Κατά τον Γάλλο Ναύαρχο και κορυφαίο γεωπολιτικό στοχαστή R. Castex, η Γαλλία, «τοποθετημένη εις το άκρον μιας ηπείρου, μιας εδαφικής μάζης, κείται μετέωρη μεταξύ Ηπείρου και Ωκεανού, μεταξύ Ξηράς και Θαλάσσης. Αποτελεί μία ζώνη μεταβάσεως και διαχωρισμού, μεταξύ δύο διαφορετικών κόσμων, δύο δυνάμεων, δύο ιδεολογιών, ενίοτε δε αποτελεί και το πεδίον μάχης των συγκρούσεων που τις χωρίζουν.
Είναι ένα είδος συνόρου, μιας συνοριακής περιοχής. Αυτό το έθνος είναι, λοιπόν, μοιραίως επηρεασμένο από δύο όψεις, η μία πολιτική και η άλλη ψυχολογική. Τελεί σε επισφαλή ισορροπία, επί ξυρού ακμής, τείνουσα λογικώς και συναισθηματικώς, ταυτοχρόνως, άλλοτε μεν προς την μίαν έννοιαν, άλλοτε δε προς την άλλην, μερικές φορές προς το απέραντο γαλάζιο και κάποιες άλλες φορές προς τα προγονικά σύνορα. Έτσι το θέλει η Γεωγραφία».
Ιστορικά, η Γαλλία διαδραματίζει ρόλο Ναυτικής Δυνάμεως (καίτοι δεν υπήρξε «φυσική» Ναυτική Δύναμη, όπως, π.χ., η Αγγλία ή η Ολλανδία) αφ' ότου ο πραγματικός δημιουργός του κρατικού μεγαλείου της, ο Αrmand Jean du Plessis, Δουξ του Richelieu (1585-1642), Καρδινάλιος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και Γραμματεύς (Πρωθυπουργός) του Βασιλείου της Γαλλίας, αντελήφθη την σημασία της Ναυτικής Ισχύος: «Φαίνεται ότι η φύση θέλησε να προσφέρει στην Γαλλία την Κυριαρχία των Θαλασσών, χάρις εις την ευνοϊκή τοποθεσία των δύο ακτών της, εξ ίσου εφοδιασμένων με αρίστους λιμένες εις αμφότερες τις θάλασσες, τον Ωκεανό και την Μεσόγειο...», σημείωσε ο πολύς Ρισελιέ.
Εξ άλλου, αναλλοίωτον παραμένει το ενδιαφέρον της Γαλλίας για τα δρώμενα στον Μεσογειακό Χώρο, όπου η Grande Nation διατηρεί, από αιώνων, επενδεδυμένα γεωστρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα, εσχάτως φαίνεται δε, εκ νέου, να εμφορείται από ισχυρά αυτοπεποίθηση, ως συνάγεται από την εμπλοκή της εις τα γεγονότα της Λιβύης, της Συρίας και του Μαλί αλλά και από την συμμετοχή της εις το «Μέγα Παίγνιον» των Ενεργειακών Πόρων και Οδών – με πλέον θεαματική εξέλιξη την έντονη ανάμειξη της «Total S.A.» στην εκμετάλλευση του Ορυκτού Υποθαλασσίου Πλούτου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η θαλάσσια παράδοση και νέες επιδιώξεις
Βεβαίως, τυγχάνει παλαιόθεν παροιμιώδες το «ναυτικόν παράδοξον» του Γαλλικού Έθνους, για το οποίον εγένετο λόγος από έγκυρο εισηγητή σε διάλεξη στην Γαλλική Ναυτική Ακαδημία της 21/6/1998: «Η θάλασσα δύναται να είναι πηγή ζωής, δυνάμεως, ισχύος και συμμαχίας μεταξύ των ανθρώπων. Η Γαλλία ουδέποτε υπήρξε μεγαλύτερη παρά τότε που τα πολεμικά πλοία της, όπως και τα εμπορικά, διέσχιζαν την θάλασσα, προσδίδοντάς της την μεγαλύτερη δυνατή ακτινοβολία.
