1.Μητσοτάκης: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να τηρήσει τις αποφάσεις του και να στείλει σαφές μήνυμα στην Τουρκία
«Η Τουρκία απέρριψε την προσφορά της Ευρώπης να ακολουθήσει μια θετική ατζέντα», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός στο πλαίσιο της τη Συνόδου Κορυφής του ΕΛΚ που πραγματοποιήθηκε μέσω τηλεδιάσκεψης
Στην τηλεδιάσκεψη των ηγετών του ΕΛΚ ενόψει της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που αρχίζει την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, στην ατζέντα της οποίας περιλαμβάνονται και οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο συμμετείχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Αναφερόμενος στην τουρκική συμπεριφορά, ο πρωθυπουργός τόνισε ότι «η Τουρκία απέρριψε την προσφορά της Ευρώπης να ακολουθήσει μια θετική ατζέντα, επιλέγοντας τον δρόμο των
2. Με τις γερμανικές εκλογές του 2021 να σηματοδοτούν το τέλος της πολιτικής καριέρας της Άνγκελα Μέρκελ, η επερχόμενη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, η τελευταία στην οποία η Γερμανίδα καγκελάριος θα συμμετέχει με την ιδιότητα της εκπροσώπου της προεδρεύουσας χώρας, θα ήταν κανονικά αυτή στην οποία προσπαθούσε να συνεισφέρει στην υστεροφημία της, με το να μπορέσει να ξεμπλοκάρει όσο το δυνατόν περισσότερα από τα ανοιχτά ζητήματα στην ΕΕ.
Μάλιστα, φαινόταν ότι είχε και αρκετές δυνατότητες να το κάνει. Παρότι στη δύση της πολιτικής καριέρας της, η Μέρκελ απέχει πολύ από το χαρακτηρισμό lame duck (την αγγλική έκφραση, που κατά λέξη σημαίνει «κουτσή πάπια» και παραπέμπει σε κάτι κοντά στη δική μας έκφραση «κουτσό άλογο» και συνήθως χρησιμοποιείται για αξιωματούχους που ολοκληρώνουν τη θητεία τους χωρίς μεγάλη επιρροή).
Αντίθετα, η Μέρκελ σήμερα απολαμβάνει και μεγάλης δημοφιλίας και πολύ μεγάλου κύρους. Μάλιστα, ήδη αρκετοί σαφώς υποστηρίζουν ότι η αποχώρησή της θα αφήσει δυσαναπλήρωτο κενό. Σε αυτό συντελεί και το γεγονός ότι και στη Γερμανία παρατηρείται το φαινόμενο που βλέπουμε στην και σε άλλες ευρωπαϊκές πολιτικές σκηνές, δηλαδή η δυσκολία να παράγονται ηγετικές φυσιογνωμίες με τον τρόπο που αυτό γινόταν σε προηγούμενη φάση.
Όμως, αυτή τη φορά τα πράγματα μάλλον δεν θα είναι και τόσο εύκολα για τη Mutti (μανούλα) όπως είναι το προσωνύμιο με την οποία συχνά την αναφέρουν οι Γερμανοί.
Η μάχη του προϋπολογισμού
Η πρώτη μεγάλη μάχη για τη Σύνοδο Κορυφής αλλά και για την ίδια την ΕΕ είναι αυτή που αφορά την αποφυγή εμπλοκής σε ό,τι αφορά τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό και το «Ταμείο Ανάκαμψης», εξαιτίας του βέτο Πολωνίας και Ουγγαρίας. Το ζήτημα είναι φλέγον, καθώς οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αναμένουν τα 750 δισεκατομμύρια του «Ταμείου Ανάκαμψης» ως μια άμεση ανακούφιση από το μεγάλο κόστος των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία.
Την ίδια ώρα το ζήτημα της τήρησης κανόνων κράτους δικαίου έχει σημαντική φόρτιση σε αρκετές χώρες. Με δεδομένη τη δυσκολία που έχουν αρκετές χώρες να ανεχθούν τις αλλεπάλληλες παραβιάσεις κανόνων κράτους δικαίου από κυβερνήσεις όπως αυτή της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, που συνδυάζουν τον αυταρχισμό, τον συντηρητισμό, με τις παρεμβάσεις στη δικαιοσύνη, ενίοτε (στην περίπτωση της Ουγγαρίας) την υιοθέτηση μιας σχεδόν αντισημιτικής πολεμικής κατά αντιπάλων, δεν είναι εύκολο να αναιρεθούν οι σχετικές προβλέψεις ή να παραπεμφθούν στο μέλλον.
Αυτό διαμορφώνει μια ιδιαίτερα πιεστική συνθήκη. Η ίδια η Γερμανίδα καγκελάριος είχε προσπαθήσει να υπαινιχθεί ένα σημείο ισορροπίας που δεν θα αναιρεί τη ρήτρα τήρησης κανόνων κράτους δικαίου γενικά, αλλά δεν θα την κάνει και τόσο αυστηρή, ως αναζήτηση ενός πιθανού συμβιβασμού. Βέβαια, την ίδια στιγμή είναι σαφές ότι εξετάζεται και το σενάριο το Ταμείο Ανάκαμψης να αποφασιστεί καταρχάς για τα 25 από τα 27 κράτη μέλη – με την πρόβλεψη ότι Πολωνία και Ουγγαρία θα μπορούν να μπουν επίσης εάν αποδεχτούν τους κανόνες – κάτι που δείχνει και το υπαρκτό άγχος ότι ένας τέτοιος συμβιβασμός δεν είναι εφικτός.
