1. Υμνητικός τόμος και δοξαστικές ομιλίες διαφόρων.
Μια συγκινητική βραδιά αφιερωμένη στην Κατερίνα Σακελλαροπούλου
Στη διαδρομή της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, στο δικαστικό σώμα ήταν αφιερωμένη η παρουσίαση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση του τιμητικού τόμου «Το Βιώσιμο Κράτος» (εκδ. Σάκκουλα), τον οποίο επιμελήθηκε η Ελληνική Εταιρία Δικαίου του Περιβάλλοντος.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν προσκαλεσμένη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.
Συγκίνησε αλλά και συγκινήθηκε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κατά την παρουσίαση απόψε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, του τιμητικού τόμου «Το Βιώσιμο Κράτος» (εκδ. Σάκκουλα), τον οποίο επιμελήθηκε η Ελληνική Εταιρία Δικαίου του Περιβάλλοντος.
«Με συγκινούσε, όταν νεαροί δικηγόροι και σπουδαστές στη Σχολή Δικαστών αναφέρονταν σε σκέψεις που είχα διατυπώσει σε υποθέσεις ως εισηγήτρια, ή ως μέλος που μειοψήφησε. Η φράση 'Κυρία Σύμβουλε σας γνωρίζω / σας θαυμάζω από τις μειοψηφίες σας' ηχούσε συγκινητικά στ' αυτιά μου. Νεαρή Σύμβουλος εγώ, σε μια υπόθεση χωρίς ιδιαίτερη ένταση, διαφοροποιήθηκα σε ένα ζήτημα και ρώτησα τον τότε πρόεδρο, μήπως να μην επιμείνω στη μειοψηφία για να μην αδυνατήσει η απόφαση. 'Όχι Κατερίνα, πιστεύω στη χρησιμότητα της μειοψηφίας', απάντησε ο Κώστας Μενουδάκος. Ίσως ήταν η μοναδική φορά που προσφέρθηκα να μην επιμείνω σε μειοψηφία» ανέφερε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας στον χαιρετισμό της.
Για τη σημερινή της θέση στο ανώτερο πολιτειακό αξίωμα, υπογράμμισε ότι προσπάθησε και θα συνεχίσει να προσπαθεί, ώστε να ανοίξει τον θεσμό στην κοινωνία, να είναι πιο κοντά στους συμπολίτες της και στα προβλήματά τους. Όπως σημείωσε, ο ρόλος της μπορεί να είναι θεσμικά περιορισμένος, όπως όμως διαπίστωσε, η παρουσία της έχει θετικό αντίκτυπο στους συμπατριώτες της.
Σε μία ιδιαίτερα προσωπική ομιλία η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εμφανώς συγκινημένη, μίλησε εκ βαθέων για την προσωπική της διαδρομή που θα την έφερνε μετά από χρόνια στη θέση της προέδρου του ΣτΕ και αργότερα στο ανώτατο αξίωμα της χώρας.
«Γεννήθηκα στη Σαλονίκη. Πολλούς ποιητές δεν πρόλαβα να δω, τους διάβασα αργότερα. Είδα τη δολοφονία του Λαμπράκη και μετά κατεβήκαμε στην Αθήνα. Αρσάκειο και Νομική Αθήνας, γνωστός συνδυασμός.
Στο Αρσάκειο διδαχθήκαμε σωστά ελληνικά και δεθήκαμε με στέρεες φιλίες που κρατάνε ακόμη. Δεν ήταν εύκολες μέρες, στις εκδρομές απομακρυνόμασταν από τους καθηγητές και ακούγαμε κασέτες με τραγούδια του Θεοδωράκη, που έφερναν συμμαθήτριες με αδέλφια στον Ρήγα Φεραίο.
Βρέθηκα στη Νομική αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Ώρες ατελείωτες σε αμφιθέατρα και στην Ίριδα με Γενικές Συνελεύσεις για τους Τουπαμάρος και τους Φενταγίν. Μου άρεσε το ποινικό, δεν ήθελα, όμως, να είμαι στον ίδιο χώρο με τον πατέρα μου, με κέρδισε το Συνταγματικό και έδωσα εξετάσεις στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Στο Δικαστήριο διαμορφώθηκα κυρίως και εγώ, όπως πολλοί. Στο ΣτΕ, στην ιστορία και τη δημοκρατική του παράδοση, στις προσωπικότητες που γνώρισα ως συναδέλφους και Προέδρους, οφείλω πολλά. Αυτή την παράδοση, μοναδική για τον ελληνικό χώρο, θέλαμε να περάσουμε στους νεώτερους, αυτή την κληρονομιά να αφήσουμε, είτε μέσα στο ίδιο το Δικαστήριο, είτε στη Σχολή Δικαστών. Μακάρι να το πετύχαμε, έστω και λίγο.
