Με απώλειες η διακυβέρνηση Κοέλιο, που σχηματίζει κυβέρνηση μειοψηφίας. Τα πολιτικά διδάγματα και για την Ελλάδα είτε για το πρόγραμμα λιτότητας και τον αποτελεσματικό χειρισμό του είτε για την υπεύθυνη στάση της «αντιδεξιάς αντιπολίτευσης», σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ.
H «Πορτογαλία Μπροστά» αναδείχθηκε εκ νέου πρώτο κόμμα συγκεντρώνοντας το 38,8 % των ψήφων χάνοντας σχεδόν 13 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις εκλογές του 2011 και κατ΄ επέκταση την απόλυτη πλειοψηφία. Νίκη όμως που ήταν έκπληξη, σχεδόν απροσδόκητη, καθώς πρόκειται για την πρώτη Κυβέρνηση και τον πρώτο πρωθυπουργό, που εφάρμοσε ένα σκληρό Μνημόνιο και κέρδισε πάλι τις εκλογές, έστω με κάποιες απώλειες.
Ο Πάσος Κοέλιο αναλαμβάνει τώρα το δύσκολο έργο σχηματισμού κυβέρνησης: «Η πολιτική δύναμη που έλαβε στις εκλογές τις περισσότερες ψήφους είναι έτοιμη να σχηματίσει κυβέρνηση και να αναλάβει όλες τις ευθύνες που συνοδεύουν αυτό το βήμα», είπε μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.
Ο βασικός πολιτικός του αντίπαλος, Γ.Γ. του Σοσιαλιστικού Κόμματος Αντόνιο Κόστα, παραδέχθηκε την ήττα του: «Οι Σοσιαλιστές δεν πέτυχαν τους εκλογικούς τους στόχους και ως Γενικός Γραμματέας αναλαμβάνω την πλήρη και προσωπική ευθύνη για το αποτέλεσμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος».
Οι Σοσιαλιστές συγκέντρωσαν το 32,4 % των ψήφων ενώ διψήφιο ποσοστό πέτυχε η Ενωτική Δημοκρατική Συμμαχία, ένας συνασπισμός Κομμουνιστών και Πρασίνων που έλαβε 10,2 % ενώ το Αριστερό Μπλοκ κινήθηκε τελικώς στο 8,3 %. Θεωρητικά τα τρία αυτά αριστερά κόμματα θα μπορούσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας αφού με 121 έδρες διαθέτουν μια σχετικά άνετη πλειοψηφία στη νέα Assembleia da República, έναντι 104 που φέρεται να αποσπά ο νυν κυβερνητικός συνασπισμός του Κοέλιο. Μέχρι στιγμής όμως οι επικεφαλής των τριών κομμάτων της αντιπολίτευσης δεν έχουν τοποθετηθεί επίσημα σε αυτά τα σενάρια.
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι το επικρατέστερο σενάριο τώρα είναι μια κυβέρνηση μειοψηφίας των συντηρητικών που θα έχει τη στήριξη των σοσιαλιστών. Δεν είναι τυχαίο, λένε οι ίδιοι, ότι ο Πάσος Κοέλιο έχει αρχίσει ήδη να βολιδοσκοπεί τους πολιτικούς του αντιπάλους: «Δεν θα διστάσουμε να πλησιάσουμε εκείνους, οι οποίοι -όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα- αναγνωρίζουν εντός της νέας Βουλής τους κανόνες της ευρωζώνης και την ευρωπαϊκή επιλογή».
Με τον τρόπο αυτό ο Π. Κοέλιο αποκλείει εκ προοιμίου το ενδεχόμενο συνεργασίας με εκείνες τις δυνάμεις που ζητούν την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη και το τέλος της πολιτικής λιτότητας, όπως οι μαοϊστές και τα άκρα του Αριστερού Μπλοκ. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός προανήγγειλε άλλωστε τη συνέχιση της πολιτικής που ο ίδιος χάραξε: «Θα συνεχίσουμε την πολιτική των μεταρρυθμίσεων ώστε να προετοιμάσουμε το έδαφος για ένα δικαιότερο μέλλον για όλους». Παράλληλα διευκρίνισε ωστόσο ότι σκοπεύει να ανακαλέσει σταδιακά τις περικοπές μισθών που έγιναν στο δημόσιο.
Καταρχήν όμως ο Πάσος Κοέλιο θα πρέπει να λάβει τώρα την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον πρόεδρο της χώρας Καβάκο Σίλβα. Αναλυτές σχολιάζουν σκωπτικά ότι η εντολή θα έπρεπε να δοθεί... στο «κόμμα της αποχής»: στη χθεσινή εκλογική διαδικασία συμμετείχε μόλις το 57 % των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.
Χωρίς ενθουσιασμό οι Πορτογάλοι έδωσαν και πάλι την πλειοψηφία στον δεξιό κυβερνητικό συνασπισμό στις χθεσινές βουλευτικές εκλογές, όμως ο πρωθυπουργός Πέδρο Πάσος Κοέλιο φαίνεται να ακροβατεί σε τεντωμένο σκοινί μπροστά σε μια ισχυρή αντιπολίτευση που αντιτίθεται στις πολιτικές λιτότητας που ακολουθεί.
