Μνήμη. Πολλοί επιζώντες του Ολοκαυτώματος δεν μίλησαν ποτέ στα παιδιά τους για τη φρίκη που έζησαν, τους ήταν πολύ οδυνηρό. Στη δική μου οικογένεια το συζητούσαμε συχνά. Γιατί ήθελαν να θυμόμαστε τις ζωές που χάθηκαν, την αξία μιας ανθρώπινης ζωής.
Όταν οι γονείς μου μιλούσαν για το Ολοκαύτωμα, δεν ένιωθαν θυμό, εκδίκηση ή μίσος. Έλεγαν πόσο τυχεροί ήταν που ζούσαν και πως έπρεπε να τιμούμε τη ζωή και να προχωράμε μπροστά.
Αυτή είναι η ιστορία του Μωυσή και της Σάρα Μπουρλά, των αγαπημένων μου γονέων.
Οι πρόγονοί μας έφυγαν από την Ισπανία και εγκαταστάθηκαν στην τότε οθωμανική Θεσσαλονίκη.
Πριν ξεκινήσει ο Χίτλερ να προελαύνει στην Ευρώπη, υπήρχε στη Θεσσαλονίκη μια ακμάζουσα σεφαραδική εβραϊκή κοινότητα. Σε μια εβδομάδα από την κατοχή, οι Γερμανοί εκδίωξαν εκατοντάδες εβραϊκές οικογένειες και κατάσχεσαν τα σπίτια τους. Σε λιγότερο από τρία χρόνια εξόντωσαν την κοινότητα. Όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα, ζούσαν περίπου 50.000 Εβραίοι στην πόλη. Μέχρι το τέλος του πολέμου είχαν επιβιώσει μόνο 2.000, μεταξύ αυτών οι δυο γονείς μου.
Η οικογένεια του πατέρα μου εκδιώχθηκε από το σπίτι της και μεταφέρθηκε σε ένα από τα εβραϊκά γκέτο. Μπορούσαν να κυκλοφορούν μέσα και έξω, αρκεί να φορούσαν το κίτρινο αστέρι.
Τον Μάρτιο του 1943, το γκέτο πολιορκήθηκε από τις δυνάμεις κατοχής και η έξοδος σφραγίστηκε. Ο πατέρας μου, ο Μωυσής, και ο αδελφός του, ο Ιντο, βρίσκονταν έξω. Όταν πλησίασαν, συνάντησαν τον πατέρα τους. Τους ζήτησε να φύγουν και να κρυφτούν. Εκείνος όμως έπρεπε να μπει, γιατί η γυναίκα του και τα άλλα παιδιά του ήταν σπίτι. Αργότερα όλοι τους μεταφέρθηκαν στο Αουσβιτς – Μπίρκεναου. Ο Μωυσής και ο Ιντο δεν τους είδαν ποτέ ξανά.
Ο πατέρας και ο θείος μου διέφυγαν στην Αθήνα, κατάφεραν να αποκτήσουν ψεύτικες ταυτότητες με χριστιανικά ονόματα. Έζησαν εκεί μέχρι το τέλος του πολέμου ως Μανώλης και Βασίλης.
Η οικογένεια της μητέρας μου μεταφέρθηκε κι εκείνη σε ένα σπίτι μέσα στο γκέτο. Η μητέρα μου, ενώ έπρεπε να κρύβεται στο σπίτι όλο το εικοσιτετράωρο, διακινδύνευε να βγαίνει. Σε μια από αυτές τις βόλτες συνελήφθη.
Εστάλη σε τοπική φυλακή. Ήταν γνωστό ότι, κάθε μέρα, μερικοί από τους κρατουμένους φορτώνονταν σε ένα φορτηγό για να εκτελεστούν. Ο θείος μου, Κώστας Δημάδης, πλησίασε τον Μαξ Μέρτεν, γνωστό εγκληματία πολέμου, επικεφαλής των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής. Τον πλήρωσε, με την υπόσχεση ότι η μητέρα μου δεν θα εκτελεστεί. Αλλά η αδελφή της δεν εμπιστευόταν τους Γερμανούς και πήγαινε στη φυλακή για να παρακολουθεί το φορτηγό που μετέφερε τους κρατουμένους. Και μια μέρα είδε αυτό που φοβόταν: τη μητέρα μου στο φορτηγό.
