Το συνάντησα πρόσφατα σ'ένα σχολείο. Σε ένα δημόσιο σχολείο. Στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Βριλησσίων στην Αθήνα. Γι'αυτό το λόγο θεώρησα υποχρέωσή μου να γράψω αυτό το κείμενο. Για να τιμηθεί το καλό και το όμορφο. Δεν πιστεύω πως είναι το μοναδικό. Θα ήταν απογοητευτικό αν μόνον ένα σχολείο ήταν ζωντανό, αν σε ένα μόνο σχολείο η παιδαγωγική είχε το ποιητικό πρόσωπο του παιδιού, αν μόνο σ'ένα σχολείο οι δάσκαλοι, συντονισμένοι από την εμπνευσμένη μπαγκέτα του χαρισματικού τους διευθυντή, πορεύονταν σύστοιχα με την εγγενή, αυθόρμητα ποιητική φύση των μαθητών τους.
Τον μήνα Μάρτη το 2ο Δημοτικό Βριλησσίων γιορτάζει την ποίηση. Την προσκαλούν. Κι αυτή, κάθε χρόνο, έρχεται πρόθυμη, κι εγκαθίσταται στις τάξεις των μικρών μαθητών. Και διεκδικεί τα δικαιώματά της ανάμεσα στα δέοντα του αναλυτικού και του ωρολογίου προγράμματος. Οι μαθητές γνωρίζουν αυτά τα μυθοποιημένα στη σκέψη τους πλάσματα, τους ποιητές, τους ζωντανούς ποιητές, τη δημογραφία, την τέχνη τους, τη μαστορική τους να λένε και προπάντων να γράφουν παράξενα πράγματα. Να μιλάνε ανοίκειες γλώσσες, αυτές που μαζί με τη χρηστική τους, οι λαοί ξεδίπλωσαν από το πρώτο χάραμα του κόσμου. Αυτές που μιλάνε τα παιδιά μέχρι να φτάσουν στο σχολείο, οπότε αρχίζουν να μαθαίνουν τις επίσημες, τις καθημερινές γλώσσες, που τις μιλούν όλοι ατάλαντα, με τον ίδιο περίπου πληκτικό τρόπο.
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος. Προσκλήθηκαν κι ήρθαν είκοσι ποιητές στη διάρκεια του μήνα. Διαφορετικές ηλικίες, διαφορετικές γραφές, διαφορετικές παιδαγωγικές και επικοινωνιακές γλώσσες. «Με μία βαλίτσα» ο καθένας, και τα παιδιά τη δική τους. Κι άρχιζε, στην τάξη που του 'λαχε, ο καθένας να βγάζει από τη βαλίτσα του λέξεις, εικόνες, μνήμες, μαθήσεις, φαντασίες-τοπία εμπειρικά και φαντασιακά-και ν'απελευθερώνει θάλασσες και τρικυμίες, αέρηδες και δάκρυα, καημούς και προσδοκίες, φυλαχτά και φωτογραφίες, ευχές και παράπονα, κι ένα πελώριο ερωτηματικό-αυτό των παιδιών με τα πελώρια απορίας μάτια: Γιατί;
Γιατί με μία (θλιμμένη) βαλίτσα;
Οι ποιητές* μίλησαν για τους πρόσφυγες, μίλησαν για τους μετανάστες, μάλλον άφησαν τα παιδιά να μιλήσουν για πρόσφυγες και μετανάστες κι ακούσιους ταξιδευτές, που πράττουν άθελά τους τον εφιάλτη ζωή. Και όλοι μαζί ζύμωσαν και ζυμώθηκαν με ύλη καμωμένη από διάπυρες ή πιο ψύχραιμες λέξεις, ξεκλειδώνοντας φτωχικές βαλίτσες που πλούτιζαν στο «ταξίδι» με δάκρυα και φόβο και θάνατο κι ελπίδα...και πάλι από την αρχή...