Ατελείωτες διασκέψεις, κάποτε αδικαιολόγητα, ανταλλαγή επιχειρημάτων, γόνιμος διάλογος και συγκρούσεις, φόρτιση και εντάσεις κάποιες φορές. Οι διασκέψεις, όπως και η συνεργασία των νεώτερων δικαστών με τους αρχαιότερους, είναι το σχολείο, μάθημα δημοκρατίας, δικαστικής υπευθυνότητας. Το ΣτΕ δίδασκε ανεξαρτησία γνώμης. Πάντα βέβαια διακρίνω τον ανεξάρτητο από τον ανεξέλεγκτο δικαστή.
Στη διαμόρφωση της δικαστικής κρίσης προφανώς παίζει ρόλο η προσωπικότητα του δικαστή, η κουλτούρα του. Οι πολιτικές όμως και θρησκευτικές του απόψεις δεν επιτρέπεται να επηρεάζουν την κρίση του, παραμερίζοντας την έννομη τάξη και την κοινή λογική. Το παράλογο δεν μπορεί να αποτελεί δικαστική κρίση, ούτε οι προσωπικές εμμονές».
Τι θα κρατούσε από τις υποθέσεις που χειρίσθηκε, ως εισηγητής ή Πρόεδρος;
«Τα προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, μια από τις υποθέσεις που με άγγιξαν πολύ. Στη διάσκεψη, διαβάζοντας τα πρακτικά του Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, και όσα κατέθεσαν οι κάτοικοι, απόγονοι προσφύγων που ήθελαν να κρατήσουν τα σπίτια τους, δεν μπόρεσα να συγκρατήσω τη συγκίνησή μου και είδα τον Πρόεδρο Κώστα Μενουδάκο βουρκωμένο.
Η γνωστή περιπέτεια της εκτροπής του Αχελώου θα μπορούσε να γεμίσει τόμους, μια δύσκολη ιστορία που ακόμα απασχολεί. Τα διατηρητέα της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, όπου αναδείχθηκε η ισότιμη μεταχείριση αρχαιοτήτων και νεώτερων μνημείων και προστατεύθηκε το εξαιρετικό αρχιτεκτονικό μέτωπο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Η πόλη νομίζω κέρδισε από την απόφαση αυτή και το Μουσείο της Ακρόπολης δεν έπαθε ζημιά, λειτουργεί άψογα.
Είχα την τύχη να ασχοληθώ με πολλές υποθέσεις που αφορούν το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, το σπουδαιότερο κεφάλαιο της χώρας, η συνέχεια του τόπου. Στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, την αποκαλούμενη εποχή των μνημονίων, υποστήριξα απόψεις που εγγυώνται τη συνέχεια του Κράτους και τη συνοχή της κοινωνίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και το Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, υιοθέτησαν λύσεις που ενέκριναν περικοπές, προκειμένου να διασωθεί η οικονομία χωρών όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία. Με είχε σοκάρει η παραγνώριση των ευθυνών μας απέναντι σε όσους έπονται, η αλληλεγγύη των γενεών είναι βασική αρχή. Είναι πολλές οι υποθέσεις, πολλές οι ιστορίες, δεν θα επεκταθώ όμως άλλο».
Για τη σημερινή της θέση στο ανώτερο πολιτειακό αξίωμα, υπογράμμισε ότι προσπάθησε και θα συνεχίσει να προσπαθεί, ώστε να ανοίξει τον θεσμό στην κοινωνία, να είναι πιο κοντά στους συμπολίτες της και στα προβλήματά τους.
«Πριν από δύο χρόνια ξεκίνησε ένα καινούργιο ταξίδι στη ζωή μου, η Προεδρία της Δημοκρατίας. Προσπάθησα και θα συνεχίσω να προσπαθώ να ανοίξω τον θεσμό στην Κοινωνία, να είμαι πιο κοντά στους συμπολίτες μου και στα προβλήματά τους. Ο ρόλος μου μπορεί να είναι θεσμικά περιορισμένος, όπως όμως διαπίστωσα η παρουσία μου έχει θετικό αντίκτυπο στους συμπατριώτες μας. Γνώρισα τον τόπο μας με μια άλλη ματιά. Από τα ταξίδια μου μέχρι τώρα κρατώ την κυρά Ρήνη στην Κίναρο, τη γιαγιά στην Κάλυμνο, τον Κώστα και τον Μιχάλη στο λιμάνι του Πειραιά, τη Λίλιαν στη Γαύδο, τις στιγμές που περπατώ στη Θεσσαλονίκη και μου φωνάζουν "γεια σου Κατερίνα", στη Θράκη που μου έλεγαν "είσαι δικό μας κορίτσι εσύ"».
Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Το μήνυμα για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία
Ηχηρό ήταν το μήνυμα που έστειλε για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν περιορίζεται στη γεωστρατηγική ισχύ, ούτε μπορεί να ιδωθεί μονοσήμαντα μέσα από το πρίσμα του ρεαλισμού των διεθνών συγκρούσεων και συσχετισμών. Είναι και μια ευθεία και δραματική σύγκρουση αξιών, ανάμεσα στην ελευθερία και τον απολυταρχισμό, που επιδιώκει να σαρώσει τον κόσμο μας και να αναιρέσει τα μεταπολεμικά μας κεκτημένα. Αυτή διαισθάνομαι ότι είναι η μεγάλη μάχη της εποχής μας», είπε.
Όπως επισήμανε η ΠτΔ, «δεν αρκούν οι εκλογές σε μια χώρα για να θεωρηθεί δημοκρατία. Τη λαϊκή θέληση πλαισιώνουν οι δικαιοκρατικές αξίες, η προστασία των δικαιωμάτων, η διάκριση των εξουσιών, η ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Διαφορετικά κυλάει στην εργαλειοποίησή της και τον αυταρχισμό, όπως στα ανελεύθερα καθεστώτα του καιρού μας, που δομούνται στη διχαστική διάκριση εχθρών και φίλων, τόσο στο εσωτερικό τους, όσο και στις εξωτερικές τους σχέσεις».
2.Οι ομιλίες και οι λιβανωτοί, που προηγήθηκαν
Στον ενεργό ρόλο που είχε η Κατερίνα Σακελλαροπούλου ως πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Δικαίου του Περιβάλλοντος αναφέρθηκε από την πλευρά της η καθηγήτρια Νομικής του ΕΚΠΑ, Βασιλική Σιούτη, καλωσορίζοντας την «αλλαγή παραδείγματος στο ήθος και τον τρόπο με τον οποίο ασκείται η δημόσια εξουσία» από την Πρόεδρο.
Ο Κώστας Μενουδάκος, πρόεδρος ΑΠΔΠΧ και πρόεδρος ΣτΕ ε.τ., χαιρέτισε στο πρόσωπο της Κατερίνας Σακελλαροπούλου «την συνοδοιπόρο στην αναζήτηση της δίκαιης λύσης, τη φίλη που προσέφερε ευχαρίστηση, προβληματισμό και γνώση και την πεισματάτα νομικό που στάθηκε στην πλευρά της προόδου», ενώ εκθείασε το τιμώμενο πρόσωπο για την προσφορά του στη νομική προστασία του περιβάλλοντος.
Στη «δασκάλα» Κατερίνα Σακελλαροπούλου αναφέρθηκε η νεαρή δικηγόρος Ελένη Μπαρογιάννη, απόφοιτος μεταπτυχιακού προγράμματος για το δίκαιο του περιβάλλοντος. «Δεν έλειψε από κανένα μάθημα παρά το βεβαρυμένο της πρόγραμμα κι εμείς κρεμόμασταν από τα χείλη της», είπε.
Στην στενή σχέση της Κατερίνας Σακελλαροπούλου με τον πολιτισμό, αναφέρθηκε η διευθύντρια Πολιτισμού της Στέγης, Αφροδίτη Παναγιωτάκου. «Αντιλαμβάνεται τη σημασία της τέχνης και των δημιουργών» είπε σε μια φορτισμένη ομιλία. «Όσο την γνωρίζουμε τόσο την αγαπάμε και την θαυμάζουμε» συμπλήρωσε.
Ο συνταγματολόγος Αντώνης Μανιτάκης, τέλος, αναγνώρισε «μια σχέση ειλικρίνειας ανάμεσα στον θεσμό και τον φορέα». Σημείωσε πως η Κατερίνα Σακελλαροπούλου «γίνεται υπόδειγμα πολιτικού πολιτισμού» και πως δεν υποδύεται την Πρόεδρο, η Πρόεδρος είναι ο εαυτός της» για να καταλήξει: «Ζήτω η Πρόεδρος, ζήτω η Δημοκρατία μας!».
3.Η τέχνη να είσαι ο εαυτός σου – Τιμητική εκδήλωση για την Κατερίνα Σακελλαροπούλου
Oταν η Κατερίνα Σακελλαροπούλου αναλάμβανε τα νέα της καθήκοντα, πριν από δύο χρόνια, στάθηκαν όλοι στο ότι μια γυναίκα θα γινόταν πρώτη πολίτις της χώρας.