Έτρεξε να το πει στον άνδρα της, ο οποίος κάλεσε αμέσως τον Μέρτεν. Προσπάθησε να τον ρίξει στο φιλότιμο που δεν τήρησε τον λόγο του. Ο Μέρτεν έκλεισε απότομα το τηλέφωνο.
Εκείνη η νύχτα ήταν η μεγαλύτερη στη ζωή της θείας και του θείου. Την επομένη η μητέρα μου παρατάχθηκε σε έναν τοίχο με άλλους κρατουμένους. Λίγες στιγμές πριν εκτελεστεί, έφθασε ένας στρατιώτης και έδωσε κάποια χαρτιά στον άνδρα που ηγείτο της εκτέλεσης.
Απομάκρυναν από τον τοίχο τη μητέρα μου. Καθώς έφευγαν, η μητέρα μου άκουγε τους πυροβολισμούς που έριχναν νεκρούς όσους είχαν μείνει πίσω. Αυτός ο ήχος την ακολούθησε στο υπόλοιπο της ζωής της. Λίγο μετά αφέθηκε ελεύθερη.
Οκτώ χρόνια αργότερα, οι γονείς μου γνωρίστηκαν σε ένα προξενιό. Παντρεύτηκαν. Έκαναν δύο παιδιά – εμένα και την αδελφή μου, τη Σέλι.
Ο πατέρας μου είχε δύο όνειρα για εμένα. Ήθελε να γίνω επιστήμονας και να παντρευτώ μια καλή Εβραία. Είμαι ευτυχής που έζησε αρκετά ώστε να δει και τα δύο του όνειρα να πραγματοποιούνται. Δυστυχώς, πέθανε πριν γεννηθούν τα παιδιά μας. Είχαμε όμως την ευλογία να τα ζήσει η μητέρα μου.
Αυτή είναι η ιστορία των γονιών μου. Για πρώτη φορά σήμερα τη μοιράζομαι δημόσια.
Ήθελα να μοιραστώ την ιστορία δύο απλών ανθρώπων που έζησαν το μίσος αλλά έχτισαν μια ζωή γεμάτη αγάπη. Δύο ανθρώπων των οποίων τα ονόματα δεν είναι γνωστά, αλλά των οποίων η ιστορία έχει πλέον μοιραστεί με τα μέλη του Κογκρέσου – το μεγαλύτερο και πιο δίκαιο νομοθετικό σώμα του κόσμου. Αυτό με κάνει υπερήφανο.
Μνήμη λοιπόν. Δεν περιμένω να θυμάστε τα ονόματά τους, σας παρακαλώ να θυμάστε την ιστορία τους. Η μνήμη δίνει σε όλους μας την πεποίθηση, το θάρρος να διασφαλίσουμε ότι η ιστορία τους δεν θα επαναληφθεί ποτέ.
Σας ευχαριστώ και πάλι για την πρόσκλησή σας. Και σας ευχαριστώ που θυμάστε.
Απόσπασμα από την ομιλία του Αλμπερτ Μπουρλά στην εκδήλωση για τη Διεθνή Κληρονομιά των Σεφαραδιτών στο Κογκρέσο.
Ποιος είναι ο Έλληνας CEO της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά
Ο Αλμπερτ Μπουρλά είναι ο άνθρωπος που με στρατηγικές κινήσεις οδήγησε την Pfizer σε ηγετική θέση στον χώρο των φαρμάκων (φωτ. A.P. Photo/Pablo Martinez Monsivais).
