Ήταν, λοιπόν, μία τριετία εξελίξεων, μία τριετία πρωτοβουλιών, όπου ακόμα και με λάθη -τα οποία είναι αναμενόμενα όταν μπαίνεις σε νέους χώρους- τα πράγματα προχώρησαν αρκετά βήματα μπροστά, παρά τη συστηματική προσπάθεια από κάποιες πλευρές να συκοφαντηθεί συνολικά ο στόχος που έθετε η χώρα μας τότε.
Σήμερα έχουμε μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Η χώρα κινείται σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο εξελίξεων, όπου τίθενται ως προτεραιότητες η ανάγκη εξορθολογισμού και μετασχηματισμού του ενεργειακού μείγματος της χώρας.
Η στροφή στις οικονομίες χαμηλού άνθρακα είναι στόχος σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεσμευτικός στόχος στα σχέδια δράσης που όλες οι χώρες έχουν εκπονήσει μέχρι σήμερα.
Πέραν αυτού, τα ζητήματα της ενεργειακής μας αυτάρκειας, τα ζητήματα των πόρων που κάποια στιγμή εξαντλούνται μας οδηγούν να σχεδιάσουμε ένα ενεργειακό μέλλον βασισμένο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Μπροστά μας, επίσης, είναι το μεγάλο στοίχημα των υδρογονανθράκων, μια προσπάθεια που ξεκίνησαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ εδώ και τρία χρόνια τουλάχιστον.
Μπροστά μας είναι, παράλληλα, ο μεγάλος στόχος να επενδύσουμε με έναν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση ενός νέου γεωστρατηγικού πλαισίου για τους αγωγούς φυσικού αερίου.
Αυτοί, βέβαια, οι στόχοι τίθενται χωρίς να παραβλέπουμε την υποχρέωσή μας για εκσυγχρονισμό των σημερινών υποδομών μας σε συμβατικά καύσιμα που σήμερα αποτελούν και τη μονάδα βάσης για τη χώρα μας.
Βασισμένο σε όλα όσα ανέφερα έχει αρχίσει να υλοποιείται από το 2009 ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, που περιλαμβάνει πρώτα από όλα το άνοιγμα της αγοράς -το οποίο έγινε- τη δυναμική στήριξη των ανανεώσιμων πηγών, την προώθηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και βέβαια, την προσπάθεια για τη ρεαλιστική αξιοποίηση του ορυκτού μας πλούτου μακριά από κραυγές –υπογραμμίζω- και υπερβολές.
Στο παρόν σχέδιο νόμου έχουν συμπεριληφθεί διατάξεις με τις οποίες επιδιώκεται η άρση στρεβλώσεων του θεσμικού πλαισίου των ΑΠΕ και κατ' επέκταση η εξυγίανση και ο εξορθολογισμός του πλαισίου προώθησης των ανανεώσιμων πηγών. Είναι ρυθμίσεις που θέτουν ως στόχο την αξιοπιστία του συστήματος αλλά και ένα υγιές επενδυτικό κλίμα προς όφελος του τελικού καταναλωτή.
Είναι ξεκάθαρο, όμως, ότι υπάρχει αρκετός δρόμος μπροστά μας.
Εμείς κρατάμε τη δήλωση του Υπουργού και περιμένουμε από το Υπουργείο το επόμενο διάστημα να φέρει νομοσχέδιο, το οποίο θα περιλαμβάνει μία επικαιροποιημένη συνολική αντιμετώπιση και έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για το χώρο των ανανεώσιμων πηγών στη χώρα μας.
Πρέπει το συντομότερο δυνατόν να βάλουμε τέλος σε όλη αυτήν την ανασφάλεια, η οποία κυριαρχεί σήμερα στους μικρούς αλλά και στους μεγάλους επενδυτές στη χώρα μας και βέβαια να τελειώσει και ένα μεγάλο παιχνίδι εντυπώσεων το οποίο έχει παιχτεί τα τελευταία χρόνια.
