Ο διεθνής σκηνοθέτης θεάτρου με σπουδές Βιολογίας Μιχάλης Μαρμαρινός σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη για την πανδημία με τον κορωνοϊό, μιλάει για τον Σωτήρη Τσιόδρα και τον πολιτισμό από τον οποίο προέρχεται, αυτούς που μιλούν για «μέτρα χούντας», τον ρόλο του κράτους και τη βιασύνη μας να ζήσουμε τα πάντα ως παρένθεση.

Βρίσκεται σε εντατική καραντίνα αφού γύρισε μόλις πέντε μέρες πριν από το Βερολίνο, από πρόβες για μια όπερα που ετοιμάζει για την Οπερα του Βερολίνου και τη Μπιενάλε του Μονάχου με ανέκδοτες σημειώσεις του σπουδαίου συνθέτη Γιάννη Χρήστου. Ο σκηνοθέτης αλλά και βιολόγος Μιχαήλ Μαρμαρινός, μιλάει στο iefimerida.gr για το πώς αυτό που ζούμε μάς κάνει μέρος τη Ιστορίας, για τη βίαιη συνειδητοποίηση ότι ο θάνατος δεν είναι κάτι μακρινό, την υπευθυνότητα που αποκτά ο πολίτης «σαν να έχουμε διαρκείς εκλογές», τις συνθέσεις στο πρόσωπο του Σωτήρη Τσιόδρα και την αίσθηση ότι παίζουμε όλοι σε μια περφόρμανς με αβέβαιο τέλος.

Έχετε παρακολουθήσει το πρόσωπο των ημερών, τον κύριο Σωτήρη Τσιόδρα;

Θα πω κάτι ριψοκίνδυνο για τις εποχές που ζούμε. Αυτό που με ελκύει είναι ότι με το πρόσωπό του βλέπω μέσα μου μια εικόνα που έχει χαθεί, είναι σαν μου υπενθυμίζει έναν άλλο πολιτισμό που θα τολμούσα να τον ονομάσω πρωτοχριστιανικό. Αυτό που μου αρέσει είναι ότι στο πρόσωπο του Τσιόδρα βλέπει κανείς -πέρα από την επιστημονική του κατάρτιση- την ηθική στάση της επιστήμης. Όταν ετέθη το ερώτημα «ποιοι μας ενδιαφέρουν», ο Τσιόδρας απάντησε «όλοι!» Όλοι. Κανένας δεν είναι για πέταμα. Ο άνθρωπος αυτός έρχεται από έναν πολιτισμό που δεν έχει γίνει δόγμα. Γιατί το πρόβλημα είναι τα δόγματα. Και δυστυχώς η Ιερά Σύνοδος λειτούργησε δογματικά. Η Αριστερά πρόσφατα λειτούργησε μερικές φορές δογματικά. Αυτός ο άνθρωπος, ο Τσιόδρας, δεν φέρει δόγμα, φέρει μια ηθική στάση που διαπερνά τα δόγματα. Σου ηχεί μέσα σου σαν να τον θυμάσαι, σαν να τον ήξερες κάποτε. Έχει μια σύνθεση πάνω του ο Τσιόδρας. Έτσι, μας αποκαλύφθηκε μια πτυχή και μια ποιότητα που πιθανότατα να μην ερχόμασταν ποτέ σε επαφή μαζί της αν δεν γινόταν αυτή η καταστροφή. Όταν είδα τον κύριο Τσιόδρα αισθάνθηκε το μέσα μου μια ανακίνηση, είπα «ώπα! Είδες; Κάτι συμβαίνει. Κάτι υπάρχει».

Εσχάτως, από την Κυριακή συγκεκριμένα, δέχθηκε επίθεση από κάποιους ο κύριος Τσιόδρας επειδή έψαλλε στην εκκλησία -όπως κάνει κάθε Κυριακή- μαζί με έναν παπά χωρίς πιστούς. Κατηγορήθηκε πώς δεν δίνει το παράδειγμα, αυτός που μας λέει «Μένουμε Σπίτι».