Ο κυβερνητικός συνασπισμός κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές έπειτα από τέσσερα χρόνια λιτότητας με 38,6%, έναντι του 32,4% του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS), το οποίο παραμένει το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης. Πάντως το ποσοστό της δεξιάς μειώθηκε σημαντικά σε σχέση με το 50,4% που είχε κερδίσει στις εκλογές του 2011.
Έτσι ο Κοέλιο αναμένεται να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας, καθώς ο κυβερνητικός συνασπισμός φαίνεται να κερδίζει 104 έδρες στο κοινοβούλιο, λιγότερες από τις 116 που απαιτούνται για να διαθέτει την πλειοψηφία.
Πάντως ο απερχόμενος πρωθυπουργός της Πορτογαλίας είναι ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που επανεκλέγεται αφού εφάρμοσε επίπονα μέτρα λιτότητας βάσει του προγράμματος διάσωσης της χώρας.
Ηδη από χθες Κυριακή το βράδυ ο Πάσος Κοέλιο δήλωσε έτοιμος να σχηματίσει νέα κυβέρνηση, όμως παραδέχθηκε ότι εξαιτίας της σύνθεσης του κοινοβουλίου θα χρειαστεί «να καταβάλουμε μεγαλύτερες προσπάθειες».
Με αυτό τον τρόπο έτεινε το χέρι στους Σοσιαλιστές, τονίζοντας μάλιστα ότι είναι έτοιμος να διαπραγματευτεί «τις συμφωνίες που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή σημαντικών μεταρρυθμίσεων».
Παράλληλα ο απερχόμενος πρωθυπουργός τόνισε ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα μέχρι τώρα συμμεριζόταν «τη δέσμευση μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ενιαίο νόμισμα», ενώ πρόσθεσε ότι το «πιο άμεσο καθήκον» της νέας κυβέρνησης είναι να υιοθετηθεί ένας προϋπολογισμός για το 2015, «ο οποίος θα εγγυάται τη διαχείριση των δημοσιονομικών και τη μείωση του ελλείμματος».
Από την πλευρά του ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών Αντόνιο Κόστα, ο οποίος στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας απειλούσε ότι δεν θα ψηφίσει υπέρ μιας δεξιάς κυβέρνησης, το βράδυ των εκλογών εμφανίστηκε πιο διαλλακτικός.
«Το PS δεν θα συμβάλει σε μια πλειοψηφία μπλοκαρίσματος, αν δεν είναι σε θέση να προτείνει μια αξιόπιστη εναλλακτική διακυβέρνηση», εξήγησε ο Κόστα απευθυνόμενος στην άκρα αριστερά, η οποία σημείωσε μεγάλη αύξηση των ποσοστών της.
Το Αριστερό Μπλοκ πέτυχε στις χθεσινές εκλογές την καλύτερη επίδοση από την ίδρυσή του το 1999, με ποσοστό 10,2% και πέρασε για πρώτη φορά το Κομμουνιστικό Κόμμα, που έλαβε το 8,3%, και αυτό όμως κατέγραψε το καλύτερο ποσοστό του εδώ και 15 χρόνια.
Παρόλο που ο Κόστα προειδοποίησε τον Πάσος Κοέλιο ότι θα συνεχίσει να μάχεται ώστε η Πορτογαλία «να γυρίσει τη σελίδα της λιτότητας», επεσήμανε επίσης ότι δεν θα αμφισβητήσει τις δεσμεύσεις της Λισαβόνας απέναντι στους πιστωτές της.
«Οι επόμενοι μήνες αναμένεται να είναι ιδιαίτερα περίπλοκοι για την κυβέρνηση, η οποία θα αντιμετωπίσει περισσότερες δυσκολίες στη διατήρηση του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων», εκτίμησε ο Ζεσούς Καστίγιο της τράπεζας Natixis.
«Οι καιροί που έρχονται θα είναι ασταθείς και δεν μπορεί να αποκλειστεί κανένα σενάριο», σχολίασε η εφημερίδα Publico, η οποία δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο ο Κόστα να προσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση με την άκρα αριστερά.
Η Diario de Noticias από την πλευρά της έκανε λόγο για μια «νίκη με πικρή γεύση» για τη δεξιά, από την οποία ο Πορτογάλος πρόεδρος Ανιμπάλ Καβάκο Σίλβα θα ζητήσει να σχηματίσει κυβέρνηση.
«Θα έχουμε μια κυβέρνηση η οποία θα πρέπει να βρει την ισορροπία μεταξύ της απαραίτητης λιτότητας και των συμβιβασμών τους οποίους θα πρέπει να δεχθεί στο κοινοβούλιο», εκτίμησε η διευθύντρια της εφημερίδας Jornal de Negocios Ελένα Γκαρίδο.
«Η πιθανότητα η κυβέρνηση αυτή να ολοκληρώσει τη θητεία της είναι πολύ μικρή, σχεδόν μηδαμινή», πρόσθεσε.
Πάντως ενδεχόμενες πρόωρες εκλογές δεν μπορούν να διεξαχθούν πριν από τον Ιούνιο του 2016, καθώς βάσει του συντάγματος της Πορτογαλίας το κοινοβούλιο που μόλις εκλέχθηκε δεν μπορεί να διαλυθεί σε διάστημα μικρότερο των έξι μηνών.