Μεγάλες και σημαντικές αλλαγές στο ατομικό και συλλογικό εργατικό δίκαιο, με περαιτέρω προβλέψεις για ευελιξία, διατάξεις εκσυγχρονισμού και προσαρμογής της εγχώριας νομοθεσίας σε νέες οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις, ειδικές πρόνοιες για τους εργαζομένους, αλλά και ρυθμίσεις που στόχο έχουν την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, περιλαμβάνει το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα από τον αρμόδιο υπουργό Κ. Χατζηδάκη.
Με αιχμή τη δυνατότητα διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε ατομικό επίπεδο, υπό προϋποθέσεις, το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει 125 άρθρα με κομβικές παρεμβάσεις, όπως η εισαγωγή της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας για τον έλεγχο και τον περιορισμό της «μαύρης» – υποδηλωμένης εργασίας και της εισφοροδιαφυγής. Οδηγεί όμως και σε τεκτονικές αλλαγές, για παράδειγμα στο θέμα της συνδικαλιστικής δράσης και προστασίας από τις απολύσεις. Μεταξύ των σημαντικών προβλέψεων είναι και η μετατροπή του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, που καταργείται, σε Ανεξάρτητη Αρχή, καθώς αναμένεται να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στο νέο εργασιακό τοπίο που διαμορφώνεται, με στόχο τη διενέργεια αντικειμενικών και αυστηρών ελέγχων για την αποφυγή εργοδοτικής αυθαιρεσίας και αθέμιτου ανταγωνισμού.
Όπως αποκάλυψε η «Κ», η επίμαχη διάταξη για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας προβλέπει ότι σε περίπτωση που δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ συνδικάτου και εργοδότη, και μόνο κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου, θα μπορεί να εφαρμοστεί το ελαστικό 8ωρο.
Παράλληλα, επανακατοχυρώνεται ρητά το 8ωρο, το 5νθήμερο και το 40ωρο, ενώ σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος αρνήθηκε πρόταση του εργοδότη για συμφωνία διευθέτησης. Στην περίπτωση που λυθεί η σύμβαση εργασίας πριν από τη λήψη, εν όλω ή εν μέρει, του μειωμένου χρόνου (ρεπό ή άδειας), ο εργαζόμενος θα λάβει αποζημίωση στην οποία θα έχει υπολογιστεί ο επιπλέον χρόνος εργασίας, ως υπερωρία.
Πρόκειται, σύμφωνα με τον κ. Χατζηδάκη, για ρύθμιση που συμβαδίζει με την οδηγία 2019/1158 και λειτουργεί συμπληρωματικά με την ισχύουσα νομοθεσία, βάσει της οποίας η διευθέτηση με συλλογικές συμβάσεις εφαρμόζεται στην Ελλάδα εδώ και χρόνια, π.χ. σε ξενοδοχοϋπαλλήλους, στον ΟΤΕ αλλά και σε εταιρείες όπως η Παπαστράτος και η HBH PEPSICO. Παράλληλα, στο πλαίσιο της διευθέτησης δίνεται η δυνατότητα και 4ήμερης εβδομαδιαίας εργασίας. Με άλλη διάταξη, αυξάνονται οι επιτρεπόμενες υπερωρίες στις 150 ώρες τον χρόνο (εξισώνονται μεταξύ βιομηχανίας και λοιπών κλάδων). Μάλιστα, για τις υπερωρίες που δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης, η αμοιβή προσαυξάνεται κατά 120% αντί 80%. Επίσης, προβλέπεται η υποχρέωση του μερικώς απασχολουμένου να παρέχει πρόσθετη εργασία αν του ζητηθεί, ακόμη και κατά ωράριο που δεν είναι συνεχόμενο, με προσαύξηση 12% την ώρα.
Ανεξάρτητη αρχή το ΣΕΠΕ
Με στόχο τη διασφάλιση της τήρησης της εργατικής νομοθεσίας, ιδιαίτερα στον ευαίσθητο τομέα των ωρών εργασίας, στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται δύο σημαντικές παρεμβάσεις. Η ενίσχυση των ελέγχων, που ενδεχομένως να καθυστερήσει λίγο μέχρι το ΣΕΠΕ να μετατραπεί σε ανεξάρτητη αρχή, και η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, για την αποφυγή εργοδοτικής αυθαιρεσίας και αθέμιτου ανταγωνισμού. Αναλυτικά, η Επιθεώρηση Εργασίας συστήνεται ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή. Θα ασκεί τις αρμοδιότητες του ΣΕΠΕ το οποίο καταργείται και, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ.