Αλλ' αυτό απέχει πολύ από το σήμερα, εδώ δε και πολύν καιρό οι κυβερνώντες, όποιοι και αν είναι, έχουν γυρίσει την πλάτη στην θάλασσα. Οι Γάλλοι είναι στεριανοί. Και εν τούτοις, έχουν ακτές, έχουν πλοία... Η Γαλλία καλείται να παίξει ένα ρόλο στον επερχόμενο κόσμο, και αυτό θα γίνει μέσω της Θαλάσσης και του Ναυτικού...»
Συναφώς, η Γαλλία επιδεικνύει εσχάτως μιαν εντυπωσιακή στροφή στην ναυτική της ταυτότητα και αξιοποιεί τα εξ αυτής απορρέοντα πλεονεκτήματα, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την εκμετάλλευση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών που δικαιούται να έχει. Η υποβολή της εκθέσεως της Ομάδος ΠΟΣΕΙΔΩΝ «Θαλάσσια Πολιτική της Γαλλίας» – «Μία Θαλάσσια Φιλοδοξία για την Γαλλία» –, τον Δεκέμβριο του 2006, στην τότε Πολιτική Ηγεσία του κράτους ήταν μία πρόσκληση για μεταβολή πολιτικής, και δη εκ βαθέων.
Οι συντάκτες είχαν ευφυώς μεριμνήσει κατά τρόπον ώστε η εν λόγω έκθεση να αναδεικνύει ακριβώς εκείνην την γεωπολιτική διάσταση, η οποία απουσίαζε από την λεγομένη «Πράσινη Βίβλο» της Ε.Ε. – στην οποίαν κατ' ουσίαν απαντούσε, με μιαν ανανεωμένη προσέγγιση στις προκλήσεις και στις υποσχέσεις της θαλάσσης στην αρχή του 21ου αιώνος.
Τίποτε δεν απεικονίζει σαφέστερα και αριδηλότερα την Πολιτική Βούληση του Γαλλικού Έθνους να επενδύσει, εκ νέου, στην Ναυτική Ισχύ, όσο η ίδια η ομολογία των ιθυνόντων του εγχειρήματος: «Το να αποφανθούμε θετικώς υπέρ του Ναυτικού Προγράμματος σημαίνει να εκφράσουμε την θέληση ότι η Γαλλία λαμβάνει ενεργό μέρος στην θετική εξέλιξη του ναυτικού κόσμου, ενός εκ φύσεως παγκοσμιοποιημένου κόσμου.
Σημαίνει επίσης την εκδήλωση της θελήσεώς της προς υπεράσπισιν των συμφερόντων της ...πάντοτε με την συμμετοχή στον διάλογο για μιαν από τις μεγαλύτερες κληρονομιές της ανθρωπότητος».
Ακόμη δε και στην (υποθετική) περίπτωση, κατά την οποίαν επήρχετο η ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού ενοποιητικού εγχειρήματος, όπως την επιθυμούν οι ιθύνοντές του (και, επομένως, και η εγκαθίδρυση μιας πραγματικής και όχι εικονικής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφαλείας και Αμύνης καθώς και μιας πλήρως ενοποιημένης Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας, με συνεπακόλουθη επιβολή αμυντικοπολιτικής και αμυντικοτεχνικής μονοκαλλιέργειας στα επιμέρους Συνιστώντα Ομόσπονδα Κράτη της Ενώσεως), και πάλιν οι Γαλλικές Ιθύνουσες Ελίτ θεωρούν ότι η στροφή των Παρισίων στην θάλασσα και η κατοχύρωση της χώρας τους ως Ναυτικής Δυνάμεως θα αποτελούσε (μαζί με την Πυρηνική Δύναμη Αποτροπής) μιαν πρώτης τάξεως εγγύηση ότι ο ιδιαίτερος ρόλος της Γαλλίας θα εγένετο σεβαστός ακόμη και σε μιαν μετα-εθνοκρατική, μετα-Βεστφαλιανή Ευρώπη.
