είτε να τα αφήσεις αφύλακτα.
Αυτό συχνά το ξεχνάμε, ιδιαίτερα σε μια ιστορική φάση σαν και αυτή που περνάμε τώρα, τα τελευταία έξι επτά χρόνια, όπου υπό την τεράστια οικονομική πίεση και τη φτωχοποίηση μεγάλου μέρους του ελληνικού πληθυσμού νομίζουμε ότι η ανάπτυξη με οποιοσδήποτε όρους θα δώσει τη λύση και θα μας οδηγήσει στο μέλλον.
Ας προσέξουμε, τα μεγάλα assets της ελληνικής οικονομίας είναι το απαράμιλλο φυσικό τοπίο και το τεράστιας ιστορικής αξίας ανθρωπογενές τοπίο. Αυτά έχουμε στα χέρια, αυτά πρέπει να προφυλάξουμε, αυτά να αξιοποιήσουμε και με αυτά να πορευτούμε στο μέλλον.
Αν πάμε λίγο πίσω σε αυτή την περίφημη μεταπολεμική περίοδο, όπου έγινε το θαύμα της ανοικοδόμησης –και ορθώς, έχουμε να επιδείξουμε πολλά σαν λαός– θα δούμε και πόσα μεγάλα λάθη έγιναν, εξαιτίας της έλλειψης ρύθμισης, μιας ιδιότυπης θεσπισμένης διαρκούς αυθαιρεσίας. Θα δούμε γύρω μας και στα χρόνια της ευημερίας και της ευμάρειας και της αλαζονείας τις αυθαίρετες μεζονέτες να πλημμυρίζουν τα ρέματα και τους πρόποδες των περίφημων αττικών βουνών από την Πεντέλη ως την Πάρνηθα, θα δούμε πώς διαμορφώθηκε το Λεκανοπέδιο, το αστικό τοπίο μέσα από την παράδοξη και ιδιοφυή μέσα στην παραδοξότητά της αντιπαροχή –κάποιος Ευταξίας υπήρχε τη δεκαετία του '50 και κάποιες πολιτικές. Θα δούμε τους σκελετούς από τα θαλασσοδάνεια της Χούντας να γεμίζουν νησιά και παραλίες και θα δούμε ακόμη και στα τελευταία χρόνια σκελετούς από τα κακοφαγωμένα ΕΣΠΑ να υπάρχουν στη Θράκη και σε άλλους τόπους. Αυτή η ανάπτυξη γινόταν χωρίς χωρικό σχεδιασμό, χωρίς καμμία πρόβλεψη για βιωσιμότητα και αειφορία.
Και αν γυρίσουμε τα μάτια μας να δούμε λιγάκι στη Μεσόγειο, όταν μιλάμε για τους τόπους της τουριστικής βιομηχανίας και του ανταγωνισμού, ας δούμε τα ντοκιμαντέρ και τις τεκμηριώσεις στη βιβλιογραφία, με την περίφημη Costa del Sol στην Ισπανία, όταν το θαλάσσιο μέτωπο ήταν ένας τσιμεντένιος εφιάλτης και όταν η απληστία για τουριστική κερδοφορία οδήγησε στην ερημοποίηση και στην απαξίωση του τουριστικού προϊόντος.
Ο Νίκος Γκάτσος πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια στον «Εφιάλτη της Περσεφόνης» συνόψισε όλον τον ρομαντισμό της οικολογίας και τον πραγματισμό μαζί.
Μιλούσε για την Ελευσίνα, για τον τόπο όπου τελειώνει η Ιερά Οδός που ξεκινά από την Ακρόπολη για τον τόπο των μυστηρίων και τον τόπο της ένωσης με τη γη, με τις χθόνιες θεότητες, τον τόπο που αναπτύχθηκε στον Μεταπόλεμο με διυλιστήρια, ναυπηγεία, εργοστάσια, με την άφθονη και αφειδώλευτη διάθεση εργατικής δύναμης από τους προσφυγικούς πληθυσμούς.