«Δεν είμαι τυπικός Αμερικανός, είμαι μάλλον τυπικός Έλληνας». Με αυτά τα λόγια περιέγραψε τον εαυτό του ο Αλμπερτ Μπουρλά, CEO της Pfizer, στη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στον διευθυντή της «Κ» Αλέξη Παπαχελά τον περασμένο Ιούνιο. «Γεννήθηκα, μεγάλωσα, σπούδασα, ερωτεύθηκα και παντρεύτηκα στη Θεσσαλονίκη. Η Θεσσαλονίκη ήταν και είναι το κέντρο της ζωής μου», συμπλήρωνε. Ο Αλμπερτ Μπουρλά τελείωσε το 10ο Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης, στην οδό Ικτίνου και Τσιμισκή, και στη συνέχεια φοίτησε στην Κτηνιατρική Σχολή στο ΑΠΘ. Όπως είχε εξηγήσει, μετά την αποφοίτησή του στόχο είχε να κάνει ακαδημαϊκή καριέρα. Για αυτό αφού τελείωσε το διδακτορικό του και τη στρατιωτική του θητεία επέστρεψε στο Αριστοτέλειο.
Όμως εκείνη την περίοδο, το 1993, ήρθε η πρόταση της Pfizer, με αποτέλεσμα να αλλάξει τελείως και ο προσανατολισμός του. Αν και αρχικώς ήταν διστακτικός να αποδεχθεί την πρόταση γιατί θα έπρεπε να μετακομίσει στην Αθήνα και δεν ήθελε να εγκαταλείψει τη Θεσσαλονίκη –«είναι το κέντρο του κόσμου για εμάς», τονίζει–, απάντησε θετικά. «Τελικά», αναφέρει, «ερωτεύθηκα και τα δύο. Και τη δουλειά στη φαρμακευτική εταιρεία και την Αθήνα». Έφυγε από την Ελλάδα στην ηλικία των 35 ετών –ζει πλέον μόνιμα στη Νέα Υόρκη– αλλά «οι φίλοι μου εξακολουθούν να είναι οι φίλοι που είχα τότε». Κάθε καλοκαίρι γυρνάω στην Ελλάδα και με περιμένουν και πάμε διακοπές μαζί», κυρίως στη Χαλκιδική, όπου έχει ένα σπίτι.
Στην Pfizer ανέλαβε το 2001 τη θέση του διευθυντή μάρκετινγκ στον τομέα της υγείας για ζώα. Το 2004 ορίστηκε αντιπρόεδρος επιχειρηματικής ανάπτυξης και μάρκετινγκ νέων προϊόντων. Το 2006 ανέλαβε τη θέση του προέδρου της Ευρώπης, Αφρικής και Μέσης Ανατολής και το 2009 την Ασία και την περιοχή του Ειρηνικού. Ακολούθως ορίστηκε πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος στο τομέα της διάθεσης των προϊόντων του φαρμακευτικού κολοσσού.
Υπό την ηγεσία του, ο όμιλος Pfizer έλαβε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA) έγκριση για το Ibrance, το πρώτο φάρμακο για τη θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του μαστού. Είναι ο άνθρωπος που με στρατηγικές κινήσεις οδήγησε την εταιρεία σε ηγετική θέση στον χώρο των φαρμάκων και την καθιέρωσε πρωτοπόρο σε διάφορους θεραπευτικούς τομείς όπως αυτούς των καρδιαγγειακών και μεταβολικών παθήσεων και σπάνιων ασθενειών.
«Είναι μεγάλο προνόμιο γιατί μπορείς να κάνεις διαφορά», είχε τονίσει στη συνέντευξή του σχετικά με το πώς αισθάνεται να βρίσκεται σε αυτή τη νευραλγική θέση, για να συμπληρώσει: «Αλλά είναι και τεράστια ευθύνη και οφείλω να ομολογήσω ότι την ένιωσα και τη νιώθω πολύ βαριά πάνω στους ώμους μου. Το να είσαι διευθύνων σύμβουλος μιας πολύ μεγάλης εταιρείας –οποιοδήποτε και αν είναι το αντικείμενό της– απλώς και μόνον επειδή είσαι ένας παγκόσμιος εργοδότης, δημιουργεί τρομερές ευθύνες έτσι κι αλλιώς».