Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024  00:46:00

Στυλιανή-Λίνα Μενδώνη: Ο Πολιτισμός ως εθνικό συγκριτικό πλεονέκτημα

.....Βιώνουμε την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση που δεν αφορά μόνο στην αλλαγή των τεχνολογιών, αφορά στην αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων, των παραγωγικών προτύπων, της ισορροπίας ανάμεσα στο οικονομικό και διανοητικό κεφάλαιο. Η επικράτηση της τεχνητής νοημοσύνης και των τεχνολογιών θέτει νέες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προκλήσεις.


Σε αυτό το περιβάλλον οφείλουμε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε τις πολιτικές μας. Ακούγεται κοινότοπο, αλλά είναι αληθές. Ο πολιτισμός είναι το μεγάλο μας συγκριτικό πλεονέκτημα. Όμως η χώρα δεν έχει κεφαλαιοποιήσει τις δυνατότητες που της παρέχει η πολιτιστική κληρονομιά και η δυναμική της σύγχρονης δημιουργίας, ώστε να εισπράξει υπεραξία στο διεθνές επίπεδο.

Στο πλαίσιο της ήπιας ισχύος οι πολιτικές του πολιτισμού συμβάλλουν καθοριστικά στο rebranding, όπως είναι ο διεθνής όρος, στον επαναπροσδιορισμό δηλαδή της ταυτότητας της χώρας. Αντιμετωπίζουμε τον πολιτισμό συνολικά ως εξαγώγιμο προϊόν. Υιοθετούμε διεθνείς καλές πρακτικές.

Γεγονότα που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά κινητοποιούν αμέσως το διεθνές ενδιαφέρον. Ανάλογο ενδιαφέρον είναι ανάγκη να δημιουργηθεί και για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό στο διεθνές περιβάλλον, είτε πρόκειται για τις παραστατικές τέχνες είτε αφορά στη λογοτεχνία. Η δυναμική υφίσταται. Οι δημιουργοί μας είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές της εικόνας της χώρας.

Αναπτύσσουμε με τα συναρμόδια Υπουργεία τις αναγκαίες συνέργειες προκειμένου η Ελλάδα να καταστεί διεθνής πόλος πολιτιστικής παιδείας και δημιουργίας. Ποιος άλλος τόπος προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες στους φοιτητές ξένων πανεπιστημίων που σπουδάζουν σε ανθρωπιστικές επιστήμες να μυηθούν στην ουσία του κατεξοχήν ανθρωποκεντρικού πολιτισμού;

Σε ποιον τόπο θα μπορούσαν να προβληθούν καλύτερα έργα ξένων δημιουργών όπως του Πικάσο, του Ντε Κίρικο, του Νταλί, του Κουνς, του Χένρυ Μίλλερ, του Μορρίς Τζον, του Μαρκές που εμπνέονται από την αρχαία ελληνική γραμματεία και την τέχνη;
Πέρα από τα προφανή οικονομικά οφέλη, τέτοιες πρωτοβουλίες συμβάλλουν στη δημιουργία μιας τράπεζας νέου τύπου φιλελληνισμού, καθώς άνθρωποι από όλο τον κόσμο μεταλαμπαδεύουν το πνεύμα και τις αξίες του δικού μας πολιτισμού σε σύγχρονη και στέρεα βάση.

Η συμπλήρωση το 2021 των διακοσίων ετών από την Επανάσταση του 1821 -εχθές ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη σημασία που η Κυβέρνηση αποδίδει στο συγκεκριμένο γεγονός- αλλά και των δυόμισι χιλιάδων ετών το 2020 από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας προσφέρουν ιδανικό πλαίσιο για την ανάπτυξη σχετικών πρωτοβουλιών σε κάθε έκφανση της πολιτιστικής δημιουργίας.
Το 2021 θα φιλοξενήσουμε για πρώτη φορά τον κορυφαίο πολιτιστικό θεσμό της Ευρώπης, την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, στην Ελευσίνα, τη γενέτειρα του Αισχύλου, την πόλη που η σύγχρονη ιστορία της είναι συνδεδεμένη με τη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Η επιτυχία της Ελευσίνας αποτελεί για μας υπόθεση εθνικής σημασίας.

Με ευθύνη της προηγούμενης κυβέρνησης τόσο στο επίπεδο λειτουργίας του φορέα όσο και στο επίπεδο των υποδομών απέχουμε πολύ από το επιθυμητό. Είναι προτεραιότητά μας, σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία και την τοπική αυτοδιοίκηση, η επίσπευση των διαδικασιών και η παροχή όποιας συνδρομής, ώστε σε εύλογο χρονικό διάστημα να ολοκληρωθούν τα δύο μεγάλα έργα υποδομής: το παλιό εργοστάσιο του IRIS και η Ελαιουργική, αλλά και να ξεπεραστούν οι διοικητικές δυσλειτουργίες.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, ο πολιτισμός ως δημόσιο κοινωνικό αγαθό, άρα δικαιωματικά προσβάσιμος σε όλους, ως φορέας έντονων συμβολισμών και αξιών, ως πεδίο γόνιμου διαλόγου και αλληλεπίδρασης με το διαφορετικό, ως πηγή δημιουργίας κοινωνικού κεφαλαίου είναι καθοριστικός παράγοντας για τη κοινωνική ένταξη, την κοινωνική συνοχή, την αρμονική συνύπαρξη.

