Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024  21:29:57

Νίκος Ξυδάκης: Που κατοικεί ο πολιτισμός μας.

...Για να βαδίσουμε προς την πολιτιστική άνοιξη χρειαζόμαστε ένα νέο μοντέλο, βασισμένο σε αρχές και σε μια ορισμένη στοχοθεσία. Βασικές μας αρχές θα είναι η διαφάνεια και η αξιοκρατία, ο σεβασμός της ελεύθερης έκφρασης, των πνευματικών και καλλιτεχνικών δυνάμεων της χώρας.


Βασική παραδοχή μας είναι ο δημόσιος χαρακτήρας της πολιτιστικής κληρονομιάς, χωρίς τους μνημονιακούς καταναγκασμούς για εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και για ελάττωση της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Βασική παραδοχή μας είναι η σύνδεση του πολιτισμού, άμεσα και λειτουργικά, με τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον καθ' όλον κοινωνικό βίο. Σε αυτό το πλαίσιο ελεύθερης έκφρασης, επιδιώκουμε και επιτυγχάνουμε ήδη να μην γίνονται ιδεολογικές καταχρήσεις της αρχαιολογίας, της ιστορίας, της επιστήμης.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, αγαπητοί συνάδελφοι, πρωταρχικός μας στόχος είναι η διαμόρφωση μιας πολιτιστικής ταυτότητας με διαχρονικότητα και αυθεντικότητα, μιας πολιτιστικής ταυτότητας ικανής να εμπνέει αυτοπεποίθηση και δυναμισμό στους πολίτες, να φέρει όλη την αυτογνωσία ενός ιστορικού λαού, όπως είναι ο ελληνικός, χωρίς όμως να διολισθαίνει ούτε προς την υπεραναπλήρωση ούτε προς τη μειονεξία. Στόχος μας είναι μια ταυτότητα που θα εμπεριέχει την πρωτοτυπία και την εγκράτεια, μια λιτή αρχοντιά, τη δημιουργικότητα, την επινόηση, αλλά όχι τον καταναλωτισμό και την απληστία, την ανία της μόδας και των εφήμερων λάιφ στάιλ.

Το Υπουργείο Πολιτισμού, χωρίς να ποδηγετεί και να επιβάλλει ιδέες και δοξασίες, καλείται να υπηρετήσει τον ελληνικό πολιτισμό, αρχαίο και σύγχρονο, παλαιότερο και νεότερο, λόγιο και λαϊκό, υψηλό και καθημερινό πολιτισμό, χωρίς διακρίσεις και διαρκή στεγανά, σαν ένα οργανικό και ζωντανό όλον που διαχέεται διαρκώς στον δημόσιο βίο, διαμορφώνοντας ήθος ατομικό και συλλογικό.

Ο πολιτισμός μας είναι αξεδιάλυτα η αρχαιοελληνική κληρονομιά και η κληρονομιά του Βυζαντίου και του Μεσαίωνα, η δημώδης ποίηση, το λαϊκό τραγούδι, η υψηλή ποίηση του Σολωμού και των Νόμπελ της γενιάς του '30, η ζωγραφική του Θεόφιλου και η ζωγραφική του Παπαλουκά, η αρχιτεκτονική του Πικιώνη και του Κωνσταντινίδη, αλλά και η αχειροποίητη αρχιτεκτονική του ανώνυμου μάστορα στο ξωκλήσι. Πολιτισμός είναι η καλαισθησία, η ευγένεια και η οικονομία στον καθ' ημέραν βίο.

Κατά τούτο, πεποίθησή μας είναι ότι ο πολιτισμός δεν κατοικεί μόνο στα μουσεία και τις βιβλιοθήκες. Κατοικεί και βλασταίνει και έξω από αυτά, στις λεωφόρους των πόλεων και στις πλατείες των χωριών, στον δημόσιο χώρο και στις συναθροίσεις, παντού όπου υπάρχουν άνθρωποι.

