1.Οικειοποίηση αθέμιτη, πλαστογραφία στην Ιστορία, κυνισμός από αδίστακτους εισβολείς και σφαγείς. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη γερμανική εφημερίδα taz, ο Βασίλης Βασιλικός, συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο «Ζ» στο οποίο βασίστηκε και η ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά, δηλώνει βαθιά εξοργισμένος που η ρωσική πολεμική προπαγάνδα έχει πλέον οικειοποιηθεί το συγκεκριμένο γράμμα.
«Το "Ζ" είναι ένα γράμμα που είχα αγαπήσει πολύ πριν γράψω το βιβλίο μου, καθώς ήταν το σύμβολο των γαλλικών τρένων και μπορούσες να το δεις σε όλους τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μετά την έκδοση του βιβλίου και της ταινίας του Κώστα Γαβρά το 1969, το "Ζ" έγινε σύμβολο της ζωής και του αγώνα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά φυσικά και παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης. (...) Νιώθω αηδία και θλίψη όταν το βλέπω πάνω στα ρωσικά τανκς. Γιατί το "Ζ" ήταν ένα σύμβολο ενάντια στους συνταγματάρχες που με τανκς εδραίωσαν τη δικτατορία τους στη χώρα μου στις 21 Απριλίου 1967. Τουτέστιν, το "Z" ήταν και είναι το αντίθετο της „φιλοσοφίας" των τανκς"».
2.Αναλυτικά η συνέντευξη που παραχώρησε στην ΤΑΖ ο Βασίλης Βασιλικός
• Κύριε Βασιλικέ, με το «Ζ» γράψατε ένα κομμάτι παγκόσμιας λογοτεχνίας το 1966, του οποίου η κινηματογραφική μεταφορά του Κώστα-Γαβρά πήρε το Όσκαρ. Τώρα το «Ζ» έχει γίνει σύμβολο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Όχι μόνο είναι ζωγραφισμένο σε ρωσικά στρατιωτικά οχήματα, αλλά χρησιμοποιείται επίσης για την πολεμική προπαγάνδα εντός και εκτός Ρωσίας. Πώς νιώθετε για αυτό;
Βασίλης Βασιλικός: Νιώθω αηδία και θλίψη όταν βλέπω το γράμμα «Ζ» στα ρωσικά τανκς. Διότι το «Ζ» ήταν σύμβολο ενάντια στην ελληνική χούντα, που εδραίωσε τη δικτατορία στη χώρα μου στις 21 Απριλίου 1967 με τανκς. Τούτου λεχθέντος, το «Z»
ήταν και είναι το αντίθετο της «φιλοσοφίας» των τάνκς!
• Σύμφωνα με επίσημες ρωσικές πληροφορίες, το «Z» σημαίνει «Za Pobedu!», δηλαδή «για τη νίκη». Τι σημαίνει το «Z» για εσάς;
Το «Ζ» είναι ένα γράμμα που είχα αγαπήσει πολύ πριν γράψω το βιβλίο μου καθώς ήταν το σύμβολο των γαλλικών τρένων και μπορούσες να το δεις σε όλους τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μετά την κυκλοφορία του βιβλίου και της ταινίας του Κώστα-Γαβρά το 1969, το «Ζ» έγινε σύμβολο της ζωής και του αγώνα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά φυσικά και παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης. Το «Ζ» σημαίνει «Ζει».
• Το βιβλίο σας πραγματεύεται τις συνθήκες της δολοφονίας του αριστερού βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη μετά από μια συγκέντρωση ειρήνης στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1963. Ήταν ένας ένθερμος ειρηνιστής, έτσι δεν είναι;
Ναι, ήταν παρεμπιπτόντως, ο αρχικός τίτλος δεν ήταν «Ζ» αλλά «Ο Λαμπράκης Ζεί». Ωστόσο, η αναφορά του ονόματος του Λαμπράκη μου φάνηκε πολύ εντυπωσιακή, οπότε το φθινόπωρο του 1966 αποφάσισα το «Ζ». Ήταν παραμονές της δικτατορίας, όταν το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα ήταν ήδη πολύ τεταμένο. Λίγες δεκαετίες αργότερα, ένας κηπουρός από τον δήμο Περιστερίου Αττικής μου είπε ότι κάποια στιγμή είχε τακτοποιήσει κατά λάθος τα λουλούδια σε παρτέρι της πόλης σε σχήμα «Ζ». Γι' αυτό δέχθηκε αυστηρή επίπληξη από τους ανωτέρους του και τον κατηγόρησαν για ακραία πολιτικά κίνητρα. Η χούντα απαγόρευσε τελικά τη χρήση του γράμματος «Ζ».