Ακόμη και υπό τον μανδύα της Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής ή της Ευρωπαϊκής Ναυτικής Δυνάμεως, το Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό θα εξακολουθούσε να περιφρουρεί τα Γαλλικά συμφέροντα (ΑΟΖ, Ασφάλεια Θαλασσίων Μεταφορών κ.λ.π.).
Από την άλλη πλευρά, βεβαίως, όπως υπενθύμισε προ ετών έγκυρη γραφίδα στην υψηλού κύρους κρατική επιθεώρηση «Défense Nationale», η σύντονη προσπάθεια της Γαλλίας να ανακαλύψει εκ νέου και να αξιοποιήσει την ναυτική της ταυτότητα και τα εξ αυτής προκύπτοντα γεωστρατηγικά και γεωοικονομικά πλεονεκτήματα, στο Μεσογειακό και ευρύτερο διεθνές περιβάλλον, παρέχει στις Βερσαλλίες, εν τοις πράγμασιν (καίτοι ανομολογήτως) ένα εναλλακτικό στρατηγικό σχέδιο, «εάν το Ευρωπαϊκό πολιτικό οικοδόμημα δεν ανακάμψει...» – οπότε «η Ευρώπη θα οδεύσει προς μιαν ευρείαν ζώνην ελευθέρων συναλλαγών, η οποία θα απαγορεύει πάσαν στρατηγικήν αυτονομίαν... ».
Η σημασία της επίσκεψης Φ. Ολάντ
Υπό το ως άνω πρίσμα δυνάμεθα να αναζητήσουμε μία πληρέστερη ερμηνεία των αιτίων της προσφάτου επισκέψεως του Προέδρου Ολάντ εν Αθήναις και των επιδιώξεων, τις οποίες εξυπηρετούσε. Και αυτές συναρτώνται ευθέως προς τον σοβούντα ανταγωνισμό ισχύος και επιρροής μεταξύ Ηπειρωτικών και Θαλασσίων Δυνάμεων περί τα ενεργειακά κοιτάσματα καθώς και τους υδατίνους διαύλους μεταφορών στο Γεωπολιτικό Υποσύστημα της Ανατολικής Μεσογείου και, ειδικώτερα, στον Θαλάσσιο Χώρο της Ελλάδος και της Κύπρου.
Μείζων αντικειμενικός σκοπός του Γάλλου Προέδρου υπήρξε, κατά την κρίσιν μας, η εξασφάλιση καταλλήλων θέσεων αφετηρίας και ερεισμάτων υπέρ της χώρας του, εν αναμονή του εναρκτηρίου λακτίσματος για το Μέγα Παίγνιον των Υδρογονανθράκων στην Υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη των Αθηνών. Και μία τοιαύτη εξασφάλισις μπορούσε να υπάρξει μόνον κατόπιν προσωπικής δεσμεύσεως του Πρωθυπουργού της Ελλάδος έναντι του Προέδρου της Γαλλίας.