Αγαπητοί συνάδελφοι, είπαμε για ταυτότητα, για καθολικότητα, για διάχυση πολιτισμού και για πλούτο. Ο πολιτισμός σε περίοδο κρίσης αποτελεί πυξίδα ζωής αλλά μπορεί να αποτελεί και ατμομηχανή ανάπτυξης. Στόχος μας είναι ο πολιτισμός στις ποικίλες εκφάνσεις του να μας ενισχύει διαρκώς με τα αξιακά του φορτία, να μας πλουτίζει στο συμβολικό πεδίο, αλλά και να προσφέρει ευκαιρίες για παραγωγή υλικού πλούτου, ευκαιρίες για ανάπτυξη και απασχόληση. Ο πολιτισμός μπορεί και πρέπει να παράγει πλούτο και στο συμβολικό πεδίο και στο υλικό πεδίο.
Στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσουμε τα πλούσια πολιτιστικά κοιτάσματα, για να αλλάξουμε τις στερεοτυπικές αναπαραστάσεις της χώρας στο εξωτερικό.

Στόχος μας είναι να εδραιώσουμε, να δημιουργήσουμε, να αναπτύξουμε, να ανοίξουμε νέους δρόμους στο διπλωματικό πεδίο, να φτιάξουμε διπλωματικές σχέσεις με όχημα τον πολιτισμό.

Στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσουμε τις δυνατότητες των κρατικών δομών του Υπουργείου Πολιτισμού και Παιδείας, όχι μόνο για τη συνέχιση των έργων στην πολιτιστική κληρονομιά, αλλά για την πλαισίωση και στήριξη της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, καθώς και για την εξεύρεση και ανάδειξη νέων τρόπων χρηματοδότησης.

Στόχος μας είναι να ανορθώσουμε ό,τι χρήσιμο έχει καταπέσει και φθαρεί, αλλά και να χαρτογραφήσουμε τις ανάγκες για νέα έργα εξορθολογισμού. Στόχος μας είναι να στήσουμε υποστηρικτικά πλαίσια για παραγωγή πολιτιστικού έργου από νέες συλλογικότητες δημιουργών, κυρίως στο πεδίο της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και για την ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων με υψηλή προστιθέμενη αξία στο πεδίο της πολιτιστικής κληρονομιάς και του σύγχρονου πολιτισμού.

Αγαπητοί συνάδελφοι, σε αυτό το σημείο, πριν προχωρήσω σε μερικές εξειδικευμένες θέσεις, επιτρέψτε μου να αναφερθώ επιγραμματικά στις προτεραιότητες, σε ό,τι αποτελεί προϋπόθεση για την πολιτιστική άνοιξη.

Οδικά: Η πρώτη μας προτεραιότητα είναι η επίλυση λειτουργικών και διαρθρωτικών προβλημάτων που έχουν προκύψει από την εφαρμογή του νέου οργανισμού, ενός οργανισμού που δεν έχει προλάβει να εφαρμοστεί και ο οποίος ήδη έχει κενά και δυσχέρειες κατά την εφαρμογή του. Προτεραιότητά μας είναι η αποκέντρωση των εργασιών στις περιφερειακές δομές του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και η βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ Υπουργείου και πολίτη. Σε αυτό πρέπει να προσθέσουμε ως ιδιαίτερα σημαντικό τη θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων για τον αξιοκρατικό και αδιάβλητο διορισμό των μελών δύο κεντρικών οργάνων του Υπουργείου Πολιτισμού, του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και του Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων.

Δεύτερη προτεραιότητα είναι η άμεση αξιοποίηση κάθε δυνατότητας που παρέχει το νέο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς, το ΕΣΠΑ, για τη στήριξη των υφιστάμενων δομών, για την περάτωση των εργασιών στα έργα που υπάρχουν, αλλά και στρατηγικών επιλογών για την καινούργια εποχή.

Τρίτη προτεραιότητα είναι η εκπόνηση μίας νέας εξωστρεφούς πολιτικής με έμφαση στην πολιτιστική διπλωματία για την ενίσχυση της χώρας. Σε αυτήν εντάσσουμε και τη χάραξη μίας συγκροτημένης εθνικής πολιτικής για την επιστροφή όχι μόνο των μαρμάρων του Παρθενώνα, αλλά και όλες τις συστηματικές παρεμβάσεις που έγιναν και θα γίνονται για την επιστροφή αρχαιοτήτων.

