Θέλουμε καλά δημόσια σχολεία; Νομίζω ότι όλοι θα πούμε ότι θέλουμε καλά δημόσια σχολεία και ότι είναι υποχρέωση της πολιτείας να έχει καλά δημόσια σχολεία. Είναι υποχρέωση και αναφαίρετο δικαίωμα του Έλληνα πολίτη να στέλνει τα παιδιά του σε καλά δημόσια σχολεία.
Μπορούν να υπάρχουν καλά δημόσια σχολεία σε υποβαθμισμένες περιοχές; Μπορούν. Βέβαια, και η ιστορία μας έχει δείξει ότι έχουμε πολύ καλά δημόσια σχολεία, σε κάποιες περιοχές που είναι πραγματικά υποβαθμισμένες. Θα έλεγα ότι η έλλειψη, η απουσία αυτών των καλών δημόσιων σχολείων είναι αυτή που ευνοεί την ιδιωτική εκπαίδευση. Η ιδιωτική εκπαίδευση, δηλαδή, ευνοείται ακριβώς από τα κενά που παρουσιάζει η δημόσια εκπαίδευση. Αυτό που θα ήταν μία απάντηση σε κάθε λογής συμφέροντα πλάι στο δημόσιο κορμό της εκπαίδευσης, θα ήταν πραγματικά να έχουμε μία ποιοτική δημόσια εκπαίδευση.
Μπορούμε, άραγε, να έχουμε καλά δημόσια σχολεία, χωρίς αξιολόγηση; Δυστυχώς, όχι. Δεν μπορούμε να έχουμε καλά δημόσια σχολεία, χωρίς αξιολόγηση. Δεν μπορούμε να έχουμε σχεδιασμό εθνικής στρατηγικής για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, χωρίς να έχουμε αξιολόγηση. Η αξιολόγηση είναι αυτή που επιτρέπει τη διόρθωση του συστήματος της εκπαίδευσης. Διορθώνει, με άλλα λόγια, τα λάθη του. Η αξιολόγηση είναι αυτή που επιβραβεύει τους καλούς και τις καλές πρακτικές. Η αξιολόγηση είναι αυτή που διαχέει τις καλές πρακτικές στο σύνολο των σχολείων της χώρας.
Πρέπει να πούμε ότι στη χώρα μας απουσιάζει εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες ένα σύστημα αξιολόγησης, το οποιοδήποτε σύστημα αξιολόγησης, καλό ή κακό. Είχαμε ένα σύστημα επιθεωρητισμού που δεν ήταν στην ουσία σύστημα αξιολόγησης, αλλά σύστημα ελέγχου των εκπαιδευτικών και πολλές φορές ελέγχου των κοινωνικών φρονημάτων των εκπαιδευτικών. Πέραν αυτού, τίποτα άλλο. Η εκπαίδευση ήταν στην ουσία «στον αυτόματο πιλότο» και τα σχολεία μας υπέφεραν, ανάμεσα σε άλλα, από ελλείψεις που είναι πραγματικές και που ειπώθηκαν και στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων από πολλούς συναδέλφους, αλλά υποφέρουν και από την έλλειψη της αξιολόγησης.
Ποιο είναι, άραγε, ένα καλό σύστημα αξιολόγησης; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός συστήματος αξιολόγησης στο οποίο θα συμφωνούσαμε; Θέλουμε ένα σύστημα αξιολόγησης που δεν είναι εξαρτημένο από τον κομματισμό που ξέρουμε ότι ανθεί στη χώρα μας. Θέλουμε ένα σύστημα αξιολόγησης κατά το δυνατόν ανεξάρτητο από την πολιτική ηγεσία. Θέλουμε ένα σύστημα αξιολόγησης που δεν είναι τιμωρητικό, αλλά που είναι όσο γίνεται πιο ποιοτικό. Θέλουμε, δηλαδή, ένα σύστημα αξιολόγησης που να βασίζεται σε ποιοτικούς δείκτες και όχι σε ποσοτικούς.
Θέλουμε ένα σύστημα αξιολόγησης που είναι διπλό: εσωτερικό και εξωτερικό. Θέλουμε δηλαδή ένα σύστημα που θα αυτοαξιολογείται και θα αξιολογείται και εξωτερικά. Θέλουμε αξιολόγηση που δεν είναι μονοπρόσωπη, έτσι ώστε να μειώσουμε τις πιθανές, τις ενδεχόμενες αυθαιρεσίες. Θέλουμε αξιολόγηση που είναι πολυπαραγοντική, δηλαδή λαμβάνει υπ' όψιν τον κοινωνικό χαρακτήρα της γνώσης και τον πολιτισμικό και ταξικό περίγυρο των σχολείων. Θέλουμε, επίσης, ένα σύστημα που διαρκώς αυτοαξιολογείται, κερδίζει την εμπιστοσύνη των εκπαιδευτικών και δείχνει στην πράξη ότι είναι τελικά απαραίτητο, για να πάει μπροστά η εκπαίδευση.