Μετά τη δικτατορία υπήρξατε, μεταξύ άλλων, πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών και Έλληνας Πρέσβης στην UNESCO. Είστε βουλευτής του Σύριζα από το 2019. Είστε τώρα 87 ετών. Ποια είναι η ελπίδα σας για το μέλλον;
Η παρουσία της ελπίδας δεν έχει να κάνει με την ηλικία μου. Φυσικά και η ελπίδα δεν έχει να κάνει με την ύπαρξη δυσκολιών. Η ελπίδα είναι δύναμη ζωής. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου ή έναν κόσμο χωρίς ελπίδα. Και οι ιδέες της αριστεράς συνεχίζουν να είναι η μόνη μου ελπίδα.
3.Tι είναι το Ζ και πώς έγινε σύμβολο της ρώσικης εισβολής στην Ουκρανία
Ήταν 19 Φεβρουαρίου, λίγες μόλις ημέρες πριν την έναρξη της βάρβαρης εισβολής των Ρώσων στην Ουκρανία, όταν φωτογραφίες και βίντεο που κυκλοφόρησαν στα social media έδειχναν ρωσικά τανκς στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας και εκτοξευτές πυραύλων να φέρουν το γράμμα «Ζ».
Έκτοτε, το Ζ φαίνεται να έχει εξελιχθεί στο σύμβολο υπέρ του πολέμου της Ρωσίας στα ουκρανικά εδάφη. Έχει γίνει το έμβλημα της λαϊκής υποστήριξης στον πόλεμο των Ρώσων και όλοι αναρωτιούνται γιατί. Τι μπορεί να σημαίνει το απλό αυτό γράμμα της αλφαβήτου, που αξίζει να αναφερθεί ότι δεν υπάρχει στην κυριλλική ρώσικη αλφάβητο. Το γεγονός αυτό καθιστά ακόμα πιο μυστηριώδη τη χρήση και τον συμβολισμό του.
Οι θεωρίες για τη γέννηση του Ζ και οι συμβολισμοί του
Όταν οι αναλυτές και οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες εντόπισαν τότε στα τέλη Φεβρουαρίου για πρώτη φορά το Z στα τανκς, το ερμήνευσαν ως "Zapad", που στα ρώσικα σημαίνει «δυτικά». Ότι συμβόλιζε δηλαδή τη θέση της περιοχής όπου στάθμευαν τα ρώσικα στρατεύματα.
Κάποιοι άλλοι βάφτισαν τα οχήματα που έφεραν το συγκεκριμένο γράμμα ως «Ομάδα Ζορρό», ενώ άλλοι υποστήριξαν ότι το Ζ ίσως αναφέρεται στον Νο1 στόχο των Ρώσων: τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelenskiy. Μεταξύ αυτών και ο Aric Toler, ερευνητής της Bellingcat, μίας επιχείρησης ανοιχτού κώδικα που παρακολουθεί τις ρώσικες στρατιωτικές επιχειρήσεις από τα γεγονότα της Κριμαίας το 2014.
Το ρώσικο υπουργείο Άμυνας πάντως φαίνεται να έχει δώσει μία διαφορετική εξήγηση για το μυστηριώδες γράμμα, δημοσιεύοντας φωτογραφίες Ρώσων στρατιωτών στο Instagram, με το Ζ να συνοδεύει τη φράση "za pobedu", που σημαίνει «για τη νίκη».