Πρώτον, όσοι έχουν τη μοναρχία όπως εμείς το Πάσχα
Είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι σημαίνει η μοναρχία για τους Βρετανούς, όπως ακριβώς και εμείς δυσκολευόμαστε να εξηγήσουμε σε Ολλανδούς τη βιωματική μας σχέση με το Πάσχα. Αν μας ζητήσουν να την περιγράψουμε, δεν θα μιλήσουμε για τη θρησκευτική γιορτή καθεαυτή, αλλά για τις αναμνήσεις μας από εξοχές και ανθρώπους που συναντούσαμε την άνοιξη με φόντο τη γιορτή. Έτσι και για τους Βρετανούς, η μοναρχία είναι το φόντο για να διηγηθούν μια προσωπική ανάμνηση: όταν τους ρωτάνε γιατί στέκονται την ουρά, άλλος θυμάται τη μαμά του που είχε την εικόνα της Ελισάβετ στο δωμάτιο της, άλλος περιγράφει πώς ο παππούς και η γιαγιά του είχαν επέτειο γάμου τη μέρα της ενθρόνισης κλπ. Είναι μοναρχικοί, όσο και εμείς χριστιανοί ορθόδοξοι όταν μας ρωτάνε γιατί πηγαίνουμε στη Ανάσταση.
Ας φανταστούμε να είχαμε αρχηγό κράτους έναν άνθρωπο που θα μας συνέδεε απευθείας με όσα αναγνωρίζουμε συλλογικά ως έθνος. Να κηδεύαμε αύριο έναν εγγονό του Κολοκοτρώνη ο οποίος με τη δημόσια παρουσία θα είχε ήδη εξασφαλίσει τη γενική εκτίμηση και συμπάθεια, ως αυθεντικός εκπρόσωπος των «ελληνικών» αξιών. Γι' αυτό πολλοί Βετεράνοι χαιρετούν στρατιωτικά το φέρετρο της Ελισάβετ. Γιατί αναγνωρίζουν ενστικτωδώς, χωρίς απαραίτητα να έχουν γνώση της πληροφορίας, ότι η Ελισάβετ υπήρξε απευθείας απόγονος του Ροβέρτου Μπρους, του θρυλικού βασιλιά της σκωτσέζικης Ανεξαρτησίας το 1306. Άλλοι κάνουν τον σταυρό τους μπροστά στη σορό, με τον ίδιο τρόπο που και ο δικός μας σταυρός είναι αναπόσπαστο σύμβολο της 25ης Μαρτίου.
Από τη μία λοιπόν, η Ελισάβετ συνδέει τους σύγχρονους Βρετανούς με την ιστορία τους, και μάλιστα σε βάθη αμέτρητα. Την ίδια στιγμή, με την καθημερινή της παρουσία αντιπροσώπευε τις «εθνικές» αξίες της εργατικότητας, της εγκαρτέρησης και της έγνοιας για τον διπλανό. Δεν τις περιέγραφε η ίδια ως βρετανικές (η δήλωση αυτή θα ήταν ήδη αρκετά πολιτικά φορτισμένη για να την κάνει κάποια προσεκτική μονάρχης όπως η Ελισάβετ). Το έκαναν όμως για λογαριασμό της οι υπόλοιποι. Η Λιζ Τρας περίγραψε την Ελισάβετ την επομένη του θανάτου της ως τον «βράχο πάνω στον οποίο χτίστηκε το σύγχρονο βρετανικό κράτος».
Υπάρχουν ασφαλώς λεπτές και κρίσιμες αποχρώσεις στην πρόσληψη της Ελισάβετ ως εθνικού συμβόλου από τους Βρετανούς. Οι «25 Μαρτίου» είναι κυρίως Άγγλοι, και πολύ λιγότερο οι αποστασιοποιημένοι από τις βρετανικές εθνικές αφηγήσεις Σκωτσέζοι. Γι' αυτό και στο λαϊκό προσκύνημα της σορού της βασίλισσας στο Καθεδρικό Ναό του Αγίου Αιγιδίου στο Εδιμβούργο δεν είδαμε τις ουρές που βλέπουμε τώρα στο Λονδίνο.
Τρίτον, οι Ατραξιόν
Είναι όσες και όσοι έχουν ανοιχτή την τηλεόραση στο 24ώρο live stream του BBC μέσα από τη Βουλή, και παρακολουθούν, χωρίς καμία τηλεοπτική περιγραφή, τον κόσμο να περνάει σιωπηρά δίπλα από το φέρετρο. Αν κάποιος έλεγε σήμερα στους κατοίκους του Λονδίνου ότι η αναμονή δεν είναι δεκατέσσερις αλλά τρεις ώρες, τότε η ουρά θα έφτανε έξω από το Λονδίνο. «Έτρωγα ένα σάντουιτς στη London Bridge, ακριβώς στο σημείο που ξεκινούσε η ουρά και αποφάσισα να περιμένω» είπε στο BBC ένας από τους «προσκυνητές». Είναι δηλαδή όλοι αυτοί που κοιτάζονται μεταξύ τους αυτές τις μέρες στο Λονδίνο με ένα πονηρό χαμόγελο και ρωτάνε: «δεν πιστεύω να πας κάτω», εννοώντας αν θα πάνε στην ουρά για τη βασίλισσα στο κέντρο. Η εθνική στιγμή τους περιλαμβάνει, αλλά με τον τρόπο που κι εμείς συμμετέχουμε συνήθως στους μαζικούς εορτασμούς, εκ του μακρόθεν, με ένα σκωπτικό τσακ, και ευγνώμονες για τη στιγμή της συλλογικής παύσης.
Και οι τρεις κατηγορίες είναι βέβαια ο βρετανικός λαός. Για αυτό και είναι λάθος να τους βλέπουμε ως εκκεντρικούς βασιλόφρονες.
Υπάρχουν όμως και εκείνοι που η στιγμή του έθνους δεν τους περιλαμβάνει. Δεν θα δεις στην ουρά πολλούς μαύρους, ούτε τους πολύ φτωχούς. Αυτοί είναι οι Βρετανοί που λείπουν από όλες τις εθνικές στιγμές: από τις ευκαιρίες για δουλειά και καλή υγεία (αν είσαι φτωχή σε υποβαθμισμένη συνοικία τα προβλήματα υγείας θα αρχίσουν 20 χρόνια νωρίτερα από τις γυναίκες σε πλούσιες περιοχές), μέχρι το εμβόλιο για τον κορωνοϊό (εμβολιάστηκε περίπου το 60% των μαύρων έναντι του 90% των λευκών).
Αυτοί οι άνθρωποι, στην αγρίως ταξική Βρετανία, δεν χωράνε πουθενά, ούτε καν στην ουρά για να χωρέσουν κάπου αλλού.
