Τέτοιες επιγραφές βρίσκονται πάνω σε πήλινες πινακίδες, σφραγιδόλιθους και σε διάφορα άλλα αντικείμενα. Η «Κρητική Ιερογλυφική» γραφή, 2000-1600 π.Χ, ωστόσο, αποτελεί ανακάλυψη των πρώτων ανακτόρων και τη συναντάμε σε επιγραφές με διοικητικό και θρησκευτικό περιεχόμενο. Το πιο γνωστό δείγμα της αποτελεί ο «ο Δίσκος της Φαιστού».
Ο δίσκος της Φαιστού και συγγενικές επιγραφές
Η πιο γνωστή μινωική επιγραφή είναι ο «δίσκος της Φαιστού». Έχει γίνει αποδεκτό ότι ο δίσκος διαβάζεται σπειροειδώς, δηλαδή από την περιφέρεια προς το κέντρο. Έχει διάμετρο περίπου 16 εκ. με σημεία γραφής και στις δύο όψεις, τα οποία ανέρχονται σε 242 και διαιρούνται σε 61 ομάδες.
Υπάρχουν 45 διαφορετικού χαρακτήρα σημεία στο δίσκο, περισσότερα για να απαρτίσουν ένα αλφάβητο και λιγότερα για να αποτελέσουν μια πραγματική ιδεογραφική γραφή, όπως συμβαίνει με τα κινέζικα. Η γλώσσα του δίσκου είναι άγνωστη και έτσι, προς το παρόν, το κείμενο του είναι εντελώς απροσπέλαστο. Αυτό δεν έχει σταματήσει πολλούς επίδοξους αποκρυπτογράφους να προσφέρουν τη δική τους ερμηνεία. Πολλά έχουν γραφτεί γι'αυτήν την κρητική επιγραφή, περισσότερα μάλιστα από οποιαδήποτε άλλη (τα περισσότερα, όμως, προϊόντα μάλλον της φαντασίας).
-Η θεά του έρωτα, η Μινωική Αστάρτη είναι το πρόσωπο - κλειδί, που «ξεκλειδώνει» το μυστήριο του Δίσκου της Φαιστού, σύμφωνα με τον γλωσσολόγο - αρχαιολόγο και συντονιστή του προγράμματος Erasmus + του ΤΕΙ Κρήτης, Γκάρεθ Όουενς (Gareth Owens).
Ο ίδιος αποκαλύπτει ότι ύστερα από νεότερα δεδομένα στην έρευνά του, η θεωρία του έχει αλλάξει σε σχέση με την άποψη που είχε διατυπώσει πριν από έναν περίπου χρόνο και στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος δεν βρίσκεται πια η «έγκυος μητέρα», όπως είχε αρχικά εκτιμήσει, αλλά η «έγκυος θεότητα» που παίρνει μορφή στο πρόσωπο της Αστάρτης, της θεότητας του έρωτα.
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μιλάμε για θρησκευτικό κείμενο. Αυτό προκύπτει από τη σύγκριση που γίνεται με άλλες θρησκευτικές λέξεις, από άλλες επιγραφές από τα ιερά βουνά της Κρήτης και από άλλα κείμενα. Έχουμε λέξεις που είναι ακριβώς οι ίδιες» λέει και προσθέτει: «έχω την υποψία ότι ο Δίσκος της Φαιστού είναι ύμνος προ την Αστάρτη, τη θεότητα του έρωτα. Τέτοιες λέξεις όπως αυτές που αναφέρονται στο δίσκο, βρέθηκαν και με μινωικά τάματα και όπως συμβαίνει και με τα σημερινά τάματα, ο κόσμος κάνει μια προσευχή όταν δυσκολεύεται είτε για θέματα υγείας, είτε για προσωπικά προβλήματα. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει τελικά». Σε δηλώσεις του στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων εκτιμά, άλλωστε, ότι η μία πλευρά του Δίσκου της Φαιστού είναι αφιερωμένη στην έγκυο θεότητα και η άλλη στη Μινωική Αστάρτη.
Για τη σημασία του προσώπου αυτού, επισημαίνει ότι η Μινωική Αστάρτη είναι η θεά του έρωτα, του πολέμου και του βουνού και η προέλευσή της εντοπίζεται στην ανατολή. «Από την αρχαία Μεσοποταμία, που βρίσκεται στη σημερινή Τουρκία, η Αστάρτη πήγε στην Κύπρο και έγινε Αφροδίτη» τονίζει. Αναφορικά με τους συμβολισμούς με τους οποίους συνδέεται, σημειώνει ότι «η Αστάρτη έχει σχέση με τη μητέρα, που είναι κέντρο του σύμπαντος, γιατί χωρίς αυτή δεν υπάρχουμε, γιατί η μητέρα είναι δημιουργία. Έχει επίσης σχέση με το φως, καθώς δεν είναι τυχαίες διαχρονικές αναφορές στο φως, το Πάσχα, τη λαμπρή, τη φανερωμένη, ακόμη και το Φανάρι στην Κωνσταντινούπολη. Ακόμη και η λέξη Φαιστός έχει σχέση με το φως. Κατά την άποψή μου, η πρώτη λέξη στο Δίσκο της Φαιστού σημαίνει φωτεινή θεότητα. Kαι ο πάπυρος του Δερβενίου, τον οποίο είδα πρόσφατα στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης μιλά για το φως, τη μητέρα και τη σημασία της ζωής».