Κι ας πάμε τώρα να δούμε τι είναι η Ελευσίνα. Είναι ένας βιομηχανικός ερειπιώνας, ένα τοπίο παρακμής. Και αυτό που λάμπει ακόμη, ένα μοναδικό τοπίο είναι ο αρχαιολογικός χώρος της Ελευσίνας, ο χώρος των Ελευσινίων μυστηρίων. Είναι ένα μοναδικής αξίας τοπίο, το οποίο δείχνει τι σημαίνει βιωσιμότητα, αειφορία, αντοχή στον χρόνο και αιωνιότητα.
Ας δούμε, όμως, πολύ συνοπτικά κάποιες αιτιάσεις που ακούστηκαν και από την Αξιωματική Αντιπολίτευση και από την ελάσσονα. Θέλω να μείνω και να απαντήσουμε σε μια, δυο μόνο. Η Νέα Δημοκρατία κατηγόρησε το ΣΥΡΙΖΑ ότι προσθέτει γραφειοκρατικά στάδια, γραφειοκρατικά εμπόδια. Ας μας πει συγκεκριμένα ποια είναι αυτά και πώς μπορεί να διορθωθεί ο νόμος για να ληφθούν υπόψιν.
Νομίζω ότι αυτή είναι η κοινοβουλευτική διαδικασία και αυτό νομίζω ότι ήδη προήλθε από τις προτάσεις των συναδέλφων Βουλευτών και του ειδικού αγορητή από το Ποτάμι, του κ. Μαυρωτά και νομίζω ότι οι περισσότερες από τις βελτιώσεις τις οποίες εισηγήθηκε, έχουν γίνει ήδη δεκτές από τον Υπουργό.
Οτιδήποτε άλλο προάγει μια fast track ιδεολογία και ότι ο χωρικός σχεδιασμός γίνεται μόνο για τις επενδύσεις, νομίζω ότι είναι επικίνδυνο για την ίδια την ύπαρξη της χώρας, για την ίδια την πορεία της κοινωνίας. Κοινωνία δεν είναι μόνο οι επενδύσεις. Για τις επενδύσεις λαχταράμε όλοι και τις επενδύσεις θέλουμε να διευκολύνουμε, αλλά μέσα σε ένα πλαίσιο ορθολογισμού, μέσα σε ένα πλαίσιο ελέγχου, σε ένα πλαίσιο στρατηγικής προς τα πού θέλουμε να πάμε.
Ο γενικός χωρικός σχεδιασμός, αυτός ο οποίος γίνεται και με αυτόν τον νόμο, είναι το μεγάλο πλαίσιο. Οι ειδικές χωροταξίες, είτε για τον τουρισμό είτε για άλλα project, για άλλα επενδυτικά σχέδια, πρέπει να είναι υποσύνολα του γενικού σχεδιασμού, να υπακούν σε μια εθνική στρατηγική και σε έναν μεγάλο οδικό χάρτη.
Διαφορετικά θα αφήσουμε τι συνέβαινε στα παρελθόντα έτη, που σε απουσία εθνικού χωρικού σχεδιασμού, είχαμε αφήσει -και ευτυχώς που υπήρχε κι αυτό- το Πέμπτο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας ουσιαστικά να νομοθετεί εν τοις πράγμασι, να ρίχνει νόμους, να ρίχνει υπουργικές αποφάσεις και να προσπαθεί, ερμηνεύοντας το άρθρο 24, να φτιάχνει μια ad hoc νομολογία.
Γι' αυτό το πλήθος της αυθαιρεσίας και γι' αυτήν την έλλειψη σχεδιασμού, ασφαλώς δεν ευθύνεται η παρούσα Κυβέρνηση. Η παρούσα Κυβέρνηση είναι στα πράγματα δυο χρόνια και νομοθετεί υπό ένα ασφυκτικό πλαίσιο επιτροπείας. Αυτό το γνωρίζουν όλοι οι συνάδελφοι που είναι στην παρούσα Βουλή και το γνωρίζουν κι όλοι οι Βουλευτές οι οποίοι συμμετέχουν στο νομοθετικό σώμα από το 2010 και έπειτα. Νομοθετούμε υπό επιτροπεία.