Στόχος μας είναι η ενίσχυση της ισότιμης πρόσβασης στον πολιτισμό και η συμμετοχή του πολιτισμού στην κοινωνική ενσωμάτωση ευάλωτων ομάδων. Τα πρώτα μέτρα είναι η διεύρυνση των ειδικών δράσεων για ευάλωτες ομάδες που ήδη υλοποιούνται σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Δεύτερον, η σύζευξη των πολιτικών του πολιτισμού με τις πολιτικές για τη δημόσια υγεία, προφανώς μέσω συνεργειών με το Υπουργείο Υγείας στα πρότυπα των διεθνώς εφαρμοζόμενων κατευθύνσεων. Τρίτον, η έκδοση ψηφιακής κάρτας πολιτισμού για ελεύθερη ή με μειωμένο εισιτήριο πρόσβαση σε χώρους πολιτισμού, ώστε να σταματήσει η αδιανόητη για τον 21ο αιώνα απαίτηση της επίδειξης έντυπων πιστοποιητικών οικογενειακής κατάστασης εκ μέρους των δικαιούχων.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, ο πολιτισμός αποτελεί τον τέταρτο πυλώνα της βιώσιμης ανάπτυξης. Η Κυβέρνηση αντιμετωπίζει τον τομέα ως στρατηγικό αναπτυξιακό πόρο. Το πολιτιστικό απόθεμα κάθε περιοχής δημιουργεί προστιθέμενη αξία και δεν νοείται να αντιμετωπίζεται ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη, όμως δεν μπορεί να εργαλειοποιείται προκειμένου να εμποδίζονται οι επενδύσεις.

Σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς περιλαμβάνεται στους στόχους οποιουδήποτε επιπέδου αναπτυξιακού, περιβαλλοντικού και χωροταξικού σχεδιασμού. Μόνο αν η προστασία συνδυαστεί με την ανάπτυξη μπορούν να εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι πόροι για την έρευνα, τη συντήρηση, την ανάδειξη, την προβολή του πολιτιστικού αποθέματος, την πρόληψη των κινδύνων από την κλιματική αλλαγή.

Η ουσιαστική προστασία οφείλει να είναι μέρος μιας αναπτυξιακής δυναμικής. Οι ιδεοληψίες και οι αγκυλώσεις μόνο σε βάρος των πολιτιστικών αγαθών αποβαίνουν. Σήμερα οφείλουμε να αποδεικνύουμε συνεχώς στην πράξη τη βούλησή μας για μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν την κοινωνία μας βιώσιμη.
Μέσω των περιπτώσεων του Ελληνικού, των επενδυτικών προγραμμάτων στο λιμάνι του Πειραιά, του αεροδρομίου στο Καστέλι, πρέπει να αποδειχθεί η αποτελεσματική και αποδοτική λειτουργία του κρατικού μηχανισμού.

Η χρήση των πολιτιστικών αγαθών επιδρά στις συμβολικές αλλά και στις πραγματικές αξίες ανάπτυξης των περιοχών, δηλαδή στην πραγματική οικονομία. Γνωρίζουμε ότι η επένδυση 1 ευρώ σε έργα πολιτισμού αποδίδει σε ορίζοντα πενταετίας 3,44 ευρώ, δηλαδή η επένδυση υπερτριπλασιάζεται.
Ο πολιτισμός αναγνωρίζεται ως διακριτός οικονομικός τομέας που χρησιμοποιεί πόρους, παράγει προϊόντα και υπηρεσίες, δημιουργεί εισόδημα και θέσεις εργασίας. Δημιουργεί μετρήσιμες θετικές εξωτερικές οικονομίες, λόγω της διασύνδεσής του με ποικίλους κλάδους και υπηρεσίες μεταξύ των οποίων ο πολιτιστικός τουρισμός και οι πολιτιστικές δημιουργικές βιομηχανίες οι οποίες αποτελούν τον πλέον ανερχόμενο οικονομικά τομέα.
Συμπεριλαμβάνουν, ανάμεσα σε άλλα, τη διαφήμιση, την αρχιτεκτονική, τη χειροτεχνία, το design, τη μόδα, τον κινηματογράφο, τη μουσική, τις παραστατικές τέχνες, τις εκδόσεις, το λογισμικό, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Αποτελούν ουσιαστικά εργαλείο αναβάθμισης της ανθρώπινης δημιουργικότητας που αναμένεται να αποτελέσει τον βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης στο μέλλον.
Στόχος μας είναι, πρώτον, οι πολιτικές υποστήριξης και ανάδειξης των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών στη χώρα και η διασύνδεσή τους με άλλους νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, δεύτερον, η επίλυση του προβλήματος της ανισοκατανομής της πολιτιστικής και δημιουργικής παραγωγής, της απασχόλησης και του αριθμού των επιχειρήσεων στις δεκατρείς περιφέρειες της χώρας.

