Εδώ και μήνες, μέσα στο πανύψηλο κτίριο 29 του Διαστημικού Κέντρου Goddard, κάποιοι από τους κορυφαίους επιστήμονες της NASA συνεργάζονται για την δημιουργία ενός... θαύματος της τεχνολογίας. Ενος αντικειμένου που όταν ο Γαλιλαίος πρωτοχρησιμοποιούσε κάποιο αντίστοιχο του για να παρατηρήσει τον ουρανό, δεν θα φανταζόταν ποτέ πως θα δημιουργηθεί. Ενος τηλεσκοπίου που θα μας ταξιδέψει στο υπερπέραν.
Το σχέδιο της NASA που πέρασε από 1000 κύματα – Πόσο θα κοστίσει
Το σχέδιο της NASA για την δημιουργία του James Webb Space Telescope (JWST), κόστισε πολύ στην αμερικανική υπηρεσία διαστήματος. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 8 δισεκατομμύρια δολάρια. Για να φτάσουμε σήμερα όμως να γράφουμε όλα αυτά, έπρεπε να προηγηθούν μια σειρά από περιπέτειες, που κατέστησαν αμφίβολη την πραγματοποίηση του ονείρου των ανθρώπων της NASA.
Η ιδέα ενέσκηψε στα μυαλά των ανθρώπων της NASA το 1996. Τότε το μελλοντικό τηλεσκόπιο ονομάστηκε Next Generation Space Telescope. Το 2002 όμως, προς τιμήν του James Webb, ενός από τους κεντρικούς πρωταγωνιστές στην θρυλική αποστολή του Apollo που αποβίωσε το 1992, το τηλεσκόπιο άλλαξε όνομα.
Από το μακρινό 1992 μέχρι και σήμερα όμως, η διαδρομή προς την δημιουργία του JWST πέρασε από... χίλια κύματα. Τα χρήματα που χρειάζονταν ήταν πολλά και εμπόδιζαν την ομαλή διεξαγωγή των υπόλοιπων ερευνών και αποστολών της NASA. Αρκετοί από τους επιστήμονες εξέφρασαν ανοιχτά την επιθυμία τους να ανασταλεί η κατασκευή του. Κάποια μέλη του Κογκρέσου στάθηκαν αντίθετοι στην χρηματοδότηση. Οι προϋπολογισμοί του έργου εξετάστηκαν και επανεξετάστηκαν, τα χρονοδιαγράμματα άλλαξαν, οι συνεργασίες με εργολάβους ακυρώθηκαν. Η οικονομική κρίση του 2007 πήγε πολύ πίσω τις διαδικασίες, ενώ μια εσωτερική οικονομική κρίση της NASA το 2010 σχεδόν οδήγησε στην ακύρωση του σχεδίου.
Αφού όλα τα προβλήματα ξεπεράστηκαν, το 2011 παρουσιάστηκε το τελικό design του υπερ-εργαλείου της NASA. Τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, οι επιστήμονες άρχισαν, δειλά δειλά, την κατασκευή του και πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκαν τα πρώτα θετικά αποτελέσματα. Η σύνθεση των εξάγωνων τμημάτων του κεντρικού κατόπτρου, ολοκληρώθηκε με επιτυχία με... ρομποτική χείρα βοηθείας.
Μια μεγάλη συνεργασία, για ένα πανίσχυρο τηλεσκόπιο – 100 φορές δυνατότερο του Hubble
Το JWST δεν αποτελεί αποκλειστικό προϊόν της αμερικανικής υπηρεσίας διαστήματος, παρόλο που η NASA έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην κατασκευή του. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος αλλά και η CSA του Καναδά είναι στο πρόγραμμα κατασκευής του θρυλικού τηλεσκοπίου. Συνολικά συμμετέχουν 20 χώρες, με την Ελλάδα να βρίσκεται ανάμεσα τους.
Τι πρόκειται όμως να δημιουργηθεί από αυτήν την πανίσχυρη συνεργασία; Τα χαρακτηριστικά του τηλεσκοπίου αφήνουν στόματα ανοιχτά. Το σχήμα του θα θυμίζει... κατσαρόλα, μόνο που το μέγεθος του θα έχει όγκο σπιτιού. Οι υπερσύγχρονοι μηχανισμοί θα διατηρούν την εσωτερική πίεση του στο ένα δισεκατομμυριοστό της ατμόσφαιρας, ενώ το ήλιο θα το ψύχει στους -250 βαθμούς Κελσίου. Το JWST αποτελεί, σύμφωνα και με παραδοχές ανθρώπων της NASA, την μεγαλύτερη, ακριβότερη, πολυπλοκότερη και πιο ριψοκίνδυνη διαστημική αποστολή.
