Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024  23:17:54

Μετά την μηδενική απόδοση των καταθέσεων και των ακινήτων και την ρευστότητα του Χρηματιστηρίου, η διεθνής τάση για επενδύσεις σε χρυσό και σε διαμάντια. Κύριο

Ο γνωστός οικονομολόγος και αναλυτής Γιώργος Κουρής, επί χρόνια γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών, αναλύει με οξυδέρκεια, γνώση και αίσθημα ευθύνης την επενδυτική τάση διεθνώς σε χρυσό και διαμάντια.

Επί αιώνες ο χρυσός αποτελεί το «ασφαλές καταφύγιο» όταν δημιουργείται κάποια κρίση και ο κόσμος φοβάται ότι μπορεί να χαθεί η αγοραστική αξία του χρήματος. Ήταν δε το επίσημο νόμισμα συναλλαγής στην Κίνα το 1000 π.Χ. και το χρησιμοποίησαν επί τουλάχιστον τρεις αιώνες οι Ρωμαίοι ως το κύριο νόμισμα τους. Ακόμα πιο παλαιά αποτελούσε το κυριότερο στολίδι των πλουσίων και αξιωματούχων την εποχή των Φαραώ στην Αίγυπτο και των λαών της Μεσοποταμίας. Σήμερα όποτε δημιουργηθεί ένα απρόβλεπτο οικονομικό γεγονός που οδηγεί σε κρίση η αξία του χρυσού ανεβαίνει καθώς η ζήτηση για το πολύτιμο μέταλλο αυξάνει κατακόρυφα.

xr1Πρόσφατο παράδειγμα η πανδημία που ώθησε το 2020 σε πτώση -6,5% την Ευρωζώνη και την τιμή του χρυσού σε άνοδο 27%. Κατά την προηγούμενη διεθνή κρίση του 2008/09, όταν πάλι είχαμε σημαντικότατη πτώση του ΑΕΠ σε όλες τις χώρες, η τιμή του χρυσού ανέβηκε το 2008 κατά 25% και το 2009 κατά 12%. Την ίδια αντίδραση σε μεγαλύτερη κλίμακα μάλιστα είχαμε όταν έγιναν τα δύο πετρελαϊκά σοκ του 1974 και 1980. Ακολουθώντας την κρίση του πετρελαίου η τιμή του χρυσού στη δεκαετία του 70' αυξήθηκε πάνω από 1.600% όταν η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε σχεδόν κατά 2.000% (βλέπε πίνακα 1). Η συσχέτιση μεταξύ πετρελαίου και χρυσού λειτουργεί και αντίστροφα. Μεταξύ 2012 και 2015 όταν το παγκόσμιο ΑΕΠ ανέβηκε κατά 11% η τιμή του χρυσού έπεσε κατά 31%. Το συμπέρασμα είναι ότι, εκτός από την προσφορά και ζήτηση που προφανώς ορίζουν την τιμή στα πολύτιμα μέταλλα, ο χρυσός αποτελεί ένα «ανάχωμα» σε περιόδους κρίσεων γιατί η τιμή του έχει αντίστροφη τάση από τους κύκλους της οικονομίας.

Σήμερα με τα τρισεκατομμύρια των πακέτων που έχουν πέσει στην παγκόσμια οικονομία από τις ΗΠΑ και την ΕΕ η προσδοκία είναι ότι τα επενδυτικά προγράμματα που έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται θα έχουν μια πολύ θετική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα τα επόμενα χρόνια. Άρα η τιμή του χρυσού πολύ πιθανόν να ακολουθήσει πτωτική πορεία. Από την άλλη μεριά όμως ποτέ δεν ξέρει κανείς αν η υπάρχουσα ή κάποια νέα πανδημία θα ταρακουνήσει τον πλανήτη. Ούτε αν οι εστίες ανάφλεξης ενός θερμού επεισοδίου θα οδηγούσε τη διεθνή οικονομία σε κρίση. Η κατάσταση στην Ουκρανία για παράδειγμα έχει φέρει ένταση στις σχέσεις μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Η διεκδίκηση θαλάσσιων περιοχών μεταξύ Κίνας από την μια πλευρά και Βιετνάμ και Φιλιππικών από την άλλη αποτελούν μια επίσης εύφλεκτη περιοχή, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον ταραξία Ερντογάν στην περιοχή της Μεσογείου. Αν σε οποιαδήποτε από τις παρά πάνω περιπτώσεις υπάρξει ένα «μπαμ», είναι βέβαιο ότι η τιμή του χρυσού θα ανέβει έως και θα εκτοξευθεί στη συνέχεια. Η ουσία είναι ότι σε κάθε περίπτωση το χρυσό παίζει ένα κατευναστικό ρόλο στους φόβους για οικονομική κρίση.

Το μέγεθος της αγοράς χρυσού είναι γύρο στους 4.000 τόνους ετησίως. Η ζήτηση προέρχεται κατά 50% από τον τομέα των κοσμημάτων, κατά 35% από τις ανάγκες επένδυσης και διαφύλαξης πλούτου, ενώ το υπόλοιπο 15% προέρχεται από τη ζήτηση για χρυσό των κεντρικών τραπεζών, εφαρμογές στην ιατρική και την τεχνολογία. Το μερίδιο σε χρυσό των κεντρικών τραπεζών την τελευταία δεκαετία αυξάνεται και έχει φτάσει το 8% της συνολικής ζήτησης. Κάθε χώρα βέβαια έχει διαφορετική πολιτική όπου σημαντικό ρόλο παίζει η εμπιστοσύνη των πολιτών στο τραπεζικό της σύστημα. Τα μεγαλύτερα αποθέματα έχουν οι ΗΠΑ με πάνω από 8 χιλιάδες τόνους χρυσού (βλέπε πίνακα 2), ενώ υπάρχουν και χώρες όπως η Νορβηγία και ο Καναδάς με μηδενικά αποθέματα. Στην Ελλάδα τα αποθέματα χρυσού είναι 151 τόνοι.

xr2Το μεγαλύτερο όμως κομμάτι της ζήτησης για χρυσό που χρησιμοποιείται στην κατασκευή κοσμημάτων σε ένα βαθμό αντικαθιστά την ανάγκη για διαφύλαξη πλούτου εφόσον σε περιόδους ανάγκης μπορεί εύκολα να ρευστοποιηθεί. Με άλλα λόγια αν προσθέσουμε στο 35% της ζήτησης χρυσού για επένδυση το 8% που αγοράζουν οι κεντρικές τράπεζες, και το μέρος της ζήτησης για κοσμήματα που επίσης αποτελεί μορφή επένδυσης, τότε η ζήτηση για χρυσό που αποσκοπεί στη διαφύλαξη του πλούτου πρέπει να είναι γύρο στα 2/3 του συνόλου.

Οι χώρες όπου υπάρχει μεγάλη ζήτηση για χρυσό είναι κατά σειρά μεγέθους αγοράς η Ινδία, η Κίνα και οι ΗΠΑ. Στον αντίποδα, οι κυριότερες χώρες που παράγουν το «βασιλιά» των μετάλλων είναι κατά σειρά τόνων παραγωγής η Κίνα, η Αυστραλία και η Ρωσία.


Αποδόσεις σε εναλλακτικές μορφές επένδυσης

Προκειμένου να αξιολογήσουμε την πραγματική «αξία» του χρυσού ως επενδυτικό μέσο, θα πρέπει να συγκρίνουμε την απόδοση του σε σχέση με άλλα παραδοσιακά προϊόντα που προσφέρονται στην αγορά για τοποθέτηση, όπως οι μετοχές, τα ομόλογα, τα έντοκα γραμμάτια, κλπ.

xc3Από το 2001 έως το 2021 έχουμε υπολογίσει την απόδοση σε μια σειρά από δημοφιλείς εναλλακτικές μορφές επένδυσης (πίνακας 3). Την περίοδο αυτή το Χρηματιστήριο Αθηνών είχε δυστυχώς τη χειρότερη απόδοση, πτώση 5,2% ετησίως. Όσον αφορά την απόδοση από τις ισοτιμίες των νομισμάτων χρησιμοποιούμε την πιο δημοφιλή επιλογή που είναι το δολάριο ΗΑΠ σε σχέση με το ευρώ. Αν ένας επενδυτής είχε στην τράπεζα του χίλια δολάρια ΗΠΑ στο τέλος του 2001, που με την τότε ισοτιμία αντιστοιχούσαν σε 1.134 ευρώ, σήμερα το ίδιο κεφάλαιο σε δολάρια αντιστοιχεί μόνο σε 884 ευρώ και αρνητική απόδοση -1,2% το έτος. Βέβαια, ανάλογα με το είδους του τραπεζικού λογαριασμό, η ζημιά αυτή μπορεί να έχει καλυφθεί λόγω των επιτοκίων που ίσχυαν. Δεν φαίνεται όμως σήμερα συμφέρουσα αυτή η τοποθέτηση γιατί η εποχή των θετικών επιτοκίων έχει περάσει.

Όποιος είχε επενδύσει στο 10ετές ομόλογο του Ελληνικού δημοσίου θα είχε για αρκετά χρόνια μια καλή απόδοση. Το θέμα είναι ότι σήμερα οι αποδόσεις στα μακροχρόνια ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου έχουν πέσει σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Το Ελληνικό δεκαετές, παρά το γεγονός ότι σήμερα έχει τη μεγαλύτερη απόδοση στην Ευρωζώνη, προσφέρει μόλις 1,3%. Στο μέλλον και εφόσον τα επιτόκια αυξηθούν στην Ευρώπη η απόδοση μπορεί να αυξηθεί, τίποτα όμως δεν προμηνύει ότι η παλιά εποχή των υψηλών επιτοκίων μπορεί να επανέλθει. Ένα γεγονός μόνο θεωρητικό και ανέφικτο εφόσον τα υψηλά επιτόκια προέρχονται από ισόποσο ή μεγαλύτερο πληθωρισμό όπως σήμερα συμβαίνει σε διαλυμένες οικονομίες σαν της Τουρκίας.

Ούτε το ετήσιο έντοκο γραμμάτιο του Ελληνικού δημοσίου σήμερα προσφέρεται για επένδυση εφόσον έχει αρνητική απόδοση, η οποία μάλιστα είναι μεγαλύτερη στα εξαμηνιαία και τα τριμηνιαία έντοκα. Στο Χρηματιστήριο Αθηνών ωστόσο υπάρχουν μερικές μετοχές εταιριών υψηλής κεφαλαιοποίησης που τις τελευταίες δύο δεκαετίες προσφέρουν καλές αποδόσεις. Το 2% ετήσια αύξηση του σχετικού δείκτη (FTSE) κρύβει μετοχές όπως της ΕΥΔΑΠ και του ΟΠΑΠ που είχαν καλή άνοδο και άλλες, όπως ο Μυτιληναίος και το Jumbo, οι οποίες είχαν πάρα πολύ καλή άνοδο. Οι επενδύσεις όμως σε επιλεγμένες μετοχές στο Χρηματιστήριο Αθηνών, αν και προσοδοφόρες, απαιτούν πολύ μελέτη, ενημέρωση και τύχη που δεν τη διαθέτει ο καθένας.

Αντίθετα με το Ελληνικό χρηματιστήριο, της Νέας Υόρκης είναι πολύ καλύτερα οργανωμένο για όσους επιθυμούν να επενδύσουν και να ξεχάσουν την επένδυση τους για μια ή δύο δεκαετίες. Όπως καταγράφει ο δείκτης S&P, που απαρτίζεται από 500 μετοχές, η απόδοση είναι πολύ καλή και πάνω από το 7% ετησίως. Μάλιστα η μακροχρόνια τάση του δείκτη έχει μικρές μόνο πτώσεις γύρω από μια συνεχή ανοδική πορεία. Σε αυτόν το δείκτη μπορεί να επενδύσει κανείς εύκολα γιατί υπάρχουν εισηγμένες μετοχές (π.χ. SPY ETF) όπως επίσης και στην περίπτωση του Νάσντακ (π.χ. QQQ), που «παρακολουθούν» το δείκτη κατά γράμμα.

Στον πίνακα 3 περιλαμβάνουμε και στην τιμή του πετρελαίου, ένα από τα πλέον δημοφιλή εμπορευματικά προϊόντα που είναι διαπραγματεύσιμο στα ξένα χρηματιστήρια, μαζί με τις τιμές των αγροτικών προϊόντων, των μετάλλων, κλπ. Η τιμή του πετρελαίου είχε και έχει ασφαλώς τα σκαμπανεβάσματα της αλλά παίζει σημαντικότατο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία που θα διαρκέσει ακόμα μερικές δεκαετίες, παρά τους στόχους μείωσης των ορυκτών καυσίμων στα πλαίσια εξισορρόπησης των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Στην εικοσαετία που πέρασε το πετρέλαιο εμφάνισε μια ετήσια απόδοση της τάξης του 7+% και δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Τα διαμάντια ως επένδυση

Οι πολύτιμοι λίθοι πάντα είχαν αξία και χρησιμοποιούνται από πολύ παλιά ως εναλλακτικό μέσο στις συναλλαγές. Ωστόσο, σχεδόν κάθε λίθος έχει διαφορετική αξία η οποία εξαρτάται από τη διαύγεια, το χρώμα, το σχήμα, την κοπή και το βάρος του σε καράτια. Υπάρχει βέβαια μια φόρμουλα βάσει της οποίας καθορίζεται η τιμή, αλλά το χρώμα (π.χ. ροζ, ή μπλε) και το βάρος όταν είναι σχετικά μεγάλο καθιστούν πλέον την τιμή θέμα δημοπρασίας που υπολογίζεται διαφορετικά.

xe4Στο σύνολο των πολύτιμων λίθων τα διαμάντια προσφέρονται ως επενδυτικό προϊόν γιατί είναι τυποποιημένος ο τρόπος εκτίμησης τους. Παράλληλα ένα πιστοποιητικό από την GIA ή την AGS κάνει εύκολη την ανταλλακτική τους αξία γιατί εξασφαλίζει των επενδυτή από πιθανό ρίσκο να έχει αγοράσει ένα διαμάντι σε υπερβολική τιμή.

Αντίθετα με την τιμή του χρυσού, τα διαμάντια ακολουθούν τους κύκλους τις οικονομίας χάνοντας αξία όταν υπάρχει κρίση και αυξάνοντας την όταν η οικονομία ανέρχεται. Στον πίνακα 4 έχουμε συσχετίσει τις μεταβολές της τιμής των διαμαντιών με τις μεταβολές στο ΑΕΠ της ΕΕ για τα τελευταία 13 χρόνια. Είναι εμφανές στο διάγραμμα ότι σε κάθε σημαντική πτώση, ή άνοδο του ΑΕΠ η τιμή των διαμαντιών ακολουθεί.

 Συμπεράσματα

- Οι αβεβαιότητες για το μέλλον πηγάζουν από τις εμπειρίες του παρελθόντος. Το 2008/09 είχαμε μια καθαρά διεθνή οικονομική κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα μια σειρά από λάθος πολιτικές επιλογές και πειράματα μεθοδολογίας ΔΝΤ μεγέθυναν αυτή την κρίση στην Ελλάδα. Το 2020 μια απρόσμενη πανδημία και παράλληλη πτώση της παγκόσμιας οικονομίας ξέσπασε που συνεχίζεται ακόμα. Διάφορες εντάσεις σε περιοχές ανά τον κόσμο μπορεί επίσης να ωθήσουν σε διεθνή σύρραξη. Όλα αυτά είναι επεισόδια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε οικονομική κρίση. Πως εξασφαλίσει κανείς τα όποια περιουσιακά στοιχεία έχει;

- Ενώ στον Ευρωπαϊκό ορίζοντα οι οικονομικές προβλέψεις είναι αισιόδοξες κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τη λαϊκή Ελληνική παροιμία «φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά». Εκτός από την επένδυση σε ακίνητο που το ξέρουν καλά οι Έλληνες, σήμερα πολλοί οίκοι διαχείρισης χρημάτων συνιστούν στο μίγμα κάθε επένδυσης να υπάρχει και ένα κομμάτι «ρήτρας» χρυσού, είτε υπό τη μορφή φυσικής διακράτησης του μετάλλου, είτε αγοράς μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων που εξειδικεύονται σε επενδύσεις πολύτιμων μετάλλων, είτε αγορά μετοχών εταιριών ορυχείων χρυσού.

- Ο πίνακας 3 μας δίνει μια γεύση από αποδόσεις τοποθέτησης χρήματος σε εναλλακτικές επενδύσεις. Είναι εμφανές από τα αποτελέσματα των αποδόσεων ότι η παραδοσιακή επένδυση σε χρυσό έχει διαχρονική αξία γιατί αποδίδει ιδιαίτερα όταν η απαισιοδοξία κορυφώνεται. Εξασφάλιση άλλου τύπου επίσης προσφέρουν και τα διαμάντια των οποίων η φύλαξη και μεταφορά είναι πολύ ευκολότερη. Και οι δύο αποτελούν περιπτώσεις «σωσίβιο» σε περίοδο σοβαρής κρίσης και αξίζουν για μακροχρόνια παρακράτηση. Τα χρηματιστήρια ήταν και παραμένουν ο στίβος των τολμηρών και όσων μπορούν να εκμεταλλευτούν τις γνώσεις τους και την πληροφόρηση. Οι αποδόσεις των μετοχών των μεγάλης κεφαλαιοποίησης εταιρειών που έχουν σωστό μάνατζμεντ είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για όσους ξέρουν πότε να μπαίνουν και πότε να βγαίνουν από το χρηματιστήριο. Οι εμπορευματικές ύλες είναι επίσης μια άλλη περίπτωση επένδυσης με κέρδος αν κάποιος έχει τη γνώση και την επιμονή να παρακολουθήσει την εξέλιξη τους σε ημερήσια βάση.

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι εισάγετε τις (*) απαιτούμενες πληροφορίες, όπου ενδείκνυται. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.

Πολυμέσα

Cookies make it easier for us to provide you with our services. With the usage of our services you permit us to use cookies.
Ok Decline