Oταν η Κατερίνα Σακελλαροπούλου αναλάμβανε τα νέα της καθήκοντα, πριν από δύο χρόνια, στάθηκαν όλοι στο ότι μια γυναίκα θα γινόταν πρώτη πολίτις της χώρας. Ομως τα έκανε όλα με τον δικό της τρόπο και έτσι διέλυσε, επιτέλους, αρκετά από τα στερεότυπα που προέβαλλαν το θεσμικό φαίνεσθαι έναντι της ουσίας.
Δεν φοβήθηκε να είναι ο εαυτός της, κρατώντας καλό ζύγι ανάμεσα σε αυτά που επιβάλλει ο ρόλος της και στις αρχές που η ίδια πρεσβεύει. Ηταν πολύ ωραίο, λοιπόν, που την Τρίτη στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, στην παρουσίαση ενός τιμητικού τόμου για εκείνην, με τίτλο «Το βιώσιμο κράτος», από την Ελληνική Εταιρεία Δικαίου του Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με τις εκδόσεις Σάκκουλα, η εκδήλωση έκλεισε με τους ήχους του «My Way» του Σινάτρα και όλους τους ομιλητές να την αγκαλιάζουν με εγκαρδιότητα. Ηταν το ταιριαστό φινάλε για μια γυναίκα που στέκεται με αξιώσεις αλλά και με γλυκύτητα και χάρη στο ανώτατο αξίωμα.
Τη βραδιά αυτή, πολλές προσωπικότητες μίλησαν για εκείνη και τη μέχρι τώρα πορεία της είτε διά ζώσης είτε σε μαγνητοσκόπηση. Στο βήμα βρέθηκαν η Γλυκερία Σιούτη, καθηγήτρια Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ο Κώστας Μενουδάκος, πρόεδρος ΣτΕ ε.τ., ο Αντώνης Μανιτάκης, ομότιμος καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ, η δικηγόρος Ελένη Μπαρογιάννη, η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, διευθύντρια Πολιτισμού Ιδρύματος Ωνάση. Ενας από τους ανθρώπους που τα λόγια του ξεχώρισαν ήταν ο Μιχάλης Σαμόλης. Πωλητής της «Σχεδίας», γνώρισε την Κατερίνα Σακελλαροπούλου κατά την επίσκεψή της στο περιοδικό και κατάλαβε ότι είχε μπροστά του κάποιον που θα έσκυβε με τρυφερότητα στα προβλήματα των αστέγων.
Δεν είναι λίγες οι φορές, άλλωστε, που η ΠτΔ τούς έχει μοιράσει φαγητό, έχει επισκεφθεί μέρη της Αθήνας, εκεί όπου οι πολιτικοί δεν πατάνε το πόδι τους, έχει ακούσει με προσοχή τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν. «Μόνο αν τα γνωρίζει κανείς αυτά τα θέματα μπορεί να τα λύσει», είπε ο Μιχάλης, που ξέρει από πρώτο χέρι ότι η Πρόεδρος καλλιεργεί με το δικό της παράδειγμα τη συμπεριληπτικότητα στην ελληνική κοινωνία.
Η εκδήλωση είχε να κάνει με την ανάδειξη του έργου που επιτέλεσε ως δικαστής, τις σημαντικές υποθέσεις που σμίλεψαν την πορεία της στη Δικαιοσύνη από τα Προσφυγικά της λεωφόρου Αλεξάνδρας έως την εκτροπή του Αχελώου και τα νεοκλασικά της Διονυσίου Αρεοπαγίτου.
Συγκινησιακά φορτισμένη και η ίδια, έκανε μια ομιλία από καρδιάς για τη ζωή της που, όπως επισήμανε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, τα ισορροπεί όλα από το Προεδρικό Μέγαρο μέχρι τα ταβερνάκια και από τον Δημήτρη Παπαϊωάννου μέχρι τον Ακη Πάνου. «Προσπάθησα και θα συνεχίσω να προσπαθώ να ανοίξω τον θεσμό στην κοινωνία, να είμαι πιο κοντά στους συμπολίτες μου και στα προβλήματά τους. Ο ρόλος μου μπορεί να είναι θεσμικά περιορισμένος, όπως όμως διαπίστωσα, η παρουσία μου έχει θετικό αντίκτυπο στους συμπατριώτες μας.
Γνώρισα τον τόπο μας με μιαν άλλη ματιά. Από τα ταξίδια μου μέχρι τώρα κρατώ την κυρα-Ρήνη στην Κίναρο, τη γιαγιά στην Κάλυμνο, τον Κώστα και τον Μιχάλη στο λιμάνι του Πειραιά, τη Λίλιαν στη Γαύδο, τις στιγμές που περπατώ στη Θεσσαλονίκη και μου φωνάζουν "γεια σου, Κατερίνα", στη Θράκη που μου έλεγαν "είσαι δικό μας κορίτσι εσύ"».