Όμως, ακόμη και ένας τέτοιος χειρισμός – που θα οδηγούσε σε σημαντική καθυστέρηση τον προϋπολογισμό και άρα τα προγράμματα που εξαρτώνται από αυτόν, όπως είναι αυτά της κοινωνικής συνοχής – σηματοδοτεί μια σημαντική ρήξη με την Ουγγαρία και Πολωνία, εφόσον θα έρθει σε συνέχεια της διαρκούς κριτικής για το εάν τηρούν τους κανόνες του κράτους δικαίου. Γι' αυτό και δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν τον κίνδυνο για νέες αποχωρήσεις από την ΕΕ.
Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο φαίνεται πως η Γερμανική προεδρία επεδίωξε συστηματικά τις τελευταίες μέρες και μάλλον κατάφερε να βρει ένα σημείο συμβιβασμού με Πολωνία και Ουγγαρία ως προς τη σύνδεση ανάμεσα σε τήρηση κανόνων κράτους δικαίου και τον προϋπολογισμό. Ωστόσο, μένει να δούμε, εάν αυτός ο συμβιβασμός θα καταφέρει να αποτελέσει τελικά και απόφαση της ίδιας της συνόδου
3. Η βαριά σκιά των ελληνοτουρκικών σχέσεων
Την ίδια ώρα και αυτή η σύνοδος κορυφής θα έχει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οι υπαρκτές επιδείξεις επιθετικότητας από τη μεριά της Τουρκίας, με τις αλλεπάλληλες Navtex, τις αναφορές σε νησιά και βραχονησίδες, το εκ νέου άνοιγμα ζητήματος αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, οι προτάσεις για λύση «δύο κρατών» στην Κύπρο που συνδυάζονται με την αμφισβήτηση της νόμιμα ανακηρυγμένης ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, όλα αυτά δείχνουν το επείγον της συζήτησης. Ιδίως μάλιστα όταν η ίδια η Τουρκία είναι σε ανοιχτή σύγκρουση με την Γαλλία, ένα άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ και αντιμετωπίζεται από ένα ευρύτερο φάσμα δυνάμεων ως δύναμη με αποσταθεροποιητική διεθνή συμπεριφορά.
Από την άλλη, η Γερμανίδα καγκελάριος γνωρίζει ότι η Τουρκία παραμένει όχι μόνο μια χώρα με την οποία πολλές χώρες έχουν σημαντικές συναλλαγές αλλά και μια χώρα κλειδί για την τρέχουσα πολιτική της ΕΕ για το μεταναστευτικό, μια πολιτική που κυρίως ξεκίνησε από τις αντιρρήσεις άλλων χωρών, που δεν επιθυμούσαν να συμπορευτούν με την αρχική γερμανική κατεύθυνση για την απορρόφηση μεγάλου αριθμού προσφύγων. Κατά συνέπεια η Γερμανία δεν επιθυμεί σε αυτή τη φάση να διακυβεύσει τη συμφωνία αυτή.
Όμως, την ίδια στιγμή η καγκελάριος Μέρκελ γνωρίζει καλά ότι και η ελληνική πλευρά, όπως και η Κύπρος, δεν μπορούν να είναι διαρκώς οι αποδέκτες επιθετικών ενεργειών της Τουρκίας, χωρίς να εισπράττουν καμία πραγματική ευρωπαϊκή αλληλεγγύης. Μια σύνοδος χωρίς μια απόφαση που να ανοίγει το δρόμο για κυρώσεις, στα μάτια της Τουρκία θα φανεί ως ευρωπαϊκή απροθυμία για κυρώσεις και αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί σε νέο κύκλο επιθετικότητας.
Η διπλή αυτή πίεση επίσης φορτώνει την Άγκελα Μέρκελ με το βάρος της αναζήτησης μιας κρίσιμης ισορροπίας ανάμεσα σε δύο προτεραιότητες.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα μέχρι τώρα δεδομένα παραπέμπουν σε μια απόφαση που θα ενεργοποιεί μεν περισσότερες κυρώσεις έναντι της Τουρκίας, παραμένοντας όμως εντός του σχετικά συντηρητικού πλαισίου των κυρώσεων έναντι των προσώπων και φορέων που εμπλέκονται άμεσα στις εξορύξεις. Το εάν αυτό θα μπορέσει να αποτελέσει το ηχηρό και σαφές μήνυμα προς την Τουρκία που επιδιώκουν η ελληνική και η κυπριακή πλευρά είναι κάτι που θα φανεί το επόμενο διάστημα.
4. Μια προεδρία που λήγει κάπως άδοξα
Είναι βέβαιο ότι η Άνγκελα Μέρκελ είχε φανταστεί αλλιώς αυτή τη Γερμανική Προεδρία, την τελευταία της καριέρας της. Η φιλοδοξία της ήταν να ξεκινούσε μια συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, για την ψηφιακή ατζέντα και την πράσινη ατζέντα, για μια νέα μεταναστευτική πολιτική, για την εξεύρεση μιας νέας σχέσης ανάμεσα στην Κίνα και την ΕΕ.
Όμως, τόσο η πανδημία και οι προσκλήσεις που έθεσε, όσο και οι οξυμμένες αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ (αλλά και οι αντιπαραθέσεις με χώρες εκτός ΕΕ όπως η Τουρκία), είχαν ως αποτέλεσμα τα πράγματα να εξελιχθούν σε διαφορετική κατεύθυνση και διαμορφώνεται η αίσθηση ότι είναι πιθανό ο τελικός απολογισμός της Γερμανικής Προεδρίας να μην είναι τελικά και τόσο θετικός.