Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024  01:51:36

Καλή η σημερινή εικόνα-πορεία της οικονομίας αλλά θολό το αύριο. Η παροχολογία και ο συναγωνισμός προεκλογικά θα οδηγήσουν σε χειροτέρευση το 2023. Οι δυνατότητες και τα όρια.

Ο γνωστός οικονομολόγος και αναλυτής Γιώργος Κουρής, επί χρόνια γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών προβαίνει με βάση την τελευταία έκθεση της MOODY'S σε μια αναγκαία, καλόπιστη σύσταση για την αναγκαία πορεία της οικονομίας και της χώρας, χωρίς ανεύθυνη και αλόγιστη παροχολογία όλων πολιτικών δυνάμεων έως τις εκλογές, απλές ή διπλές.

-«Όλων η προσοχή σήμερα είναι στραμμένη στην ακρίβεια η οποία δρα σαν την πιο επαίσχυντη μορφή φορολόγησης. Κάθε αγορά αγαθού ή υπηρεσίας μειώνει υπέρμετρα το χρήμα στο πορτοφόλι. Πάνω απ' όλα μεγάλη ανησυχία προκαλεί το κόστος της ενέργειας που θα πληρώσουμε το χειμώνα, παρά τις σημαντικές επιδοτήσεις που προσφέρει η κυβέρνηση. Και αυτό γιατί ουδείς μπορεί να υπολογίσει σήμερα πόσο θα αυξηθούν οι τιμές ενέργειας ενόψει μιας διακοπής του φυσικού αερίου. Ήδη η δολιοφθορά που πιστοποιήθηκε στους δύο αγωγούς Nord Stream δείχνει τις διαθέσεις της Ρωσίας. Ο υβριδικός πόλεμος προς την Ευρώπη με όπλο το αέριο εντείνεται, ενώ παράλληλα στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία έχει ανεβάσει το θερμόμετρο στο κόκκινο. Ο εξοπλισμός των νησιών μας στο Αιγαίου σημαίνει δήθεν επικείμενη Ελληνική επίθεση, άρα το προ-υπάρχον casus belli της Τουρκίας μπορεί να ενεργοποιηθεί. Με την αβεβαιότητα από πολλές πλευρές να πυκνώνει, εύκολα ξεχνά κανείς τα δομικού χαρακτήρα οικονομικά μας προβλήματα που μας «στοιχειώνουν» σε κάθε έκθεση διεθνούς αναλυτή. Μια πρόσφατη αντιπροσωπευτική περίπτωση είναι η έκθεση του οίκου αξιολόγησης Moody's ο οποίος απροσδόκητα μας στέρησε την αναβάθμιση.

Αξιολογώντας τα υπέρ και τα κατά της οικονομίας μας οι αναλυτές της Moody's με διάθεση "μια στο καρφί και μια στο πέταλο" μας άφησαν στάσιμους στη βαθμίδα Ba3 (βλέπε πίνακα 1 τις διαβαθμίσεις) και δεν μας τοποθέτησε σε τροχιά προς στην πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα των οικονομιών όπου οι εισροές ξένων κεφαλαίων είναι πολύ πιο εύκολες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ξένα κεφάλαια δεν επενδύονται στην Ελλάδα. Αντίθετα, μετά τη μεγάλη αύξηση της τάξης των 4,8 δις ευρώ που εισέρευσαν από το εξωτερικό το 2021, εφέτος καταγράφεται μια περεταίρω κατά 60% αύξηση. Είναι προφανές ότι η αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας την τελευταία διετία έχει μπει σε περίοδο «άνοιξης» όπου το ΑΕΠ και τα εισρέοντα επενδυτικά κεφάλαια προοιωνίζουν καλύτερες ημέρες. Αυτό όμως που σωστά τονίζει ο οίκος αξιολόγησης Moody's είναι ότι αν δεν ενταθούν οι προσπάθειες βελτίωσης των μακροχρόνιων διαρθρωτικών προβλημάτων της οικονομίας το αισιόδοξο μέλλον που φαίνεται να υπάρχει σήμερα δεν θα διαρκέσει αφού μια σειρά από αρνητικούς παράγοντες ήδη λειτουργούν εις βάρος μας και αντισταθμίζουν τις υπάρχουσες καλές προοπτικές.