Ολοκληρώθηκε η ανάγνωση του Δίσκου της Φαιστού σε ποσοστό 90%
Σχετικά με το επίπεδο της έρευνας πάνω στο Δίσκο της Φαιστού, ο Γκάρεθ Όουενς γνωστοποιεί ότι σε συνεργασία με τον καθηγητή της Οξφόρδης Τζον Κόλμαν, (John Coleman), έχει ολοκληρωθεί η ανάγνωσή του σε ποσοστό 90%. «Χάρη στον Μάικλ Βέντρις, (Michael Ventris), ο οποίος έκανε την αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β, του συστήματος γραφής και βρήκε πίσω από εκεί ελληνικά από τη μυκηναϊκή εποχή, μπορούμε να πάμε πιο πίσω, στη Μινωική Κρήτη και να διαβάζουμε τις Μινωικές επιγραφές» τονίζει και διευκρινίζει ότι ανάγνωση δεν σημαίνει αυτονόητα κατανόηση, αλλά φωνητική εκφορά του λόγου με τις φωνητικές αξίες που προέκυψαν από τις αποκρυπτογραφήσεις που έκανε ο Μάικλ Βέντρις.
«Το πρόβλημα πλέον είναι η κατανόηση. Η έρευνα έχει πάει σε άλλο επίπεδο, παραμένει, ωστόσο, μια πρόκληση καθώς ο Δίσκος της Φαιστού είναι η καλύτερη Μινωική επιγραφή που έχει βρεθεί και πάνω της έχει 61 λέξεις, τη στιγμή που η αμέσως μετά καλύτερα σωσμένη επιγραφή έχει μόλις οκτώ λέξεις» λέει και προσθέτει: «πρόκειται για το αίνιγμα της Μινωικής Κρήτης, όμως πιστεύω ότι δεν είναι τόσο αίνιγμα. Το διαβάζουμε, το πλησιάζουμε και τώρα που ολοκληρώσαμε την ανάγνωσή του κατά 90% - γιατί θα ήταν αλαζονικό να πούμε ότι ολοκληρώσαμε την ανάγνωση κατά 100% - προσπαθούμε να πούμε τι σημαίνει».
Ο κ. Όουενς θα μιλήσει, σήμερα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καστοριάς, ενώ αναφέρεται με ενθουσιασμό για τη συνεργασία του με το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας.
Σε αυτό το μήκος κύματος, η Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς Ανδρομάχη Σκρέκα, υπογραμμίζει τη σημασία της ανακάλυψης της γραφής από την περίοδο αυτή στην οποία ανήκει ο Δίσκος της Φαιστού και επισημαίνει ότι υπάρχουν αντίστοιχα δείγματα της νεολιθικής περιόδου από την περιοχή της Καστοριάς, με ιδιαίτερα σημαντική την ξύλινη πινακίδα με χαράγματα που βρέθηκε στον νεολιθικό οικισμό του Δισπηλιού και για την οποία ο κ. Όουενς έδειξε ενδιαφέρον.
«Πάνω στην επιφάνειά της υπάρχουν χαραγμένες με αιχμηρό αντικείμενο 9 σειρές με περίεργες γραμμές, κάθετες και οριζόντιες, μεταξύ των οποίων ο αείμνηστος καθηγητής Γεώργιος Χουρμουζιάδης αναγνώρισε κάποιες που θυμίζουν το Δ το Э και το Λ. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για σήματα που αποκαλύπτουν μια κοινωνική διάσταση της νεολιθικής κοινωνίας του Δισπηλιού» αναφέρει η κ. Σκρέκα στο ΑΠΕ - ΜΠΕ και σχολιάζει ότι η πινακίδα αυτή παραμένει μυστήριο.
Από τις αναφορές του ελληνοβρετανού γλωσσολόγου δεν λείπει και η Ελλάδα, καθώς τονίζει ότι το δυνατό της χαρτί είναι ο πολιτισμός και ο άνθρωπος. «Η κρίση δεν είναι μόνο αρνητική. Εκεί φαίνεται ποιος είναι πραγματικά ο φίλος. Και η Ελλάδα μπορεί να πάει πολύ μπροστά αν υπάρχει συνεργασία» τονίζει.