Θα πρέπει να αποφασίσουμε εάν θέλουμε να προχωρήσουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή όχι. Δεν μπορεί κάποιοι να λένε επισήμως «ναι» στην ανάπτυξη των ΑΠΕ αλλά ανεπισήμως να κάνουν ό,τι μπορούν και κάθε προσπάθειά τους να συμβάλλει στο να τις τελειώσουν. Και βέβαια θα πρέπει να λύσουμε και προβλήματα, που πολλές φορές μέσα από τη γραφειοκρατία ή μέσα από τις εμμονές διαφόρων παραγόντων δημιουργούν ένα εχθρικό επενδυτικό περιβάλλον ή ταλαιπωρούν σήμερα εκατοντάδες συμπατριώτες μας, που σε μία δύσκολη συγκυρία ρισκάρισαν σε ένα δύσκολο τομέα.
Σε αυτό το σημείο δεν μπορώ να μην αναφέρω το θέμα των αγροτών που έχω δει να προσεγγίζεται από κάποιους με μία ελιτίστικη διάθεση. Εγώ χαίρομαι που ο Υπουργός και το Υπουργείο –έστω και τώρα- αντιλαμβάνονται πόσο σημαντική είναι αυτή η διαφοροποίηση που κάνετε με μία απλή τεχνική βελτίωση.
Θα ήθελα, λοιπόν, να αναφέρω δύο-τρία πράγματα για να ξεφύγουμε από κάποιους μύθους που είδαμε το προηγούμενο διάστημα να αναπτύσσονται ακόμα και μέσα στην Αίθουσα του Κοινοβουλίου. Ήμουν από αυτούς, που στο ξεκίνημα αυτής της υπόθεσης έλεγα και ξαναέλεγα ότι η δουλειά του αγρότη είναι το χωράφι του, ότι τα φωτοβολταϊκά είναι ένα συμπληρωματικό εισόδημα, από το οποίο όμως ο αγρότης δεν πρέπει να αποκλειστεί, γιατί πρέπει να στηριχθεί για να καθίσει πάνω απ' όλα στον τόπο του. Και μάλιστα να τον στηρίξουμε με έναν τρόπο που γίνεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Τότε, λοιπόν, στήθηκε μία φάμπρικα κατασυκοφάντησης και παραπληροφόρησης από κάποιους που φαντάζονται τον αγρότη κολλημένο στη δεκαετία του '50. Υπήρξε μία προσπάθεια δαιμονοποίησης από διαφόρους ελιτίστικους κύκλους μίας πλατείας που είναι πολύ κοντά στο Κοινοβούλιο, οι οποίοι -και αυτό το λέω ξεκάθαρα- είχαν έναν και μοναδικό στόχο: για μία ακόμη φορά, την πίτα ενός μεγάλου τομέα και μίας νέας οικονομίας που έρχονταν για τη χώρα να την μοιράζονταν οι μεγάλοι «παίκτες» και κάποιοι κολλητοί.
Φτάσαμε στο σημείο να κατηγορούνται οι αγρότες για το έλλειμμα το οποίο παρουσίασε ο ΛΑΓΗΕ. Ποια είναι, όμως, η αλήθεια πίσω από τα κατά καιρούς στημένα δημοσιεύματα; Θέλω σήμερα να τα ξεκαθαρίσουμε.
Πρώτον, μιλάμε για περίπου χίλια πεντακόσια αγροτικά φωτοβολταϊκά σε όλη την Ελλάδα. Μιλάμε μόλις για το 2,89% του συνολικού όγκου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα μας, τη στιγμή μάλιστα που όσον αφορά στον εθνικό στόχο υπολειπόμαστε πάρα πολύ. Για να τελειώσουμε με τους μύθους, θυμίζω ότι ο στόχος για τα αγροτικά φωτοβολταϊκά ήταν 500 MW μέχρι το 2014 και 750 MW μέχρι το 2020. Πόσα δεσμεύτηκαν; Εκατόν πενήντα. Τα υπόλοιπα μοιράστηκαν σε άλλες κατηγορίες.