Υπάρχει, άραγε, τέτοιο σύστημα; Έχει κάποιος να μας δείξει ένα τέτοιο σύστημα; Δυστυχώς, όχι. Δεν υπάρχει ένα τέλειο σύστημα αξιολόγησης, ούτε αυτό που προτείνεται είναι ένα τέλειο σύστημα αξιολόγησης. Τα συστήματα της αξιολόγησης αυτοαξιολογούνται και βελτιώνονται τα ίδια, προσαρμοζόμενα στις εκάστοτε συνθήκες, τις κοινωνικές, τις πολιτισμικές, τις οικονομικές και άλλες.
Αυτό που εμείς οφείλουμε να κάνουμε ως Βουλή των Ελλήνων είναι να ενισχύσουμε τα ποιοτικά στοιχεία της αξιολόγησης, την ανεξαρτησία και την αξιοπιστία της αρχής που συστήνεται μέσα από το παρόν σχέδιο νόμου. Οι προτάσεις που έχει καταθέσει η Δημοκρατική Αριστερά –πιστεύω ότι αύριο στη συζήτηση επί των άρθρων θα μπορέσουμε να τις επαναλάβουμε- είναι προτάσεις που ενισχύουν την ανεξαρτησία και την αξιοπιστία της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας. .... Ποιοι έχουν να φοβηθούν από το σύστημα της αξιολόγησης; Έχει, άραγε, να φοβηθεί ο δάσκαλος που αγαπάει τη δουλειά του; Νομίζω, όχι. Έχει να φοβηθεί αυτός που προετοιμάζεται για να κάνει το μάθημά του; Όχι, βέβαια. Έχει να φοβηθεί αυτός που δεν κάνει μάθημα με ένα παιδί μόνο, αλλά ενδιαφέρεται και νοιάζεται για όλα τα παιδιά της τάξης του; Ούτε αυτός έχει να φοβηθεί από το σύστημα της αξιολόγησης.
Να είμαστε σαφείς μεταξύ μας. Από το σύστημα της αξιολόγησης και γενικά από την αξιολόγηση, έχουν να φοβηθούν μόνο οι εκπαιδευτικοί που δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Αυτοί, ευτυχώς, είναι λίγοι στη χώρα μας. Αυτοί οι εκπαιδευτικοί έχουν να φοβηθούν και, άρα, έχουν τα περιθώρια να βελτιωθούν μέσα από την αξιολόγηση.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, αυτός ο κίνδυνος του καλού εκπαιδευτικού που φοβάται την αξιολόγηση. Οι εκπαιδευτικοί στη χώρα μας επιτελούν ένα πολύ σημαντικό έργο σε πολύ δύσκολες συνθήκες και δεν έχουν να φοβηθούν την αξιολόγησή τους.
Σχετικά με το αν υπάρχουν κίνδυνοι από την αξιολόγηση, σαφώς υπάρχουν. Θα έλεγα ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που έχουν οι εκπαιδευτικοί σε εκπαιδευτικά συστήματα χωρών με αξιολόγηση, είναι αυτός ενός κυνηγιού των τυπικών προσόντων, των ντοσιέ, των προγραμμάτων που γίνονται για λόγους ανταπόκρισης σε ένα ποσοτικό σύστημα αξιολόγησης.
Άρα, υπάρχουν κίνδυνοι. Αυτούς τους κινδύνους θα πρέπει να τους βλέπει η ίδια η αρχή και να βελτιώνεται, έτσι ώστε σταδιακά να βελτιώνεται και το συνολικό σύστημα της αξιολόγησης.
Κύριε Υπουργέ, κατάλαβα ότι στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων έχετε αποδεχθεί τις τροπολογίες μας επί των άρθρων, δηλαδή -επαναλαμβάνω εδώ- σε ό,τι αφορά τα προσόντα του προέδρου της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας, θέλαμε προσόντα που είναι σχετικά με το έργο, δηλαδή να φύγει το «κατά προτίμηση». Το ίδιο θα θέλαμε και στους εκπαιδευτικούς. Το λέω αυτό επειδή το σχέδιο που πήραμε στα χέρια μας δεν έχει αυτές τις βελτιώσεις.
Είναι σημαντικό για εμάς, η στελέχωση της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας του Οργανισμού να γίνεται από εκπαιδευτικούς, που υπηρετούν ήδη στα σχολεία της χώρας και που έχουν φυσικά τα αντίστοιχα προσόντα. Δεν είναι καιροί αυτοί για να δημιουργούμε έξοδα, πολύ περισσότερο όταν στα σχολεία μας υπάρχουν βασικές ανάγκες και βασικές ελλείψεις και όταν ενδεχομένως, με ένα σύστημα -πιθανά αύριο- έχουμε πλεονάζον προσωπικό στα σχολεία της χώρας. Άρα, θα πρέπει να δούμε πώς θα αξιοποιήσουμε το υπάρχον εκπαιδευτικό προσωπικό, για να μην έχουμε και εκεί ζητήματα μετακινήσεων κ.λπ. Ευχαριστώ πολύ.»
(Βουλευτής Πειραιά της ΔΗΜΑΡ και καθηγήτρια πανεπιστημίου η κ. Μαρία Ρεπούση διατύπωσε τις απόψεις αυτές κατά τη διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση)