Διαχρονική εξέλιξη

Ας αναλύσουμε όμως τη διαχρονική αξιολόγηση της Ελληνικής οικονομίας από τη Moody's που είναι ο αρχαιότερος και πιο έγκριτος οίκος μεταξύ των κυριότερων που υπάρχουν (Moody's, S&P, Fitch, DBRS) και οι οποίοι επηρεάζουν τις αποφάσεις των διεθνών οργανισμών και των επενδυτών που συνήθως αγοράζουν τους τίτλους που εκδίδει το Ελληνικό Δημόσιο. Από τότε που η Ελλάδα μπήκε στο ευρώ οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης τοποθέτησαν τη χώρα μας στην Α κατηγορία βαθμολόγησης, σε σημαντική απόσταση βέβαια από τις τρεις βαθμίδες Αaa και τις τρεις βαθμίδες Αa που χαρακτήριζαν τις μεγάλες και ώριμες οικονομίες. Άρα ήμασταν την εποχή εκείνη στην έβδομη θέση από την κορυφή, μια εντυπωσιακή όμως επιτυχία αν δούμε τι έγινε στη συνέχεια. Από τον Ιανουάριο του 2007 μέχρι το τέλος Οκτωβρίου του 2009 η Moody's μας βαθμολογούσε με Α1. Μετά τις Εθνικές εκλογές τις οποίες κέρδισε το ΠΑΣΟΚ και τις περιπέτειες που είχαμε λόγω των αχρείαστων μνημονίων και τη βαθιά οικονομική κρίση που δημιουργήθηκε λόγω των τιμωρητικών μέτρων που μας επέβαλε η τρόικα, τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου φτάσανε το Μάρτιο του 2012 στη βαθμίδα C των «σκουπιδιών». Με άλλα λόγια στο απόλυτο μηδέν στην ιστορία αξιολόγησης της οικονομίας μας.

Την εποχή εκείνη τα επιτόκια δανεισμού χτυπάγανε σαραντάρια και κατέγραφαν ιστορικά ρεκόρ. Μέχρι τις επόμενες εκλογές του 2015 η αξιολόγηση της χώρας ανέβηκε κατά τέσσερεις βαθμίδες στο Caa1 μετά από συνεχείς βελτιώσεις στα δημοσιονομικά που πέτυχε η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου και τις πολλαπλές θυσίες των πολιτών. Από το Φεβρουάριο του 2015 τα πειράματα και οι ακροβασίες που έγιναν στη συνέχεια επί υπουργού Οικονομικών Βαρουφάκη μας κατέβασαν την αξιολόγηση κατά δύο βαθμίδες και την έφεραν σε απόσταση αναπνοής προ της βαθμίδας «σκουπίδια» που προτρέπει τους επενδυτές να αποφεύγουν να αγοράζουν τέτοια ομόλογα. Μετά τις νέες εκλογές το Σεπτέμβριο του 2015 η πορεία της πιστοληπτικής ικανότητας της οικονομίας ακολούθησε ανοδική πορεία.

Με κόστος κυρίως την εξαθλίωση της μεσαίας τάξης η αξιολόγηση της οικονομίας έφτασε σταδιακά το Μάρτιο του 2019 στη βαθμίδα Β1 όπου κεντρίζει το ενδιαφέρον των σοβαρών επενδυτικών κεφαλαίων. Οι αναβαθμίσεις συνεχίστηκαν με την έλευση της κυβέρνησης Μητσοτάκη και από το Νοέμβριο του 2020 η Moody's μας ανέβασε στο Ba3. Οι προσπάθειες βελτίωσης της δομής της οικονομίας συνεχίστηκαν και η Ελλάδα ξεπέρασε το τελευταίο εμπόδιο των μνημονίων που ήταν η αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία. Δυστυχώς οι ελπίδες για μια ακόμα αναβάθμιση στα μέσα του Σεπτεμβρίου του 2022 δεν ευοδώθηκαν. Στην έκθεση αξιολόγησης η Moody's αναφέρει κυρίως τρεις λόγους για τους οποίους κρατά σταθερή την υπάρχουσα βαθμολόγηση. (1) Η υπάρχουσα αβεβαιότητα ως προς το εκλογικό αποτέλεσμα το 2023. (2) Η αναμενόμενη ύφεση στην Ευρώπη που αναγκαστικά θα παρασύρει και την Ελληνική οικονομία σε χαμηλότερο επίπεδο. (3) Το μεγάλο Δημόσιο χρέος το οποίο ενώ μειώνεται θα παραμείνει για αρκετά χρόνια ακόμα ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο. Στη δυσκολία μείωσης του χρέους στο μέλλον συμβάλει σημαντικά και το αρνητικό προφίλ των δημογραφικών δεδομένων της χώρας μας.

Κρίσιμο το 2023

Το ενδεχόμενο πολιτικής αστάθειας είναι επομένως από τους κυριότερους παράγοντες αξιολόγησης της οικονομίας το επόμενο 12μηνο. Όταν τα αντιπολιτευόμενα κόμματα προσφέρουν παροχές και δημαγωγούν χωρίς να υπολογίζουν το κόστος στα Δημόσια οικονομικά, η εμπειρία υπαγορεύει ότι η οικονομία θα τελματώσει. Οι κατά καιρούς αναλύσεις της ίδια της Moody's συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι οι συμμαχικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να εφαρμόσουν αποτελεσματικά τις αναγκαίες δομικές αλλαγές στην οικονομία προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων που παράγει η χώρα μας.