Ποίαν μορφήν θα έχουν οι διασφαλίσεις, τις οποίες απέσπασε υπέρ των συμφερόντων της η Γαλλία (εάν, φερ' ειπείν, θα είναι η εταιρεία «Total» εκείνη, η οποία θα αναλάβει το έργον της εξορύξεως πετρελαίου ή φυσικού αερίου στο Ιόνιον Πέλαγος ή στον χώρο νοτίως της Κρήτης), μένει δειχθεί εν καιρώ τω δέοντι. Ένα είναι βέβαιον: Ο Αρχηγός του Γαλλικού Κράτους δεν θα διακινδύνευε, σε διαφορετική περίπτωση, να εκτεθεί δημοσίως, ομιλών - expressis verbis - περί «συνεκμεταλλεύσεως» (των Ελληνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου). Σημειωτέον ότι αυτή ταύτη η έννοια της συνεκμεταλλεύσεως υποδηλοί όχι απλώς συμβολική αλλά ουσιαστική και δη ευρεία συμμετοχή των Παρισίων στην υπόθεση της εκμεταλλεύσεως του Υποθαλασσίου Ενεργειακού Πλούτου της Ελλάδος, και μάλιστα υπό όρους λίαν ευμενείς υπέρ των Γαλλικών συμφερόντων. Ειρήσθω εν παρόδω ότι Γαλλικές εταιρείες (Total) έχουν ήδη αναλάβει δράση σε δύο αλίπεδα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Συγχρόνως, ως είθισται σε ανάλογες περιπτώσεις, η σύγκλιση συμφερόντων και σκοπών μεταξύ δύο Εθνοκρατικών Δρώντων σε ένα τόσο σπουδαίο πεδίο της Υψηλής Στρατηγικής, όπως το Ενεργειακό, συνοδεύεται, για λόγους τόσον πραγματικούς όσον και συμβολικούς, από την πανηγυρική επίδειξη (κυρίως προς τρίτους – διάβαζε: Ουάσιγκτων) συζεύξεως και στο άλλο κρίσιμο πεδίο της Υψηλής Στρατηγικής, ήτοι σε εκείνο της Αμύνης. Εξ ου και η ανακοινωθείσα ενοικίαση Γαλλικών ναυτικών μονάδων επιφανείας και αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας εκ μέρους των Αθηνών.
Η συνεργασία στον αμυντικό τομέα
Πρόκειται περί δύο (2) Φρεγαττών κλάσεως «FREMM» και τεσσάρων (4) Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας «Br. 1150 Atlantic Atlantique 2». Οι δύο Φρεγάττες, τις οποίες θα παραλάβει το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό («Provence» και «Languedoc»), είναι πανομοιότυπες προς εκείνες του Γαλλικού Ναυτικού («Aquitaine» και «Normandie») – εκτιμώμενος χρόνος παραλαβής: 2015 και 2017 αντιστοίχως.
Κατά τις εκτιμήσεις Αξιωματικών του Π.Ν. και στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων, πρόκειται για αξιόπιστες μονάδες επιφανείας, των οποίων είναι συμβατή η διαμόρφωση προς τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού – πλην του επιστέγου που φέρει το Σύστημα Αντιαεροπορικής Αμύνης Εγγύς Βεληνεκούς «MICA VL», το οποίον μάλλον δεν θα τοποθετηθεί, δοθέντος ότι οι Φρεγάττες θα διαθέτουν τα Συστήματα Αντιαεροπορικής / Αντιπυραυλικής Αμύνης «ASTER 15» και «ASTER 30», που θεωρούνται, όπως και τα «SM-2», ως τα καλλίτερα σύγχρονα ναυτικά βλήματα του είδους.
Σημειωτέον δε ότι οι επιχειρησιακές δυνατότητες των Γαλλικών σκαφών δύνανται να αυξηθούν εντυπωσιακώς, εάν ενισχυθούν, έστω μεταγενεστέρως, με το Σύστημα Αεροεκτοξευομένων Βλημάτων Μακρού Πλήγματος «SCALP-NAVAL», το οποίον παρέχει την δυνατότητα προσβολής στόχων ξηράς (είναι το Γαλλικόν ανάλογον του Αμερικανικού «TOMAHAWK»).
Προσέτι, εδώ διανοίγεται μία όχι αμελητέα προοπτική για τον Ελληνικό Ναυπηγικό Κλάδο, δεδομένου ότι, καθ' α εγνώσθησαν, στον τελευταίο θα ανατεθεί υπο-κατασκευαστικό έργο από την Γαλλική «DCNS» για την παραγωγή κορβεττών κλάσεως «Gowind», ελικοπτεροφόρων κλάσεως «Mistral» κ.ο.κ.