Τέταρτη προτεραιότητα είναι η ενεργός διασύνδεση και οι συνέργειες του πολιτισμού με άλλους τομείς, όπως η παιδεία, ο τουρισμός, η ανάπτυξη, η εργασία και η συνύπαρξη με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Με βάση αυτές τις προϋποθέσεις προχωρούμε την εφαρμογή του προγράμματός μας στον πολιτισμό σε τέσσερις τομείς δράσης: την πολιτιστική κληρονομιά, το σύγχρονο πολιτισμό, την απασχόληση και την εκπαίδευση.
Αγαπητοί συνάδελφοι, ο πρώτος τομέας δράσης αφορά την πολιτιστική κληρονομιά. Οι Έλληνες πολίτες γνωρίζουμε πολύ καλά ότι πατάμε σε μία ευρύτατη και στέρεη βάση συλλογικών αναπαραστάσεων, ορόσημα μίας πλούσιας ιστορικής διαδρομής, που συχνά όμως γίνεται ένα ανασταλτικό σημείο για να χαράξουμε το μέλλον μας. Θα δούμε την πολιτιστική μας κληρονομιά σαν εφαλτήριο για μία νέα ανάγνωση της παρούσας ταυτότητας, αλλά και για την ενίσχυση ενός ζωντανού διαλόγου για το διεθνή περίγυρο.

Θα σας πω μερικά μέτρα τα οποία προτιθέμεθα να ξεκινήσουμε το αμέσως επόμενο διάστημα, μετά το πέρας των προγραμματικών δηλώσεων και την ανάληψη των καθηκόντων μας.
Στην πολιτιστική κληρονομιά προχωρούμε στην προστασία και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων με συνέχεια των δρομολογημένων έργων και κυρίως με δημιουργία διαδρομών πολιτιστικού ενδιαφέροντος με τις οποίες θα συνδέουμε χώρους και θα αναδεικνύουμε γεωγραφικές ενότητες. Στόχος μας είναι η τόνωση της επισκεψιμότητας με συγκεκριμένες δράσεις προσέλκυσης κοινού και η τόνωση του πολιτιστικού τουρισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο θα προχωρήσουμε γοργά στην ολοκλήρωση του αρχαιολογικού κτηματολογίου, ένα έργο το οποίο εκκρεμεί από έτη και το οποίο θα έχει ουσιαστικό αναπτυξιακό χαρακτήρα.
Κεντρικό σημείο στην αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και στη διασύνδεσή του με την παραγωγή πρωτογενούς πλούτου είναι η ενίσχυση, ουσιαστικά η αναμόρφωση, ενός φορέα που είναι παραγωγικός βραχίονας του Υπουργείου Πολιτισμού, το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων.

Εκεί υπάρχει τεράστιο περιθώριο και άπειρες δυνατότητες για να αναπτυχθούν καινοτόμα προϊόντα, μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας, μέσω του εξορθολογισμού των πωλητηρίων, μέσω του εμπλουτισμού και της ενίσχυσης των πωλητέων αντικειμένων, μέσω της θεσμοθέτησης και της διεύρυνσης του ηλεκτρονικού εισιτηρίου με ίδρυση ηλεκτρονικών καταστημάτων για πώληση προϊόντων. Γενικά, το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων μπορεί να πολλαπλασιάσει πολύ εύκολα τα έσοδά του κλιμακωτά και να γίνει η παραγωγική ατμομηχανή του Υπουργείου Πολιτισμού.

Δεύτερος τομέας δράσης, ο σύγχρονος πολιτισμός. Για εμάς ο πολίτης είναι στο επίκεντρο της πολιτισμικής παραγωγής. Πέρα από την κληρονομιά επιδιώκουμε να ανοίξουμε τη βεντάλια της σύγχρονης δημιουργίας, μιας και πιστεύουμε ότι ο τόπος αυτός έχει δυνάμεις πέρα από τη δόξα και το κλέος του παρελθόντος και έχει πολλά να πει ειδικά σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο.

Έτσι θα προσπαθήσουμε να αναβαθμίσουμε τους υφιστάμενους χώρους, αξιοποιώντας όλο το ανενεργό απόθεμα και ταυτόχρονα, με την αποκέντρωση του σύγχρονου πολιτισμού, θα προσπαθήσουμε να παράσχουμε υποδομές, δίκτυα και διευκολύνσεις στους νέους δημιουργούς, σε νέες καλλιτεχνικές ομάδες, σε μια εποχή που μπορεί να μην υπάρχουν χρήματα, αλλά υπάρχουν άλλα πράγματα που είναι πολύ απαραίτητα για τους νέους δημιουργούς: χώροι, υποδομές, δίκτυα, πληροφορία.