Μεγάλες είναι επίσης οι ανησυχίες λόγω της αναμενόμενης ύφεσης που σταδιακά κυριεύει την Ευρωπαϊκή οικονομία. Ένα πρόβλημα που σημειώνεται από όλους του διεθνείς οργανισμούς που κάνουν προβλέψεις, τα ανεξάρτητα ινστιτούτα και τις ερευνητικές ομάδες στον ιδιωτικό και τον πανεπιστημιακό χώρο. Το πόσο βαθιά μπορεί να είναι η ύφεση εξαρτάτε κατά κύριο λόγο από τη διάρκεια και την ένταση του πολέμου στην Ουκρανία και τη διατήρηση των κυρώσεων. Ήδη οι απαισιόδοξες προβλέψεις για την Ευρωπαϊκή οικονομία αποτυπώνονται στην ισοτιμία του ευρώ το οποίο χάνει συνεχώς έδαφος σε σχέση με το δολάριο ΗΠΑ και το τελευταίο εξάμηνο έχει πέσει κατά 22%. Η κάθετη πτώση της τιμής του ευρώ σε σχέση με το δολάρια αντανακλά πρωτίστως τη διαπίστωση ότι η Αμερικανική οικονομία είναι πιο εύρωστη και μπορεί να ανταπεξέλθει ευκολότερα στην ενεργειακή κρίση από ότι η ΕΕ. Οι υψηλές τιμές ενέργειας παράλληλα έχουν τροφοδοτήσει την πληθωριστική σπείρα η οποία φαλκιδεύει την οικονομική δραστηριότητα όλων των χωρών της ΕΕ. Η Moody's βλέπει το ΑΕΠ της Ελλάδος να αυξάνεται στο 5,3% εφέτος αλλά να πέφτει στο 1,8% του χρόνου. Το κατά πόσο η πρόβλεψη για το 2023 θα είναι καλύτερη ή χειρότερη ενέχει οπωσδήποτε μεγάλη βεβαιότητα εφόσον είναι συνάρτηση των όσων προαναφέραμε για τον πόλεμο και τη διάρκεια του πληθωριστικού κύματος που σαρώνει όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες.

Η Moody's αναγνωρίζει τις προσπάθειες που έχουν γίνει στο νοικοκύρεμα των δημόσιων οικονομικών και τη συνεχή μείωση του χρέους την τελευταία διετία από 206% το 2020 σε κάτω από το 180% εφέτος. Η πτωτική πορεία αναμένεται να συνεχιστεί και το 2023 υπό την προϋπόθεση ότι όποια κυβέρνηση ή διακομματικό σχήμα αναλάβει την εξουσία θα τηρήσει τις υπάρχουσες βελτιώσεις στις μεταρρυθμίσεις που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη. Υπό συνθήκες σταθερής κυβέρνησης και συνετής διαχείρισης το χρέους θα μπορούσε το 2023 να πέσει κάτω από το 170%.

Όμως όσο κοιτούν οι αναλυτές στο μέλλον βλέπουν πόσο μεγάλος ανασχετικός παράγοντας είναι η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα που καθιστά τις παραγωγικές ηλικίες όλο και πιο δυσεύρετες στην αγορά εργασίας. Τα τελευταία τριάντα χρόνια η ηλικιακή ομάδα 20-64 ενώ ανέβαινε μέχρι το 2009 στη συνέχεια πέφτει συνεχώς. Από το 2009 μέχρι το 2022 η πτώση είναι 3,5 περίπου ποσοστιαίες μονάδες από 63% σε 59,5%. Η πτώση αυτή μέσα σε 12 χρόνια αναμένεται να αυξηθούν με επιταχυνόμενο ρυθμό τα επόμενα 30 χρόνια έως τι 2050. Αυτή είναι η πρόβλεψη πολλών αναλογιστικών μελετών που έχουν γίνει εντός και εκτός Ελλάδας. Με αυτή την τάση να ισχύει οι αναλυτές της Moody's δεν βρίσκουν τα εχέγγυα που θα στήριζαν τη μείωση του χρέους στη μακροχρόνια περίοδο.

Συμπερασματικά η Moody's παρατηρεί ότι η σημερινή κυβέρνηση έχει προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε οι εμπορικές τράπεζες να μειώσουν τα κόκκινα δάνεια και να αυξηθεί η ρευστότητα του δανεισμού προς τον ιδιωτικό τομέα. 'Έχει θέσει τα πλαίσια να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που εξυγιαίνουν τα δημόσια οικονομικά. Διατηρεί το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Έχει βελτιώσεις τη δομή της οικονομίας ώστε να βρίσκεται επί του παρόντος σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ωστόσο επειδή η Ευρωπαϊκή οικονομία οδεύει προς ύφεση και υπάρχει αβεβαιότητα ως προς την έκβαση των Ελληνικών εκλογών την άνοιξη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πολιτική αστάθεια, η μελλοντική προοπτική της οικονομίας μας αξιολογείται ως «στάσιμη». Αυτό υπονοεί ότι μέχρι το καλοκαίρι του 2023 που θα έχει κλείσει το θέμα των εκλογών και η πορεία της Ευρώπης θα βρίσκεται σε πιο προβλέψιμη κατάσταση, το θέμα της αναβάθμισης της Ελλάδας θα μπει εκ νέου επί τάπητος.

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι εισάγετε τις (*) απαιτούμενες πληροφορίες, όπου ενδείκνυται. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.

Cookies make it easier for us to provide you with our services. With the usage of our services you permit us to use cookies.
Ok Decline