1.Ο ναός είχε καταστραφεί ολοκληρωτικά μετά την κατάρρευση του νότιου από τους Δίδυμους Πύργους και οι αρχές της Νέας Υόρκης είχαν δεσμευθεί για την ανοικοδόμηση του. Τελικά, μετά πολλές από καθυστερήσεις, έριδες γύρω από τον προηγούμενο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής και αναβολές, να τον ανοικοδομήσουν, η Αρχιεπισκοπή εξουσιοδότησε τη μη κερδοσκοπική οργάνωση «Φίλοι του Αγίου Νικολάου» να αναλάβει τη συγκέντρωση χρημάτων, την ανοικοδόμηση και την αποπεράτωση του έργου. Και το πέτυχε με πολλή προσπάθεια, ενότητα και την συνδρομή του νέου Αρχιεπισκόπου.
Το εμβληματικό έργο στις ΗΠΑ, για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία ολοκληρώθηκε και στη θέση του ισοπεδωμένου ναού ον Σεπτέμβριο του 2001, στους Δίδυμους Πύργους ανορθώθηκε ένα νέο μνημείο, αρχιτεκτονικό έργο του Καλατράβα. Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης πραγματοποιήθηκε η τελετή για τα θυρανοίξια στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου στο «Σημείο Μηδέν» στη Νέα Υόρκη, χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Ο κ. Βαρθολομαίος κατέφθασε στον ναό συνοδευόμενος από τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο και τον Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Εμμανουήλ, όπου τους υποδέχθηκε τιμητική φρουρά Ελληνοαμερικανών που υπηρετούν στο αστυνομικό και στο λιμενικό σώμα της Νέας Υόρκης. Το παρών στην τελετή έδωσαν επιφανή στελέχη της ελληνοαμερικανικής κοινότητας, παράγοντες της αμερικανικής πολιτικής ζωής, συγγενείς των θυμάτων της 11ης Σεπτεμβρίου και πλήθος απλών πολιτών.
Η λαμπρή τελετή ξεκίνησε με την ανύψωση του σταυρού. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ευλόγησε τον σταυρό, ο οποίος ανυψώθηκε και τοποθετήθηκε στον εμβληματικό μαρμάρινο τρούλου της εκκλησίας. Στη συνέχεια, κατευθύνθηκε στη δυτική πλευρά του Πάρκου Ελευθερίας, την θέση δηλαδή όπου βρισκόταν η παλιά εκκλησία. Εκεί, ο Οικουμενικός Πατριάρχης ευλόγησε τα ιερά κειμήλια που είχαν ανακτηθεί από τα ερείπια στο σημείο της τραγωδίας. Στη συνέχεια άναψε το καντήλι, και νεαρά κορίτσια ντυμένες μυροφόρες, μετέφεραν το ιερό φως μαζί με τα διασωθέντα κειμήλια στον νέο ναό, συμβολίζοντας έτσι την έναρξη της τελετής.
Η πατριαρχική αποστολή μετέφερε τεμάχιο λειψάνου του Αγίου Νικολάου από το Άγιο Όρος, το οποίο τοποθετήθηκε από τον Πατριάρχη στο κέντρο της Αγίας Τράπεζας εντός του ναού κατά τη διάρκεια της τελετής των θυρανοιξίων. Επιπλέον, ο Πατριάρχης έβγαλε τα άμφια που φορούσε, για να τα υπογράψει και να τα δωρίσει στον ναό.
Υπενθυμίζεται πως στις 11 Σεπτεμβρίου ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος είχε τελέσει Θεία Λειτουργία, ανήμερα την 20ή επέτειο από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου.
Ο ναός είχε θαφτεί ολοκληρωτικά μετά την κατάρρευση του νότιου από τους Δίδυμους Πύργους. Οι Αρχές της Νέας Υόρκης είχαν δεσμευθεί να τον ανοικοδομήσουν, ωστόσο υπήρξαν μεγάλες καθυστερήσεις και αναβολές. Τελικώς η Αρχιεπισκοπή εξουσιοδότησε τη μη κερδοσκοπική οργάνωση «Φίλοι του Αγίου Νικολάου» να αναλάβει τη συγκέντρωση χρημάτων, την ανοικοδόμηση και την αποπεράτωση του έργου.
2.Το νέο κτίσμα είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από το προηγούμενο και διαθέτει ειδικό κέντρο, όπου πιστοί άλλων θρησκειών και δογμάτων θα έχουν τη δυνατότητα να προσεύχονται και να τιμούν τη μνήμη όσων έχασαν τη ζωή τους από τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Ο αντιπρόεδρος των «Φίλων του Αγίου Νικολάου» Μάικλ Ψαρρός εκτιμά πως ο ναός του Αγίου Νικολάου θα είναι η ορθόδοξη εκκλησία που θα συγκεντρώνει τους περισσότερους επισκέπτες στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον κ. Ψαρρό, ο προγραμματισμός προβλέπει ότι το εσωτερικό του ναού θα είναι έτοιμο έως τη Μεγάλη Εβδομάδα του 2022. Τα εγκαίνια θα γίνουν στις 4 Ιουλίου 2022 ώστε να συμπέσει με την 100ή επέτειο από την ίδρυση της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Αμερικής.
3.Βαρθολομαίος – Μίλησε για τη μελλοντική διαδοχή του στο Φανάρι αλλά όχι πότε και για ποιόν συγκεκριμένο διάδοχο, όπως γράφτηκε πρόωρα και ενοχλητικά για το περιβάλλον του Πατριάρχη.
