Όντως το κύριο περιεχόμενό του είναι η ρύθμιση της άσκησης κάποιων δικαιωμάτων, η οριοθέτησή τους και ο έλεγχος αυτής της άσκησης. Στο πεδίο εμπίπτει ένα υλικό, το οποίο λίγο πολύ έχετε ακούσει, γι' αυτό θα σας το προτάξω με συντομία.
Θα ήθελα να πω ότι το διαπερνούν πάντως κάποιες αρχές.
Τη μία αρχή από αυτές τη μνημόνευσε ήδη ο κ. Τσακαλώτος. Είναι η αρχή του φιλελευθερισμού, η αρχή ότι ένας άνθρωπος είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει αρκεί να μην βάζει σε κίνδυνο ή να μην βλάπτει τρίτον. Να μην βάζει σε κίνδυνο τρίτον με όρους εμπειρικούς και να μην βλάπτει, επίσης, με όρους εμπειρικούς. Αυτή η αρχή κατοχυρώνεται και στο Σύνταγμά μας. Έχει καθιερωθεί να ονομάζεται «δικαίωμα στη διαφορά». Ο κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να είναι οσοδήποτε διαφορετικός, όταν δεν βλάπτει τρίτους, και κατοχυρώνεται ιδίως στις διατάξεις των άρθρων 2 και 5 του Συντάγματός μας.
Βεβαίως, είναι η βάση του φιλελευθερισμού. Συνήθως στον κόσμο όλοι ανάγονται στον Τζον Στιούαρτ Μιλ, όταν μνημονεύουν τη βασική αρχή του φιλελευθερισμού, που έβρισκε τερατώδη την καταπίεση του ανθρώπου ο οποίος δεν βλάπτει τίποτα. Νομίζω, όμως, ότι χρειάζεται να θυμόμαστε και γι' αυτό θα το επαναλάβω –το είπα και στην Επιτροπή- και τη ρήση του Δημόκριτου: «Ουκ αν οι νόμοι εκώλυον έκαστον ζην κατ' ιδίην εξουσίην, ει μη έτερος έτερον ελυμαίνετο.» Καμία διαφορά από τη ρήση του Τζον Στιούαρτ Μιλ ή από τις σύγχρονες απόψεις ρεαλισμού και φιλελευθερισμού.
Η δεύτερη αρχή στην οποία ερείδεται αυτό το νομοσχέδιο είναι το ότι ο νόμος πρέπει να στηρίζεται στην κοινωνική πραγματικότητα. Δεν επιλέγεται δηλαδή μια μέθοδος κανονιστική, που να υπαγορεύει το αντίθετο, που να λέει ότι ο νόμος πρέπει να καθορίζει πώς θα είναι τα πράγματα. Αυτό το νομοσχέδιο αφουγκράζεται την κοινωνία, βλέπει τι είναι λειτουργικό, τι προάγει την κοινωνική ειρήνη και αυτό προσπαθεί να ενσωματώσει. Βεβαίως, όλα αυτά σε συνδυασμό και με την αρχή της αναλογικότητας: Σοβαρή ευθύνη συνεπάγεται σοβαρή έννομη συνέπεια, ελαφριά ευθύνη συνεπάγεται ελαφριά συνέπεια ή ίσως και απαλλαγή από συνέπειες.
Το πρώτο θέμα που ρυθμίζεται βέβαια είναι αυτό που σας απασχολεί περισσότερο, το σύμφωνο συμβίωσης.
Έχει γίνει σαφές ότι το σύμφωνο συμβίωσης ρυθμίζει ένα κοινωνικό θέμα και δεν έχει καμία σχέση ούτε με τη θρησκεία ούτε με τη φύση. Το περιεχόμενό του είναι νέο σε σχέση με το θεσμικό εργαλείο, το σύμφωνο που είχαμε προηγουμένως, σε δύο πεδία: Το ένα είναι ότι αναγνωρίζεται πλέον και η συμβίωση ομοφύλων και ρυθμίζεται. Το δεύτερο είναι ότι και οι σχέσεις των ετεροφύλων σε ορισμένα θέματα ρυθμίζονται πιο λεπτομερώς.
Υπάρχουν όντως κάποιες καινοτομίες που αφορούν την αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος, με δικαίωμα όμως άρνησης της νόμιμης μοίρας, η ακυρότητα του συμφώνου στην περίπτωση στην οποία υπάρχει μια εικονικότητα και κάποιες άλλες ρυθμίσεις, που απ' ό,τι κατάλαβα και από τη συζήτηση εδώ δεν προκαλούν κάποια ιδιαίτερη αντίδραση.
Ένα θέμα είναι αυτό το οποίο απασχόλησε εδώ, μήπως υπάρχει μια έμμεση αναγνώριση της υιοθεσίας μέσω του συμφώνου συμβίωσης το οποίο εισάγεται αυτήν τη στιγμή προς ψήφιση. Η απάντηση είναι κατηγορηματικά «όχι» και δεν είναι απάντηση απλώς του ομιλούντος, είναι απάντηση η οποία προκύπτει σαφώς από το κείμενο του νόμου.