Ο άνθρωπος αυτός που μας λέει να μείνουμε σπίτι μας, είναι ταυτόχρονα αυτός που μας λέει ότι μπορούμε να βγούμε βόλτα με τον σκύλο μας ή να κάνουμε τζόκινγκ. Αν τυχόν έκανε τζόκινγκ δεν θα του έλεγαν το ίδιο πράγματα. Έχει το δικαίωμα να κάνει το «προσωπικό του τζόκινγκ». Το να ψάλλει είναι για αυτόν το προσωπικό του τζόκινγκ, δεν καταλαβαίνω γιατί να στερηθεί αυτό το δικαίωμα όταν το κάνει σε απόλυτη συνέπεια με όσα έχει διακηρύξει.

Εν τέλει, το κανιβαλιστικό που έχουμε μέσα μας δεν υποχωρεί εύκολα, ούτε σε αυτές τις συνθήκες. Πρέπει να αμφισβητηθούν, να αποκαθηλωθούν τα πάντα;

Έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτό θα συνεχίσει να υπάρχει, θα μου έκανε μεγάλη έκπληξη αν τόσο νωρίς ξεκουνιόταν από τη θέση του. Νομίζω όμως ότι ακόμα και αυτοί που κανιβαλίζουν τον κύριο Τσιόδρα αντιδρούν στην επιρροή που αισθάνονται ότι ασκεί επάνω τους.

Χρειαζόμαστε κινήσεις συμβολισμού αυτή την εποχή από κάποιους ανθρώπους που βρίσκονται στο προσκήνιο;

Δεν χρειαζόμαστε αν αυτός που τις κάνει είναι εμπρόθετος. Αυτό που είναι πολύ ωραίο με τον Τσιόδρα είναι ότι κάνει αυτό που νομίζει και αυτό παράγει σύμβολο. Ο συμβολισμός έχει τον κίνδυνο να είναι κούφιος και να γίνεται με πρόθεση, «για να». Το συναρπαστικό με αυτό τον άνθρωπο είναι ότι ο ίδιος είναι σύμβολο μέσα σου.

Τι είναι το σύμβολο;

Ένα ίχνος απ'ό,τι έχεις ζήσει κάποτε πραγματικά.

Ο εγκλεισμός θα μας κάνει, πιστεύετε, εν τέλει να συνδεθούμε με την πραγματικότητα, να φτάσουμε στο κουκούτσι όσων συμβαίνουν;

Αυτό είναι το σοκαριστικό, αρνητικά αλλά και θετικά, γιατί ταυτόχρονα είναι και η ευκαιρία μας. Όσο γρηγοραίνει ο ρυθμός συνήθως απομακρύνεται η βίωση των πραγμάτων και αυτό μας κάνει να δημιουργούμε συνεχώς παρενθέσεις: πότε θα τελειώσει αυτό, πότε θα πάμε παρακάτω; Και εδώ σου λέει ακόμα και η ίδια η επιστήμη ότι δεν ξέρει. Περίμενε. Ηρέμησε. Είναι σαν να μας υποχρεώνει να περιμένουμε, γιατί και η γνώση μερικές φορές ακολουθεί τον ρυθμό ανάπτυξης ενός φυτού, ενός ζώντος οργανισμού δηλαδή. Κυρίως όταν εξαρτάσαι τόσο απελπιστικά από αυτήν – εκεί είναι το μάθημα. Όσο μαθαίνουμε αυτόν που λέγεται κορωνοϊός, θα μαθαίνεις και εσύ κάτι για εσένα και τη ζωή. Αυτό είναι το απελπιστικό, που αντέχεται ή δεν αντέχεται: πρέπει να περιμένουμε. Συνταγές δεν υπάρχουν.