Καθ' όσον αφορά δε εις τα Αεροσκάφη Ναυτικής Συνεργασίας τύπου «Br.1150 Atlantic Atlantique 2», πρόκειται για την Γαλλική απάντηση στο P-3 Orion» του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Είναι μεν παλαιά αεροσκάφη, όπως και τα αντίστοιχα Αμερικανικά άλλωστε (ο αρχικός τύπος «Br.1150 Atlantic Atlantique 1», ευρίσκεται εν υπηρεσία από το 1961, ενώ ο τύπος 2 από το 1984), αλλά θεωρούνται αξιόπιστα και κατάλληλα για την αποστολή τους, εξ ου και υπηρετούν ακόμη στους Πολεμικούς Στόλους της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Ιταλίας αλλά και του Πακιστάν. Η Γαλλική Αεροπορία Ναυτικού διαθέτει σήμερα δύο (2) Μοίρες (21F, 23F) με 22 αεροσκάφη συνολικώς. Τα «Br.1150» ευρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση. Το αυτό ισχύει, αυτονοήτως, για το σύνολον των μέσων Ηλεκτρονικού Πολέμου, Επιτηρήσεως και Προειδοποιήσεως που διαθέτουν.
Αξιοπρόσεκτη είναι, εν προκειμένω, η καταλληλότητα του προαναφερθέντος τύπου Αεροσκάφους Ναυτικής Συνεργασίας για τον Μεσογειακό Χώρο. Εξ άλλου, δεν στερείται σημασίας η επισήμανση ότι τα περί ων ο λόγος Γαλλικά ΑΦΝΣ δύνανται να φέρουν Βλήματα Αέρος-Επιφανείας τύπου ΑΜ-39 «Exocet». Με αυτό το οπλικό σύστημα είναι ήδη, από μακρού, εξοικειωμένη η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (οι Μοίρες οι διαθέτουσες Γαλλικής κατασκευής και προελεύσεως Μαχητικά τύπου «Mirage 2000BGM»). Προσέτι, τα Γαλλικά αεροσκάφη είναι πιστοποιημένα για εκτόξευση τορπιλλών τύπου «Mk46», ενώ αξίζει να υπογραμμισθεί ότι δύνανται να εκτοξεύουν βόμβες κατευθυνόμενες με Ενίσχυση Φωτός με Εξαναγκαστική Εκπομπή Ακτινοβολίας («LASER»), όπως κατέδειξε η λίαν πρόσφατη εμπειρία εκ της επιχειρησιακής δράσεώς τους στο Βόρειο Μαλί.
Εξ άλλου, εν όψει των αναμενομένων αποκρατικοποιήσεων και λαμβανομένης υπ' όψιν της σημασίας, την οποίαν παραδοσιακώς αποδίδουν οι Γάλλοι στα ζητήματα των υδατίνων πόρων και αποθεμάτων, των σιδηροδρομικών δικτύων και των μεταφορών εν γένει, ευλόγως δύναται να θεωρηθεί ότι η Γαλλική πλευρά υπενθύμισε το ενδιαφέρον της για συναφή πεδία εν Ελλάδι (διάβαζε: ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, Προαστειακός, ΕΛΤΑ).
Εν τούτοις, επί τη βάσει των ανωτέρω δεδομένων και συλλογισμών, δεν είναι τυχαίον το γεγονός ότι της προηγηθείσης επισκέψεως του Προέδρου της Γαλλίας έπεται, την 28ην τρέχοντος μηνός, η επίσκεψη του Γάλλου Υπουργού Αμύνης Jean-Yves Le Drian.
* Ο Ηλίας Ηλιόπουλος είναι Ιστορικός – Διδάκτωρ του Λουδοβικείου-Μαξιμιλιανείου Πανεπιστημίου Μονάχου, Καθηγητής της Ναυτικής Σχολής Πολέμου (Σχολή Διοικήσεως - Επιτελών Πολεμικού Ναυτικού) και Στρατηγικός Αναλυτής.