Υπάρχουν ρυθμίσεις για την υιοθεσία, οι ρυθμίσεις της ποινικής νομοθεσίας, της αστικής νομοθεσίας. Οι ρυθμίσεις της νομοθεσίας γενικά αλλάζουν μόνο αν προκύψει μια καινούρια διαφορετική ρύθμιση για το ίδιο θέμα ή εάν καταργηθούν. Ούτε το ένα συμβαίνει ούτε το άλλο.
Το σύμφωνο συμβίωσης δεν εισάγει τεκνοθεσία. Υπήρξε μία παρεξήγηση. Υπήρξαν φόβοι ότι η ρύθμιση σύμφωνα με την οποία εφαρμόζονται αναλόγως για τα μέρη διατάξεις του αναλογικού δικαίου μπορεί να καλύψει επέκταση της τεκνοθεσίας και σε αυτές τις περιπτώσεις.
Ακριβώς επειδή διατυπώθηκε ο φόβος αυτός, μια από τις νομοτεχνικές βελτιώσεις, τις οποίες ήδη ανακοίνωσα –και σήμερα την ανακοινώνω και πάλι, θα τις ανακοινώσω στο τέλος, αλλά αυτή την προτάσσω λόγω συνάφειας με το αντικείμενο- διευκρινίζει ότι άλλες διατάξεις νόμων που αφορούν αξιώσεις συζύγων μεταξύ τους, καθώς και αξιώσεις, παροχές ή προνόμια έναντι τρίτων ή του δημοσίου, εφαρμόζονται αναλόγως κ.λπ. Είναι φανερό ότι υπό τους όρους «αξιώσεις» ή «παροχές» ή «προνόμια» δεν μπορεί να νοείται, με κανέναν τρόπο, η υιοθεσία ούτε κοινωνικά ούτε λογικά ούτε φραστικά ούτε νομικά. Επομένως, δεν ρυθμίζεται η τεκνοθεσία.
Έφτασα μάλιστα να στεναχωρήσω Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και τον κ. Φωτήλα από το Ποτάμι, αρνούμενος και την οριακή ακόμη περίπτωση να αναγνωριστεί η χορήγηση επιμέλειας σε προγεννημένα τέκνα.
Και εξήγησα ότι δεν τη δέχομαι τώρα αυτή τη ρύθμιση όχι επειδή επί της αρχής προσωπικά έχω κάποια αντίθεση. Ίσα ίσα θα έλεγα από τώρα ότι συμφωνώ. Όμως δεν την εισάγω, διότι η ρύθμιση αυτή θα προϋπέθετε επέμβαση και σε αρκετές άλλες διατάξεις του οικογενειακού δικαίου. Θα έπρεπε το ίδιο να προβλεφθεί και για τον γάμο και όχι μόνο για το σύμφωνο συμβίωσης. Θα έπρεπε να υπάρχει πρόβλεψη τι θα γίνει αν λυθεί το σύμφωνο συμβίωσης και πώς θα διασφαλίσουμε ότι δεν θα έχουμε τρεις επιμέλειες, και του προηγούμενου γονέα και των συντρόφων οι οποίοι θα προκύψουν. Αυτό θα προϋπέθετε μια γενικότερη επέμβαση στο οικογενειακό δίκαιο, η οποία σας διαβεβαιώ ότι επιχειρείται και θα εξετάσει πολλά θέματα, μεταξύ άλλων και το θέμα της τεκνοθεσίας. Πάντως, δεν γίνεται με αυτό το νομοθέτημα και είναι σαφές αυτό.
Πέρα από το συγκεκριμένο πρώτο κεφάλαιο που αφορά το σύμφωνο συμβίωσης, ακολουθεί μια πρόβλεψη για την ίδρυση ενός συμβουλίου μελέτης θεμάτων ρατσισμού και αντιμετώπισής του. Η σύσταση του συμβουλίου οφείλεται στην πεποίθηση που έχουμε όλοι σε αυτή την Αίθουσα ότι αυτά τα ζητήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται, πρώτα απ' όλα, με μελέτη, έρευνα και κοινωνικά μέσα και όχι με την καταστολή ή πολύ περισσότερο με τη βία. Χρειάζεται μελέτη και γι' αυτό συγκροτείται το συμβούλιο.
Προβλέφθηκε καθοδόν στην Επιτροπή η δυνατότητα δημιουργίας υποεπιτροπών, των οποίων τα μέλη είναι αρκετά. Και ήδη σήμερα άκουσα την παρατήρηση του κ. Γκιόκα ότι θα έπρεπε να μετέχουν η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ. Έχει δίκιο και γι' αυτό το προσθέτω τώρα με τροποποίηση στο κείμενο το οποίο έχετε μπροστά σας.