Αλλά μέσα και σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε και έχουμε περιθώρια για να προστατεύσουμε και την εθνική κυριαρχία και να προστατεύσουμε κυρίως τις μέλλουσες γενεές, προστατεύοντας τους φυσικούς πόρους, το ανθρωπογενές περιβάλλον, βάζοντας κανόνες και προσπαθώντας να τους τηρήσουμε.
Μια τελευταία παρατήρηση θέλω να κάνω για κάτι που ακούστηκε από τον κ. Μανιάτη του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος δεν βρήκε πολλά θετικά στο νομοσχέδιο, παρότι είπε ότι είναι κατά 90% το ίδιο με το παλαιό. Άρα, κατά 90% θα πρέπει να είναι πλήρως αποδεκτό. Για το 10% δεν ήταν εντελώς πειστικός γιατί δεν είναι καλό. Είπε, όμως, γιατί επιβάλλεται ο Τοπικός Σχεδιασμός σε επίπεδο καλλικρατικού δήμου και όχι ανά κοινότητα ή ανά μικρή γεωγραφική περιοχή.
Δεν μπορώ να καταλάβω πώς ένα ορεινό χωριό από τα δεκαπέντε ή από τα είκοσι που θα συναπαρτίζουν έναν καλλικρατικό δήμο θα μπορεί να κάνει δικό του τοπικό σχεδιασμό, χωρίς να λαμβάνει υπ' όψιν το τι συμβαίνει δίπλα, παραδίπλα ή στο σύνολο. Το περιβάλλον είναι ενιαίο και δυναμικό σύνολο, δεν κάνεις σημειακές επεμβάσεις. Αυτό είναι η μεγάλη αδυναμία πολλών δεκαετιών, η έλλειψη του γενικού σχεδιασμού, η έλλειψη ενός εθνικού σχεδίου και οι σημειακές επεμβάσεις, οι οποίες οδήγησαν σ' αυτόν τον σημερινό τραγέλαφο.
Ως τελευταίο σημείο, επειδή αναφέρθηκε εδώ και μας το είχε πει και ο Υπουργός, θέλω να πω ότι για τις σχέσεις γης το προεδρικό διάταγμα είναι έτοιμο. Υπάρχει μια διαδικασία έγκρισης από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Θα παρακαλούσα -και νομίζω ότι είναι έτοιμος και ο Υπουργός να το δεχθεί- το προεδρικό διάταγμα αυτό να κατατεθεί αμέσως κι αν δούμε ότι αργεί, θα μπορούσαμε ακόμη να εξετάσουμε το γεγονός να μπει και σαν σχέδιο νόμου. Γνωρίζω ότι η έγκριση από το Συμβούλιο της Επικρατείας του προεδρικού διατάγματος το θωρακίζει σε προσβολές κατά το μέλλον. Ωστόσο, θα ήταν μια κίνηση καλής θελήσεως προς το νομοθετικό Σώμα να αναληφθεί αυτή η πρωτοβουλία και η δέσμευση ότι το προεδρικό διάταγμα για τις χρήσεις γης, το οποίο πράγματι έχει καθυστερήσει, θα κατατεθεί πάραυτα.
Νομίζω ότι, όπως δείξατε καλή θέληση, κύριε Υπουργέ, κατά την προσθήκη των επιμέρους τροπολογιών που μπήκαν εδώ από την Αντιπολίτευση, μπορείτε και εδώ να διαβεβαιώσετε, γιατί όντως είναι ένα εργαλείο αναπτυξιακό και ομαλής διεξαγωγής του οικονομικού βίου και δεν μπορεί να λειτουργήσει μια οικονομία, χωρίς να ξέρει τις χρήσεις γης.
( Ο Δημοσιογράφος Νίκος Ξυδάκης είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός).