- Η Ελλάδα, από το 1967, βρίσκεται «στον γύψο» της Χούντας των Συνταγματαρχών. Η κηδεία του θα λάβει τη μορφή μιας πάνδημης διαδήλωσης κατά της Δικτατορίας.
Η θύμηση μού έφαγε τη μνήμη.
Επίμετρο 1925. Μέρες, Α΄. Ίκαρος, 1975. 31.
Για κοίταξε πώς οι χειρονομίες μας, οι κινήσεις, οι πράξεις, τα συναισθήματα, οι σκέψεις μαρμαρώνουν ακαριαία μόλις μπουν στο παρελθόν [...] Γεννούμε αγάλματα κάθε στιγμή που πέρασε.
6 Σεπτέμβρη 1926. Μέρες, Α΄. Ίκαρος, 1975. 75-76.
Θυμήσου πως αν μεταχειριζόμαστε τα λόγια των άλλων, δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε τις σκέψεις των άλλων.
23 Φεβρουαρίου 1932. Μέρες, Β΄. Ίκαρος, 1975. 45.
Όλοι οι άνθρωποι είναι του καιρού τους. Ποιοι αντιπροσωπεύουν τον καιρό τους, είναι άλλη κουβέντα.
2 Απρίλη 1933. Μέρες, Β΄. Ίκαρος, 1975. 119.
Πιο δύσκολο να συμπληρώσεις ένα στίχο παρά να σηκώσεις ένα βράχο.
17 Ιουνίου 1946. Μέρες, Ε΄. Ίκαρος, 1977. 42.
Ελλάς• πυρ! Ελλήνων• πυρ! Χριστιανών• πυρ!
Τρεις λέξεις νεκρές. Γιατί τις σκοτώσατε;
«Από βλακεία». Τετράδιο Γυμνασμάτων, Β΄. Ίκαρος, 1976. 103.
Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος
πήραμε τη ζωή μας• λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
«Άρνηση», 9-12. Στροφή, 1931. Ποιήματα. Ίκαρος, 1974. 13.
Δεν καταλαβαίνω τους ανθρώπους
όσο και να παίζουν με τα χρώματα
είναι όλοι τους μαύροι.
«Διάλειμμα χαράς», 20-22. Ημερολόγιο καταστρώματος, Α΄, 1940. Ποιήματα. Ίκαρος, 1974. 167.
Από το να μιλά κανείς μονάχος, ως το να μιλά κανείς άλλη γλώσσα, δεν είναι μακρύς ο δρόμος.
«Εισαγωγή στον Θ.Σ. Έλιοτ», 1936. Δοκιμές, Α΄. Ίκαρος, 1974. 35.
Στα χρόνια μας [...] το ζήτημα δεν είναι πια αν θα γράφουμε καθαρεύουσα ή δημοτική. Το τραγικό ζήτημα είναι αν θα γράφουμε, ή όχι, ελληνικά• αν θα γράφουμε ελληνικά ή ένα οποιοδήποτε ελληνόμορφο εσπεράντο.
«Ένα παράδειγμα», 1946. Δοκιμές, Α΄. Ίκαρος, 1974. 321-322.
Ο ελεύθερος άνθρωπος, ο δίκαιος άνθρωπος, ο άνθρωπος ζυγαριά της ζωής ― αν υπάρχει μια ιδέα βασικά ελληνική, δεν είναι άλλη.
«Ένας Έλληνας – Ο Μακρυγιάννης», 1943. Δοκιμές, Α΄. Ίκαρος, 1974. 256.
Μεταφράζοντας μαθαίνει κανείς τη δική του γλώσσα.
«Θ.Σ.Ε. Σελίδες από ένα ημερολόγιο», 1965. Δοκιμές, Β΄. Ίκαρος, 1974. 216.
Ο στερνός σκοπός του ποιητή δεν είναι να περιγράφει τα πράγματα, αλλά να τα δημιουργεί ονομάζοντάς τα.
«Μονόλογος πάνω στην ποίηση», 1939. Δοκιμές, Α΄. Ίκαρος, 1974. 139.
Τον ξένο και τον εχθρό τον είδαμε στον καθρέφτη.
Μυθιστόρημα, Δ΄: «Αργοναύτες», 5. 1935. Ποιήματα. Ίκαρος, 1974. 46.
Ο καθένας μας είναι φτιαγμένος από ένα πλήθος ζωντανών και πεθαμένων.
Οι Ώρες της «Κυρίας Έρσης». Ερμής, 1973. 63.
Καθένας χωριστά ονειρεύεται και δεν ακούει το βραχνά των άλλων.
«Σαλαμίνα της Κύπρος», 54. Ημερολόγιο καταστρώματος, Γ΄, 1955. Ποιήματα. Ίκαρος, 1974. 265.
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.
«Τελευταίος Σταθμός», 95. Ημερολόγιο καταστρώματος, Β΄, 1944. Ποιήματα. Ίκαρος, 1974. 215.
*Πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού (snhell.gr).
Ο Γιώργος Σεφέρης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Γεωργίου Σεφεριάδη) απεβίωσε στις 20 Σεπτεμβρίου 1971 στην Αθήνα, σε ηλικία 71 ετών.
Χιλιάδες Αθηναίοι συνόδευσαν τον Σεφέρη ως τον τάφο του στις 22 Σεπτεμβρίου 1971, μεσούσης της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Η βράβευση του Σεφέρη με το Νομπέλ Λογοτεχνίας στις 10 Δεκεμβρίου 1963 ανέδειξε σε οικουμενικό επίπεδο τον πνευματικό βίο και τη λογοτεχνική παραγωγή της νεότερης Ελλάδας, που παρέμενε έως τότε στο ημίφως, στη σκιά της λαμπρής και απανταχού προβεβλημένης αρχαιοελληνικής κληρονομιάς.
Η κηδεία που έγινε διαδήλωση
Η είδηση του θανάτου του κατέκλεισε τα εγχώρια αλλά και διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία. Η Ελλάδα, από το 1967, βρίσκεται «στον γύψο» της Χούντας των Συνταγματαρχών. Η κηδεία του θα λάβει τη μορφή μιας πάνδημης διαδήλωσης κατά της Δικτατορίας.
«ΤΑ ΝΕΑ», 21.9.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» στις 21 Σεπτεμβρίου:
«Όλα τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία καθώς και οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί μετέδωσαν εκτενή τηλεγραφήματα από την Αθήνα για το θάνατο του τιμημένου με Βραβείο Νόμπελ (1963) Έλληνος ποιητού με μακρά στοιχεία για τη ζωή, το έργο και την πνευματική προσφορά του».
«ΤΑ ΝΕΑ», 21.9.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Ο Μίκης τηλεγραφεί στη Χούντα
Τον Απρίλιο του 1970, η διεθνής κατακραυγή είχε αναγκάσει τη Δικτατορία να απελευθερώσει τον κρατούμενο Μίκη Θεοδωράκη και έκτοτε ο συνθέτης βρίσκεται αυτοεξόριστος στο Παρίσι.
Στις 22 Σεπτεμβρίου 1971, «ΤΑ ΝΕΑ» δημοσιεύουν το τηλεγράφημα του Μίκη προς τη Χούντα με το οποίο ζητά να παρευρεθεί στην κηδεία του Γιώργου Σεφέρη.
«Ο ραδιοσταθμός του Λονδίνου μετέδωσε χθες το βράδυ ότι ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης όταν ανηγγέλθη ο θάνατος του Γ. Σεφέρη απέστειλε τηλεγράφημα προς τον πρεσβευτή της Ελλάδος στο Παρίσι. Το τηλεγράφημα έχει ως εξής:
«Στενός συνεργάτης του Γιώργου Σεφέρη, ζητώ να μου παρασχεθή άδεια διαρκείας 24 ωρών, όπως δυνηθώ να παραστώ στην κηδεία του.
Μίκης Θεοδωράκης«»
Τελικά δεν στάθηκε δυνατό να είναι παρών ο Θεοδωράκης στην κηδεία του. Παρόντα όμως ήταν τα τραγούδια του, με τα οποία πλήθος συγκεντρωμένων μετέτρεψε την τελετή σε αντιδικτατορική διαδήλωση.
«ΤΑ ΝΕΑ», 23.9.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ», της 23ης Σεπτεμβρίου 1971:
«Το Γιώργο Σεφέρη συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία προσωπικότητες του πολιτικού, επιστημονικού, πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου, αλλά και απλοί άνθρωποι του λαού με τη φορμά της δουλειάς.
»Αλλά η μεγάλη, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που κατευόδωσαν τον Ποιητή στο μεγάλο του ταξίδι ήταν νέοι, κυρίως φοιτηταί του Πανεπιστημίου, σπουδασταί άλλων Ανωτάτων Σχολών, αλλά και εργαζόμενοι νέοι.
»Οι νέοι έσπευσαν να σηκώσουν το νεκρό στα χέρια τους, στο Νεκροταφείο, οι νέοι έφεραν τα πολυάριθμα στεφάνια, οι νέοι άρχισαν να τραγουδούν τον Εθνικό Ύμνο, το μελοποιημένο από το Μίκη Θεοδωράκη ποίημα του Σεφέρη «Άρνηση» και το κρητικό δημοτικό τραγούδι «Πότε θα κάνη ξαστεριά».
»Οι νέοι άρχισαν να φωνάζουν συνθήματα. Οι νέοι ήταν εκείνοι που κατέκλυσαν από πολύ νωρίς το Ναό. Ήδη στις 3 μ.μ., ο Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στην Πλάκα, ήταν ασφυκτικά γεμάτος, καθώς και όλοι οι γύρω δρόμοι και τα πλήθη εξακολουθούσαν να προσέρχονται ολοένα πυκνότερα.
(...)
»Κατά το Ασσοσιέιτεντ Πρες, περί τα 3.000 άτομα έξω από το ναό που κηδεύθηκε ο Σεφέρης, κραύγαζαν "Δημοκρατία – Ελευθερία" και τραγουδούσαν γνωστό τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη.
»Κατά το αυτό πρακτορείο, η κηδεία του ποιητή Σεφέρη ήταν η πρώτη ευκαιρία για τους Έλληνες να εκφράσουν τα αισθήματά τους, από την εποχή της κηδείας του Γεωργίου Παπανδρέου, την οποίαν είχον παρακολουθήσει 250.000 άτομα, κραυγάζοντας συνθήματα εναντίον του καθεστώτος».
«ΤΑ ΝΕΑ», 23.9.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ανάμεσα στους «διανοούμενους του Παρισιού» που απέστειλαν τηλεγράφημα στα «ΝΕΑ» για τον χαμό του Γιώργου Σεφέρη και δημοσιεύθηκε από την εφημερίδα στις 23 Σεπτεμβρίου 1971.
«Οι Έλληνες διανοούμενοι που βρίσκονται μακριά από την πατρίδα συμμετέχουν στο μέγα πένθος για τον θάνατο του Γιώργου Σεφέρη και τιμούν τον ποιητή και τον άνδρα, το έργο του και τους αγώνες τους».
Το στεφάνι που έστειλε ο Μίκης Θεοδωράκης στη μνήμη του Σεφέρη έγραφε:
«Στον μεγάλο μας ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ που δόξασε την Ελλάδα. Μίκης Θεοδωράκης»
«ΤΑ ΝΕΑ», 21.9.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»