Για αυτό και οι προσδοκίες των επιστημόνων είναι πιο αυξημένες από ποτέ. Το νέο τηλεσκόπιο θα είναι 100 φορές δυνατότερο από το Hubble, που ως τώρα αποτελεί το πιο εξελιγμένο μέσο παρατήρησης του διαστήματος. Αυτό σημαίνει πως, αν πάνε όλα καλά, θα είμαστε σε θέση, μέσα από το δίοπτρο του να παρατηρήσουμε την παιδική ηλικία του σύμπαντος, όταν δημιουργούνταν οι πρώτοι γαλαξίες. Να μελετήσουμε την γέννηση των αρχικών αστεριών και των ηλιακών συστημάτων. Να αναλύσουμε τις ατμόσφαιρες των εξωπλανητών. Να φτάσουμε πιο μακριά από ποτέ στο απέραντο σύμπαν.
«Αν τοποθετήσεις κάτι τόσο ισχυρό στο διάστημα, ποιος ξέρει τι μπορείς να ανακαλύψεις» δήλωσε πρόσφατα ο Matt Mountain, διευθυντής της Ενωσης Πανεπιστημιακών Τμημάτων Αστρονομίας και συμμετέχων στην αποστολή JWST. «Θα είναι επαναστατικό. Είναι εξαιρετικά ισχυρό» συμπλήρωσε, δίχως να μπορέσει να κρύψει τον ενθουσιασμό του.
Γιατί η αποστολή είναι τόσο ριψοκίνδυνη – Το μεγάλο άγχος της NASA
Οι επιστήμονες στοχεύουν να στείλουν τον Οκτώβριο του 2018 το νέο τους τηλεσκόπιο σε απόσταση 1.5 εκατομμυρίου χιλιομέτρων μακριά από το έδαφος της Γης. Αυτό είναι και το μεγάλο ρίσκο που παίρνουν οι άνθρωποι της NASA. Ποτέ ως σήμερα δεν έχει σταλθεί τηλεσκόπιο τόσο μακριά. Το Hubble, για παράδειγμα, βρίσκεται σε τροχιά γύρω από την Γη, σε ύψος 559 χιλιομέτρων.
Τον Απρίλιο του 1990 το Hubble μεταφέρθηκε με επανδρωμένη διαστημική αποστολή στο σημείο όπου και αφέθηκε. Παρόλες τις μελέτες που είχαν προηγηθεί όμως, οι εικόνες που έστελνε το τηλεσκόπιο ήταν θαμπές, λόγω λάθους στο οπτικό του σύστημα. Η NASA αναγκάστηκε να στείλει εκ νέου επανδρωμένη αποστολή, ώστε να επιδιορθώσει τα ελαττώματα του Hubble. Συνολικά έγιναν πέντε αποστολές επιδιόρθωσης. Κάτι τέτοιο δεν θα μπορέσει να συμβεί στο JWST λόγω της πολύ μεγάλης του απόστασης από την Γη.
Η απόφαση των ανθρώπων της NASA, του ESA και του CSA είναι ίσως η πιο ριψοκίνδυνη που έχει παρθεί ποτέ. Για αυτό το λόγο, πριν από την εκτόξευση του τηλεσκοπίου πρόκειται να γίνουν τεράστιες μελέτες και έλεγχοι γύρω από την λειτουργία του. Αν κάτι πάει στραβά, τότε η συγκλονιστική προσπάθεια των επιστημόνων θα πέσει στον γκρεμό. Δεδομένου επίσης ότι το Hubble θα σταματήσει την λειτουργία του το 2020, αν όλα πάνε βάσει προγράμματος, τότε οι αστρονόμοι θα αντιμετωπίσουν μεγάλο πρόβλημα, λόγω έλλειψης κατάλληλων εργαλείων.
Οι επιστήμονες παγκοσμίως δεν μπορούν παρά να περιμένουν την επιτυχή αποστολή του νέου, πανίσχυρου τηλεσκοπίου στο διάστημα, ελπίζοντας πως όταν φτάσει εκεί θα λειτουργεί σύμφωνα με τις προσδοκίες. Ο Οκτώβριος του 2018 αναμένεται να είναι ένας μήνας άγχους για την επιστημονική κοινότητα. Είναι πολύ πιθανό όμως, να είναι και ο μήνας που η εικόνα μας για τον κόσμο που ζούμε θα αλλάξει ολοκληρωτικά!