Το έργο της θα είναι ο έλεγχος της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, η έρευνα της ασφαλιστικής κάλυψης και παράνομης απασχόλησης των εργαζομένων, καθώς και η συμφιλίωση και επίλυση των εργατικών διαφορών. Θα πραγματοποιεί ελέγχους όλο το 24ωρο, ενώ θα έχει ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία και μητρώα των επιχειρήσεων.
Ως την πιο σημαντική αλλαγή του σχεδίου νόμου, «κλειδί» για την προστασία του εργαζομένου, χαρακτήρισε ο κ. Χατζηδάκης την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Βέβαια, η εφαρμογή της θα είναι σταδιακή, θα έχει ξεκινήσει έως το τέλος του 2021 από τις επιχειρήσεις έντασης κεφαλαίου, με στόχο να επεκταθεί στο σύνολο των επιχειρήσεων έως το τέλος του 2022. Η χρηματοδότηση του μέτρου έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης. Σύμφωνα με το άρθρο 74, με τη χρήση της εν λόγω κάρτας θα καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο στο σύστημα «Εργάνη ΙΙ» κάθε μεταβολή που αφορά τον χρόνο εργασίας των εργαζομένων, όπως, ιδίως, η ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας, το διάλειμμα, η υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου εργασίας και κάθε είδους άδεια. Τα στοιχεία θα διασταυρώνονται με τα δεδομένα που αναγράφονται στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ) που υποβάλλεται από την επιχείρηση.
Εργασιακό νομοσχέδιο: Περικοπή δικαιωμάτων συνδικαλιστών
«Τεκτονικές» θεωρούνται οι αλλαγές που επιβάλλει στο συνδικαλιστικό κίνημα το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, καθώς προβλέπει την υποχρέωση καταγραφής των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε ένα ενιαίο μητρώο, περικόπτει δικαιώματα συνδικαλιστών, τροποποιεί την προστασία τους έναντι των απολύσεων, προβλέπει «μηχανισμούς» εξυπηρέτησης του κοινού, στις περιπτώσεις απεργιακών κινητοποιήσεων, αλλά και τη δυνατότητα διακοπής μιας απεργιακής κινητοποίησης, αν διαπιστωθεί ότι παρεμποδίζονται εργαζόμενοι που το επιθυμούν, να μεταβούν στον χώρο εργασίας τους και να δουλέψουν.
Αναλυτικά, οι νέες διατάξεις μεταξύ άλλων προβλέπουν την υποχρεωτική εγγραφή τόσο των συνδικαλιστικών όσο και των εργοδοτικών οργανώσεων σε ηλεκτρονικό μητρώο, στο «Εργάνη ΙΙ»: με καταστατικό, έδρα, αριθμό μελών. Η εγγραφή είναι προϋπόθεση για τη συλλογική διαπραγμάτευση, την κήρυξη απεργίας και την υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Για την κήρυξη απεργίας και την εκλογή διοικητικού συμβουλίου, ως προϋπόθεση ορίζεται η ύπαρξη διαθέσιμου συστήματος ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για να έχουν πρόσβαση οι εργαζόμενοι. Στόχος, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Κωστή Χατζηδάκη, είναι η μεγαλύτερη διαφάνεια και αξιοπιστία.
Με άλλη διάταξη, θεσμοθετείται νέο καθεστώς προστασίας των συνδικαλιστών, καθώς ορίζεται ότι θα έχουν το ίδιο επίπεδο προστασίας που ισχύει για τις εγκύους. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως η απόλυση θα επιτρέπεται για σπουδαίο λόγο, η βασιμότητα του οποίου θα κρίνεται από τα δικαστήρια. Επίσης, προβλέπεται ρητά πως απαγορεύεται η ενίσχυση συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.
Ως προς τις απεργίες, ορίζεται η ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία σε κλάδους κοινής ωφέλειας, κατά τη διάρκεια της απεργίας. Έτσι, παρά την απεργία θα πρέπει να παρέχεται με ευθύνη των συνδικαλιστών τουλάχιστον το 1/3 της συνήθως παρεχόμενης υπηρεσίας κατά τη διάρκεια απεργίας σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, στους κλάδους υγείας, ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, διύλισης πετρελαίου, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, αποκομιδή απορριμμάτων, φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης εμπορευμάτων στα λιμάνια, πολιτικής αεροπορίας, μισθοδοσίας στο Δημόσιο (συντάξεις). Τέλος, απαγορεύεται η παρεμπόδιση εργαζομένων που επιθυμούν να εργασθούν κατά τη διάρκεια της απεργίας. Παράβαση αυτής της υποχρέωσης οδηγεί στη διακοπή της με δικαστική απόφαση.