Δεύτερον, δεν νομίζω ότι κανένας σε αυτήν την Αίθουσα θέλει τους αγρότες όπως παραδοσιακά τούς ξέραμε. Αυτό το οποίο προτάθηκε το 2009 ως πολιτική ήταν μέσα από την αξιοποίηση των ΑΠΕ ο αγρότης να έχει ένα συμπληρωματικό εισόδημα και τίποτε άλλο. Αυτό δεν σημαίνει ότι πολλοί δεν παρασύρθηκαν. Και εγώ τότε είχα προειδοποιήσει. Είχα πει και το επαναλαμβάνω και σήμερα. Τα φωτοβολταϊκά δεν είναι δουλειά, όπως κάποιοι διαφήμιζαν. Η δουλειά του αγρότη είναι το χωράφι του. Τα φωτοβολταϊκά ήταν μία επένδυση με όλα τα ρίσκα τα οποία απορρέουν από μία τέτοιου είδους επένδυση. Μία μεγάλη μερίδα των αγροτών μπήκε σε αυτήν την ιστορία με δανειοδότηση 100%, με επιτόκια 10% και 11%.
Εκεί ακριβώς πιστεύω, κύριε Υπουργέ, ότι αρχίζει το μεγάλο πρόβλημα για τα αγροτικά φωτοβολταϊκά, διότι σε αυτήν την περίοδο της κρίσης που ήρθε μετά το 30% της έκτακτης εισφοράς, με δεδομένη τη σκληρή πολιτική των τραπεζών, τα παιχνίδια –και το λέω ξεκάθαρα, δημοσίως- που έπαιξε η ΔΕΗ κόντρα στους αγρότες σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας, έκαναν αυτήν την επένδυση ασύμφορη.
Η ουσία, λοιπόν, είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι σήμερα αντιμετωπίζουν μία σειρά από προβλήματα και καλούμαστε να δούμε πώς μπορούμε να σταθούμε δίπλα τους. Είναι ξεκάθαρο, κύριε Υπουργέ, ότι είναι ένας μονόδρομος. Είναι δίκαιο, λοιπόν, να ενταχθούν οι αγρότες –και αυτό κάνατε σήμερα- σε μία ειδική κατηγορία.
Αυτή η ειδική κατηγορία και η αλλαγή που κάνατε σήμερα είναι προς μια θετική κατεύθυνση και πιστεύω ότι θα λύσει ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα των αγροτών που μπήκαν σ' αυτήν τη διαδικασία.
Βεβαίως, στο αμέσως επόμενο διάστημα θα πρέπει να γίνει και αυτό για το οποίο μίλησα και πρότεινα στην επιτροπή και πρέπει να το δείτε, το γνωστό θέμα που αφορά στα σχέδια βελτίωσης των επαγγελματιών αγροτών που έχουν φτιάξει αγροτικά φωτοβολταϊκά.
Πιστεύω ότι είναι ένα δίκαιο αίτημα, μια και αφορά χρήματα από το δεύτερο πυλώνα, δικά τους χρήματα που τα παρακρατούμε από το 2007 από τους καπνοπαραγωγούς. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν πάει στο δεύτερο πυλώνα όλα αυτά τα χρήματα και ούτε 1 ευρώ απ' αυτά δεν έχει πάει στους αγρότες.
Συνεπώς, πιστεύω ότι το Υπουργείο έχει μια ευκαιρία να συνεχίσει το διάλογο που ξεκίνησε ήδη, με ένα μελλοντικό νομοσχέδιο που θα δίνει λύσεις σε όλα αυτά που ειπώθηκαν, ιδιαίτερα στην ακρόαση των φορέων. Είμαι έντεκα χρόνια Βουλευτής στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Ζήσαμε μια ακρόαση φορέων παρά πολύ σκληρή και δύσκολη. Ήρθαν και μας είπαν τη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν σήμερα ως μικροί ή μεγάλοι επενδυτές σ' αυτόν τον τομέα.
(Ο Θάνος Μωραίτης είναι βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας του ΠΑΣΟΚ)