Ο πολιτιστικός τουρισμός στο πλαίσιο της οικονομίας των εμπειριών επενδύει στις πολιτιστικές διαδρομές, εμπλουτίζει το τουριστικό προϊόν με εισροές και διαλειτουργικότητες από τις πολιτιστικές δημιουργικές βιομηχανίες. Οι πολιτιστικές διαδρομές προσδίδουν νέες αναγνώσεις στα μνημεία, διασώζουν και προβάλλουν την άυλη κληρονομιά. Συγκροτούν δίκτυα προσφέροντας δουλειά σε δημιουργικούς ανθρώπους και σε καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις του ευρύτερου πολιτιστικού τομέα, από τις παραστατικές τέχνες ως τη γαστρονομία.

Η Ελλάδα διαθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, τη δυνατότητα ανάδειξης και αξιοποίησης του μνημειακού της πλούτου μέσα από τη σύζευξή του με τη σύγχρονη δημιουργία. Η σχέση αυτή εμπλουτίζει και διαφοροποιεί ποιοτικά και αισθητικά το τουριστικό προϊόν.

Στόχος μας είναι να συμβάλουμε στην αστική και οικονομική ανάκαμψη των ιστορικών κέντρων πόλεων. Ειδικά για την Αθήνα έχει δρομολογηθεί η αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, στην οποία αναφέρθηκε χθες ο Πρωθυπουργός. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο δημιουργούν έναν υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο, συλλειτουργούν. Το Μουσείο επεκτείνεται υπογείως, ώστε να εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι πόροι για τη σωστή έκθεση των πολυτίμων συλλογών του που το καθιστούν διεθνώς μοναδικό. Διασυνδέεται υπογείως και αξιοποιεί τις υποδομές του Ακροπόλ, το οποίο θα λειτουργήσει, όπως είχε προβλεφθεί από το 2014, ως πολιτιστική θερμοκοιτίδα σύγχρονης δημιουργίας. Αναπτύσσει συνέργειες με την Αρχιτεκτονική Σχολή του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η οποία και παραμένει στους χώρους της.

Οι πόροι για τις μελέτες, όπως ανέφερε ο κύριος Πρωθυπουργός, έχουν εξασφαλισθεί από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Όμως, δεν νοείται αναγέννηση του κέντρου της Αθήνας χωρίς την άμεση ολοκλήρωση και επαναλειτουργία της Εθνικής Πινακοθήκης, αλλά και χωρίς τη λειτουργία επιτέλους του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Οι μείζονες μουσειακές υποδομές, κρατικές και ιδιωτικές, απαιτούν πιστοποίηση. Εφαρμόζουμε άμεσα το σύστημα αναγνώρισης μουσείων -που καρκινοβατεί από το 2018- και το επεκτείνουμε. Προχωρούμε στον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου που αφορά στη λειτουργία κρατικών μουσείων με τη δημιουργία νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, όπου κρίνεται απαραίτητο. Τα μουσεία παραμένουν κρατικά, όμως λειτουργούν αυτόνομα, εφαρμόζοντας προφανώς τη μουσειακή πολιτική του Υπουργείου.

Η βιωσιμότητα των πολιτιστικών δομών είναι άμεση συνυφασμένη με την προσαρμογή τους στην ψηφιακή τεχνολογία. Απαιτείται η επανεξέταση της εφαρμοζόμενης πολιτικής με άξονα την ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και τον πολιτισμό. Άμεση προτεραιότητά μας είναι η κατάθεση πρότασης για την οργανωμένη διάθεση του πολιτιστικού περιεχομένου και την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για τα ανοιχτά δεδομένα χωρίς αστερίσκους. Προφανώς, αντιστοιχείται με τη σχετική νομοθεσία για περαιτέρω χρήση των πληροφοριών του δημοσίου τομέα, την προστασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και την πνευματική ιδιοκτησία.

Στο ανασυγκροτημένο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων πέφτει το μεγάλο βάρος για την υλοποίηση του μεγάλου στόχου, που είναι η αυτοχρηματοδότηση του πολιτισμού. Παράλληλα, αξιοποιούνται στο έπακρο όλοι οι διαθέσιμοι πόροι, οι πόροι του ΕΣΠΑ της περιόδου 2020-2027 σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης, στις δεκατρείς περιφέρειες και την πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση. Εντατικοποιούνται οι προσπάθειες για την εκτέλεση των έργων της τρέχουσας Προγραμματικής Περιόδου, καθώς υπάρχει σημαντική υστέρηση στην απορρόφηση. Αξιοποιούμε τις δυνατότητες που απομένουν στα προγράμματα του τρέχοντος ΕΣΠΑ για την ένταξη νέων έργων και την υποστήριξη της σύγχρονης δημιουργίας.

(H κ.Στυλιανή-Λίνα Μενδώνη είναι Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού)

 

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι εισάγετε τις (*) απαιτούμενες πληροφορίες, όπου ενδείκνυται. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.

Πολυμέσα

Cookies make it easier for us to provide you with our services. With the usage of our services you permit us to use cookies.
Ok Decline