Πίνακας περιεχομένων
Ο Σελίμ Α΄. Πορτρέτο δυτικής τεχνοτροπίας από τον Έλληνα ζωγράφο Κωνσταντίνο Κυζικηνό (Kapıdağlı Konstantin), μεταξύ 1789-1806. Η σειρά των 30 προσωπογραφιών Οθωμανών σουλτάνων (Kapidağli series) φυλάσσεται στο ανάκτορο Τόκαπι στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Σελίμ Α΄ γεννήθηκε στην Αμάσεια το 1470. Ήταν ο μικρότερος γιος του σουλτάνου Βαγιαζίτ Β΄ και της Γκιουλμπαχάρ Χατούν, Ελληνίδας του Πόντου που το πραγματικό της όνομα ήταν Μαρία. Επίσης ήταν εγγονός του Μωάμεθ Β΄του Πορθητή. Ο Σελίμ Α΄εκθρόνισε τον πατέρα του το 1512, ο οποίος πέθανε αμέσως μετά, και έγινε σουλτάνος με την βοήθεια των γενιτσάρων. O Σελίμ έδειξε για πρώτη φορά τον αιμοσταγή χαρακτήρα του όταν σκότωσε δύο αδερφούς και πέντε ανιψιούς για να μην του κλέψουν το θρόνο. Γι' αυτό ονομάστηκε Γιαβούζ. Αυτή την πολιτική την υιοθέτησε από τον πατέρα του, ο οποίος είχε εμπλακεί σε διαμάχη με τον αδερφό του, τον Τζεμ, για το ποιος θα πάρει τον θρόνο. O Σελίμ ήταν ψηλός άντρας με μακρύ μουστάκι. Ήταν δυνατός, γενναίος, έξυπνος και πολεμοχαρής.
Το σκεπτικό πίσω από τις τελευταίες ενέργειες του Τούρκου προέδρου αναλύει στο περιοδικό Time ο καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Γέιλ, Alan Mikhail.
«Στο τέλος Αυγούστου, ο Ερντογάν γιόρτασε το Ισλαμικό Νέο Έτος με μια έκπληξη: με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί», ξεκινά το άρθρο για να παραθέσει στη συνέχεια τις τελευταίες κινήσεις του Τούρκου προέδρου, μεταξύ των οποίων οι έρευνες στη Μαύρη θάλασσα, η υποδοχή αντιπροσωπείας της Χαμάς (που η κυβέρνηση Τραμπ αντιμετωπίζει ως τρομοκρατική οργάνωση) στην Άγκυρα και η έκφραση στήριξης στους Παλαιστίνιους.
«Όλες αυτές οι κινήσεις προβάλλουν το ισλαμικό όραμα του Ερντογάν στον κόσμο. Η επαναφορά του Ισλάμ στο εσωτερικό πηγαίνει χέρι-χέρι με την διασφάλιση φυσικών πόρων και την επιβολή της δύναμης της Τουρκίας στο εξωτερικό. Πάει όμως μαζί και με την καταπίεση στο εσωτερικό. Οι δημοκρατικοί άνθρωποι στην Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και όλον τον κόσμο θα πρέπει να ανησυχούν» γράφει ο καθηγητής του πανεπιστημίου Γέιλ.
«Πολλά έχουν γραφτεί για τις προσπάθειες του Ερντογάν να 'αναστήσει' την Οθωμανική Αυτοκρατορία ή να ορίσει τον εαυτό του ως σουλτάνο. Υπάρχει αλήθεια εδώ. Αλλά για να κατανοήσουμε την πολιτική ατζέντα και τον ορίζοντα του Ερντογάν πρέπει να είμαστε συγκεκριμένοι για το ποιος Οθωμανός σουλτάνος προσπαθεί να είναι ο Ερντογάν. Είναι ο ένατος σουλτάνος της αυτοκρατορίας, Σελίμ ο Α».
Ο Σελίμ πέθανε το 1520, πριν 500 χρόνια. Στα χρόνια του η Οθωμανική Αυτοκρατορία από μια περιφερειακή δύναμη έγινε μια παγκόσμια αυτοκρατορία.
«Θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για τον εναγκαλισμό του οράματος του Σελίμ από τον Ερντογάν. Το όραμα αυτό οδήγησε σε πολέμους, στην απόπειρα εξαφάνισης εθνικών μειονοτήτων και στο μονοπώλιο των παγκόσμιων οικονομικών πηγών. Ο Ερντογάν μαζί με την προσπάθειά του να μονοπωλήσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου γύρω από την Τουρκία, έχει κάνει πολεμικές εξορμήσεις στη Λιβύη, τη Συρία και την Υεμένη ενώ στο εσωτερικό καταδιώκει τις κοινότητες των Σιιτών, των Κούρδων, των Χριστιανών, των δημοσιογράφων, των γυναικών και των αριστερών» προσθέτει ο καθηγητής Ιστορίας.
«Ενώ κάθε ηγέτης της σύγχρονης Τουρκίας έχει κρατήσει αποστάσεις από την κληρονομία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και το Ισλάμ προκειμένου να παρουσιάσει ένα πιο "δυτικό", "μοντέρνο" και "κοσμικό" πρόσωπο της τουρκικής δημοκρατίας, ο Ερντογάν είναι ο πρώτος που έχει αγκαλιάσει το οθωμανικό παρελθόν και την ισλαμική κληρονομία. Αν ο Σελίμ ήταν ο πρώτος Οθωμανός που ήταν σουλτάνος και χαλίφης, ο Ερντογάν είναι ο πρώτος δημοκρατικός ηγέτης που ισχυρίζεται ότι κατέχει και τους δύο τίτλους».
«Ο Ερντογάν και οι συνάδελφοί του στο ισλαμικό κόμμα περιγράφουν τακτικά τους εαυτούς τους ως 'εγγόνια' των Οθωμανών.
Σε αυτήν την πολύ έντονη γενεαλογία, ο Ερντογάν παρακάμπτει σκόπιμα μια γενιά - αυτή των δημοκρατικών πατέρων της Τουρκίας από το 1923 - για να πηδήξει πίσω στο χρόνο που οι Οθωμανοί κυβέρνησαν τον κόσμο με το ιδιαίτερο σήμα της τουρκικής σουνιτικής πολιτικής, στην εποχή του Σελίμ όταν οδήγησαν πόλεμοι και εγχώρια καταστολή στον πλούτο και την εδαφική δύναμη.
Η αναδημιουργία ενός πολιτικού προγράμματος παρόμοιου με το Σελίμ είναι μια επικίνδυνη προοπτική για την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή και τον κόσμο. Για να γίνει η Τουρκία οθωμανική απαιτείται και πάλι το είδος της βίας, της λογοκρισίας και της βιτριολικής συμπεριφοράς που ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει.
Το καθολικό μάθημα εδώ είναι ότι το κάλεσμα για επιστροφή στο θεωρούμενο ως μεγαλείο, γίνεται με τον εναγκαλισμό επιλεκτικά αμφιλεγόμενων ιστορικών προσωπικοτήτων, μπερδεύοντας την ιστορία τους και αυξάνοντας το μίσος και τη διαίρεση», καταλήγει το άρθρο.