Θα υποστηρίξουμε άμεσα όλους του κρίσιμους θεσμούς εθνικής εμβέλειας, όπως είναι το Εθνικό Θέατρο, η Εθνική Λυρική Σκηνή, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και παράλληλα, με μια ειδική στρατηγική εξωστρέφειας, ο σύγχρονος πλούτος που παράγεται θα διασπαρεί, θα διαχυθεί στο διεθνές περιβάλλον.

Ένας τρίτος τομέας δράσης που θα τον πω λίγο επιγραμματικά, αλλά έχει μεγάλη σημασία, είναι η διαπλοκή, η διασύνδεση του πολιτισμού με την απασχόληση. Ο πολιτισμός αποτελεί διεθνώς μια από τις βασικές δραστηριότητες παραγωγής πλούτου και μάλιστα πλούτου με κύρος, εύρος και διάρκεια που μπορεί να στηρίξει απασχόληση υψηλών απαιτήσεων και με μεγάλη διάρκεια. Γι' αυτό θα ενισχύσουμε την απασχόληση, όπου είναι εφικτό, τόσο στους τομείς εκτέλεσης έργων με αυτεπιστασία που είναι πολλοί στο Υπουργείο Πολιτισμού, όσο και σε τομείς με άμεση συμπλοκή με τον πολιτισμό, όπως είναι ο τουρισμός.

Σε αυτόν τον τομέα θα συνεργαστούμε στενά και με τη νέα Υπουργό Εργασίας την κ. Αντωνοπούλου που έχει αναλάβει το θέμα της ανάπτυξης-απασχόλησης για την εξεύρεση νέων λύσεων στην τόνωση εργασίας.
Τέταρτος τομέας δράσης στο οποίο ευνοεί και η καινούργια δομή του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού είναι οι συνεργασίες του πολιτισμού, της παραγωγής πολιτιστικού έργου με τον τομέα της έρευνας. Θα δημιουργήσουμε συνέργειες με τον Ειδικό Αναπληρωτή Υπουργό Έρευνας, τον κ. Φωτάκη και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας στην ανάπτυξη προγραμμάτων καινοτομίας για καινοτομικά προϊόντα πολιτισμού.

(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας του κυρίου Υπουργού)
Θα αξιοποιήσουμε την πλούσια εμπειρία των ερευνητών και των τεχνολόγων για διοχέτευση πόρων του νέου ΕΣΠΑ σε έργα πολιτισμού και δημιουργικής επιχειρηματικότητας.
Θα κλείσω με το εξής: Στα δύσκολα χρόνια ο πολιτισμός ήταν οδηγός. Στα δύσκολα χρόνια της κατοχής ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός ξεσήκωσε την Ελλάδα πάνω από το φέρετρο του Κωστή Παλαμά. Στα δύσκολα χρόνια ο πολιτισμός ήταν πάντα ο οδηγός και ο αρωγός του ελληνικού λαού. Είμαστε λαός ποιητών, φιλοσόφων, εμπόρων, ταξιδευτών κι αν χρειαστεί, πολεμιστών. Έστω και υπό πίεση, έστω και υπό το βάρος μιας μεγάλης ιστορικής ανάγκης, έχουμε τώρα την ευκαιρία να ξαναδούμε τα πράγματα από την αρχή και να δώσουμε μια νέα πνοή.

Ξαναπιάνουμε, λοιπόν, το νήμα από τη διακοπείσα Άνοιξη του 1960, την περίφημη «Χαμένη Άνοιξη» του Στρατή Τσίρκα. Φιλοδοξούμε να είμαστε μέρος -όλοι μας- της Άνοιξης του 2015, αυτής που έρχεται, αυτής που ξεκίνησε και να τη ζήσουμε σαν πρωταγωνιστές με χαρά και με ευθύνη. Να γράψουμε την ιστορία της γενιάς μας, την Άνοιξη του 2015. Ο πολιτισμός είναι το όχημα γι' αυτήν την καινούργια εποχή.
(Ο Νίκος Ξυδάκης είναι δημοσιογράφος , βουλευτής Β΄. Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ και αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού. Το κείμενο είναι η ομιλία του στη Βουλή κατά τις Προγραμματικές Δηλώσεις της Κυβέρνησης.)

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι εισάγετε τις (*) απαιτούμενες πληροφορίες, όπου ενδείκνυται. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.

Πολυμέσα

Cookies make it easier for us to provide you with our services. With the usage of our services you permit us to use cookies.
Ok Decline