Ηλίας Μαγκλίνης: Η 23η Αυγούστου 1939

Σε μια παμπάλαια, τρίτομη έκδοση των αδελφών Αρσενίδη του βιβλίου «Η άνοδος και η πτώση του Γ΄ Ράιχ» του Ουίλιαμ Σίρερ υπάρχει μια φωτογραφία: ο Ρίμπεντροπ υπογράφει, ως υπουργός Εξωτερικών των ναζί, το διαβόητο σύμφωνο φιλίας με τον ομόλογό του Σοβιετικό Μολότοφ. Στη λεζάντα, ο Σίρερ (Αμερικανός ανταποκριτής στο Βερολίνο το 1940) σχολιάζει ότι ο Ρίμπεντροπ υπογράφει «υπό το ειρωνικό μειδίαμα του Στάλιν».

Είναι η 23η Αυγούστου του 1939. Μία εβδομάδα μετά, η Γερμανία εισβάλλει στην Πολωνία από τα δυτικά και είκοσι ημέρες μετά η ΕΣΣΔ από τα ανατολικά. Ο διαμελισμός της Πολωνίας και των βαλτικών κρατών ήταν το μυστικό κομμάτι αυτής της ανίερης συμφωνίας. Αυτές τις μέρες, το Ευρωκοινοβούλιο χαρακτήρισε την ΕΣΣΔ συνυπεύθυνη με τη ναζιστική Γερμανία για το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εγινε μάλιστα η εισήγηση σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης να κηρυχθεί η 23η Αυγούστου Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων των Ολοκληρωτικών Καθεστώτων.

Κατατέθηκε σχετικό ψήφισμα από όλες σχεδόν τις παρατάξεις της Ευρωβουλής (συμπεριλαμβανομένων και των Πρασίνων και των Σοσιαλδημοκρατών) και επικυρώθηκε με 535 ψήφους υπέρ, 66 κατά και 52 λευκά (διάβασα ότι από τους 23 Ελληνες ευρωβουλευτές, μόνον δύο ψήφισαν).

Η 23η Αυγούστου του 1939 φέρνει σε μεγάλη αμηχανία τους αριστερούς και θέτει ένα σοβαρό ερώτημα: ποια θα ήταν η πορεία του πολέμου, και ειδικά της ΕΣΣΔ, αν ο Χίτλερ δεν εξαπέλυε τη μεγάλη (και αυτοκαταστροφική) επίθεση το καλοκαίρι του 1941, σπάζοντας τη συμφωνία του 1939.

Προσωπικά, το να χαρακτηριστεί συνυπεύθυνη η ΕΣΣΔ για το ξέσπασμα του πολέμου μού φαίνεται υπερβολικό και κάπως ανιστόρητο – και δεν τρέφω καθόλου, μα καθόλου φιλικά αισθήματα προς τον Στάλιν.

Η σχέση της ΕΣΣΔ με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χωρίζεται σε δύο περιόδους, αυτό είναι σαφές. Η πρώτη, από το 1939 έως το 1941, είναι η φάση που, χωρίς να είναι σύμμαχος της ναζιστικής Γερμανίας, η ΕΣΣΔ εξασφαλίζει (ή μάλλον έτσι νομίζει) σύμφωνο μη επίθεσης και βάση αυτού προσπορίζεται ξένα εδάφη της Ανατολικής Ευρώπης, τα οποία καταλαμβάνει βιαίως. Από το 1941 και μετά όμως, θέλοντας και μη, η ΕΣΣΔ πολεμάει λυσσαλέα και ηρωικά τη σβάστικα. Αυτό είναι ένα κρίσιμο σημείο στο πώς έβλεπε ο σοβιετικός λαός τον Στάλιν. Από τον μέγα δήμιο της δεκαετίας του '30 έγινε ο «πατερούλης» του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου με εκατομμύρια πεσόντες. Οχι τυχαία, από το 1945 έως και το 1953, που πέθανε, οι πολιτικές διώξεις εντός της ΕΣΣΔ μειώθηκαν – με εξαίρεση τους εβραϊκής καταγωγής Σοβιετικούς πολίτες, και αυτό εξαιτίας της εμφάνισης του κράτους του Ισραήλ.

Είναι μια μεγάλη συζήτηση αυτή. Οπως και οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί, οι ναζί επιστήμονες –συχνά εγκληματίες πολέμου– που βρήκαν καταφύγιο στις ΗΠΑ – χώρια οι Ιάπωνες εγκληματίες πολέμου.

Μπορεί να ήταν ο «τελευταίος καλός πόλεμος» και οι κακοί να ήταν όντως οι δυνάμεις του Αξονα, όμως σε έναν πόλεμο (όπως και στον έρωτα!) υπάρχει πάντοτε ένα μεγάλο μερίδιο συνενοχής. Υπάρχουν κακοί· δεν υπάρχουν αθώοι, όμως.

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι εισάγετε τις (*) απαιτούμενες πληροφορίες, όπου ενδείκνυται. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.

Πολυμέσα

Cookies make it easier for us to provide you with our services. With the usage of our services you permit us to use cookies.
Ok Decline