Κι αφού τέλειωσε ο μήνας κι έφυγε κι αυτός με τη δική του βαλίτσα-και τι δεν έκλεινε στα σπλάχνα της εκείνη, η θαυμαστή τού μήνα Μάρτη βαλίτσα!-, κι ήρθε ο άλλος μήνας, ο Απρίλης, που μόνο στο σχολείο εκείνο δε λέει ψέματα, άνοιξαν οι πόρτες και στους μη μυημένους, για να ζήσουν, να ζήσουμε όλοι μαζί, της ποίησης το θαύμα! Παιδιά να τραγουδούν χωρίς να έχουν ανάγκη τη μαγική μπαγκέτα του μαέστρου και να συντονίζονται αυθόρμητα, σαν από αόρατη πηγή καθοδηγημένα. Παιδιά να διαβάζουν ποιήματα, μαζί και οι ποιητές, που ξεφύτρωναν χωρίς προαναγγελία, όπως τα διάσπαρτα λουλούδια της ανοιξιάτικης κερασιάς, ανάμεσα απ΄ τον κόσμο. Παιδιά να απαγγέλλουν, να πρωταγωνιστούν σε δρώμενα, να συγκινούνται, να χαίρονται, να πειθαρχούν –νιώθοντας την πειθαρχία σαν την πρώτη καλεσμένη στη χαρά του «μαθήματος» που μας πρόσφεραν. Και μουσικές και τραγούδια, αισθαντικοί στίχοι και νότες και μαζί τους αισθήματα, που ενώνουν τις ψυχές εκείνων των ταξιδευτών του πόνου με τις ψυχές αυτών που έξω από την καγκελόπορτα του σχολειού τούς ζουν σαν θέαμα, πότε με λύπη και πότε με αγανάκτηση.
Ένα σχολείο λοιπόν. Το 2ο Δημοτικό Βριλησσίων. Κι ένας εμπνευστής κι ενορχηστρωτής των πάντων. Ο Δάσκαλος και διευθυντής Θεόφιλος Τζώρτζης. Και οι άλλοι δάσκαλοι. Και οι βοηθοί και οι εθελοντές. Και οι πολλοί μαθητές. Και ο νεαρός Αφγανός πρόσφυγας, φοιτητής τώρα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Και οι γονείς, οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Και οι ποιητές. Και οι... ΟΛΟΙ! Ακόμα και ο Δήμαρχος-προσπάθησε κι αυτός να γίνει ποιητής-έγινε για λίγο κι αυτός αλαφροΐσκιωτος. Κι έγιναν, γίναμε –μακάρι για πολύ-όλοι μας περισσότερο άνθρωποι!
Κι η άνοιξη ήρθε. Για ν'ακολουθήσει το καλοκαίρι. Είθε να είναι πάντοτε άνοιξη και καλοκαίρι για όλες τις λυπημένες, κατατρεγμένες βαλίτσες του άστεγου κόσμου. Η ποίηση, το σχολείο έβαλαν την υπογραφή τους!
Σ'ευχαριστούμε Θεόφιλε, Δάσκαλε-Ποιητή!
*Στη φετινή εκδήλωση που είχε θέμα Με μία βαλίτσα (αφιέρωμα στους πρόσφυγες και μετανάστες) προσκλήθηκαν και συνεργάστηκαν με όλες τις τάξεις του σχολείου οι ποιητές: Κατερίνα Αυγέρη, Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Άννα Γρίβα, Δημήτρης Ελευθεράκης, Τασούλα Καραγεωργίου, Μαρία Κουλούρη, Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού, Πάνος Κυπαρίσσης, Δήμητρα Κωτούλα, Αλέξιος Μάινας, Ειρήνη Μαργαρίτη, Ντίνα Μαρίνη, Γιώργος Μαρκόπουλος, Μάνια Μεζίτη, Στέφανος Μεσσήνης, Φάνης Παπαγεωργίου, Δημήτρης Πέτρου, Λιάνα Σακελλίου, Λένα Σαμαρά, Νίκος Φιλντίσης.
Τα τραγούδια κατά τη μέρα της ανοιχτής εκδήλωσης «Με μία βαλίτσα» (1 Απριλίου 2019, ώρα 19.00) ερμήνευσαν οι καλλιτέχνες Δέσποινα Στεφανίδου και Βασίλης Γισδάκης.