Τα μηνύματα Βαρθολομαίου για την επόμενη μέρα στον πατριαρχικό θρόνο, η στήριξη στον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο και οι βολές στο Πατριαρχείο Μόσχας για το ζήτημα της ουκρανικής Εκκλησίας.
Σε μία από τις πιο ιστορικές στιγμές για την Ορθοδοξία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος τέλεσε, ανήμερα της επετείου συμπλήρωσης 30 ετών από την εκλογή του, τα θυρανοίξια του ναού -και εθνικού προσκυνήματος – του Αγίου Νικολάου, στο σημείο «0» της Νέας Υόρκης.
Όπως όλα δείχνουν όμως, τα εγκαίνια του Αγίου Νικολάου, του μοναδικού ευκτήριου οίκου που υπήρχε στον τόπο που χάθηκαν χιλιάδες άνθρωποι, θα αποτελέσουν απλώς την κορύφωση της 12ήμερης περιοδείας του Βαρθολομαίου στις ΗΠΑ. Ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας έχει φροντίσει να εκπέμπει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό κάθε μέρα από την επίσκεψή του στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής.
Οι δύο ομιλίες του που έχουν προηγηθεί στη Νέα Υόρκη προκάλεσαν αίσθηση και έκπληξη. Για πρώτη φορά μίλησε δημόσια για τη διαδοχή του και για το μέλλον του Πατριαρχείου. Έδωσε χωρίς περιστροφές ψήφο εμπιστοσύνης στον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο, ενώ επίσης για πρώτη φορά εξέφρασε ανοιχτά την οργή του για την Εκκλησία της Ρωσίας και τη στάση της απέναντι στο Φανάρι.
Ο πνευματικός ηγέτης των ορθοδόξων, στα 81 του χρόνια, 30 εξ αυτών στον Οικουμενικό Θρόνο, παραμένει προνοητικός. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι προετοιμάζεται για την επόμενη μέρα στο Πατριαρχείο και για τη διαδοχή του. Και είναι επίσης πρόδηλο ότι ένας ιεράρχης του δικού του διαμετρήματος δεν θα άφηνε τη σελίδα στον Οικουμενικό Θρόνο να γυρίσει όπως όπως. Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο επέλεξε να μιλήσει δημόσια για την επόμενη μέρα στο Φανάρι πού; Μα, στη θρησκευτική επαρχία που έχει τη μεγαλύτερη αξία και δύναμη, δηλαδή στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής.
Τα μηνύματα
Η δυνατή Ομογένεια της Αμερικής αλλά και η Αρχιεπισκοπή παίζουν καταλυτικό ρόλο στη διατήρηση του πνευματικού θεσμού του Πατριαρχείου. Γι' αυτό επέλεξε ο Βαρθολομαίος να στείλει από αυτή την έδρα τα μηνύματά του. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, πως στο Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο, που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη, έκανε ειδική αναφορά στην επιμονή του να πραγματοποιηθεί το ταξίδι στην Αμερική, παρά τους περιορισμούς του κορωνοϊού. «Υπήρξε μία αντίθετη άποψη, να αναβληθεί και να γίνει η επίσκεψη το επόμενο έτος. Τη σέβομαι αυτή την άποψη. Όμως τελικά αποφασίστηκε να έρθω και να μην αναβληθεί το ταξίδι για δεύτερη φορά».
Λίγα λεπτά αργότερα μοιραζόταν δημόσια σε ιεράρχες, κληρικούς και λαϊκούς της Αρχιεπισκοπής Αμερικής την έγνοια του για το «αύριο» του Πατριαρχείου. Στην πανηγυρική Θεία Λειτουργία στο Φανάρι για τα 30 χρόνια από την εκλογή του είπε «παρακάλεσα τον Θεό για τη διαδοχή μου και για την ευστάθεια της Μητρός Εκκλησίας». Αλλά και σε δείπνο αργότερα για την ίδρυση του «Foundation Βαρθολομαίος» ο Οικουμενικός Πατριάρχης ανέφερε πως προ ετών ο πατήρ Αλεξ Καρλούτσος τον είχε ενημερώσει ότι το ίδρυμα δεν μπορούσε να καρποφορήσει. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο Πατριάρχης, εκείνος επέμεινε να συνεχιστούν οι προσπάθειες υλοποίησής του αισθανόμενος ότι «φτάνει το τέλος της ζωής και της Πατριαρχίας μου». Ουδείς μπορεί να προβλέψει με σιγουριά πότε θα είναι αυτή η ημέρα. Το βέβαιο είναι όμως ότι ο Βαρθολομαίος δεν θα αφήσει στην τύχη της μια τέτοια διαδικασία.
Στην ίδια ομιλία ο Οικουμενικός Πατριάρχης εξέφρασε την αμέριστη στήριξη και εμπιστοσύνη του στον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο. «Από το Πατριαρχείο έχουμε πλήρη εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του» υπογράμμισε, στέλνοντας ηχηρά μηνύματα εντός και εκτός Αμερικής. Τον στείλαμε για να ηγηθεί αυτής της μεγάλης επαρχίας. Τον επιλέξαμε διότι υπό τας παρούσας συνθήκας δεν θα μπορούσαμε να βρούμε καταλληλότερο και καλύτερο».
Παράλληλα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης διατύπωσε ανοιχτά και την οργή του για τις επιθέσεις που δέχεται το Οικουμενικό Πατριαρχείο από τη Ρωσία επειδή παραχώρησε αυτοκεφαλία στην Εκκλησία της Ουκρανίας. «Θύμωσαν και έκοψαν την κοινωνία μου από τα δίπτυχα. Δεν με μνημονεύουν πλέον. Θα έλεγα σκασίλα μου» ήταν το μήνυμά του προς το Πατριαρχείο Μόσχας.