Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕΔΕ), στο πλαίσιο της τακτικής ετήσιας γενικής συνέλευσής της, εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για τη σχεδιαζόμενη εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης στη Δικαιοσύνη.
Παράλληλα, επαναλαμβάνει πάγια αιτήματα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των δικαστικών λειτουργών και τη διασφάλιση μισθολογικών δικαιωμάτων.
Στο ψήφισμα, που εγκρίθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2024 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Εφετείου Αθηνών, τα μέλη της ΕΔΕ ζητούν:
• Νομοθετικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ταχύτητας απονομής της Δικαιοσύνης, με έμφαση στις μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους Πρωτοδίκες Ειδικής Επετηρίδας.
• Επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού για τους δικαστικούς λειτουργούς, υπογραμμίζοντας την ανάγκη στήριξης του δημόσιου τομέα.
• Αύξηση των οργανικών θέσεων στα Εφετεία και καλύτερη αποζημίωση για μετακινήσεις και διαμονές σε περιφερειακές έδρες.
• Εξορθολογισμό των διατάξεων για την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, τονίζοντας ότι οι υφιστάμενες ρυθμίσεις ελέγχονται ως προς τη συνταγματικότητά τους και την αποτελεσματικότητά τους.
Σημαντικό μέρος του ψηφίσματος αφιερώθηκε στην εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης στη Δικαιοσύνη, την οποία οι δικαστές χαρακτηρίζουν ως «ζήτημα που απαιτεί σοβαρή διαβούλευση και προσεκτική αξιολόγηση». Όπως σημειώνεται, «η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να υπονομεύσει την ανθρώπινη κρίση που είναι απαραίτητη για την ορθή απονομή της Δικαιοσύνης».
Αναλυτικότερα, το ψήφισμα της ΕΔΕ έχει ως εξής:
«Οι Δικαστές και Εισαγγελείς – μέλη της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων κατά την Τακτική Γενική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2024, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Εφετείου Αθηνών:
* Ζητούμε να ληφθούν υπόψη οι θέσεις των Δικαστικών Ενώσεων κατά τη διαδικασία της Συνταγματικής αναθεώρησης. Το ΔΣ εξουσιοδοτείται να θέσει σε ηλεκτρονική ψηφοφορία μεταξύ των μελών μας τα άρθρα που αφορούν τη Δικαιοσύνη.
* Διεκδικούμε την επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού στον δημόσιο τομέα
* Εκφράζουμε τον προβληματισμό και την ανησυχία μας για την σχεδιαζόμενη εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης στη δικαιοσύνη
* Απαιτούμε: α) την άμεση και πλήρη καταβολή των εξόδων μετακίνησης και διαμονής για τους συναδέλφους που εκτελούν υπηρεσία σε περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείων, β) την αύξηση των οργανικών θέσεων στα Εφετεία, γ) την επίσπευση της διαδικασίας εθελουσίας εξόδου για τους δικαστικούς λειτουργούς που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
* Τονίζουμε προς κάθε κατεύθυνση ότι η ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, όπως αυτή προωθήθηκε τόσο σε νομοθετικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο εφαρμογής, ελέγχεται ως προς τη συνταγματικότητα των διατάξεων που την διέπουν και ως προς την αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων σε σχέση με τον σκοπό της, ήτοι την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης.
Ειδικότερα, σε σχέση με την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστών του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, πρέπει άμεσα να υπάρξουν νομοθετικές αλλαγές, έτσι ώστε τουλάχιστον:
1. Να προβλεφθεί, με τροποποίηση των σχετικών διατάξεων του ν. 5108/2024, ότι αναγνωρίζεται η προϋπηρεσία των Πρωτοδικών Ειδικής Επετηρίδας και λαμβάνεται υπόψη ως προϋπηρεσία Πρωτοδίκη κατά την ένταξή τους στη Γενική Επετηρίδα η προϋπηρεσία τους από 16.9.2024, ήτοι από την ημέρα που αυτοί εκ του νόμου φέρουν το βαθμό του Πρωτοδίκη.
2. Να διευκρινιστεί, ότι η ένταξη Πρωτοδικών Ειδικής Επετηρίδας στη Γενική Επετηρίδα δεν συνιστά αιτία μετάθεσης από το Πρωτοδικείο στο οποίο υπηρετούν.
3. Να διασαφηνιστεί πλήρως με νομοθετική παρέμβαση ότι η μισθολογική εξέλιξη των Πρωτοδικών Ειδικής Επετηρίδας θα ακολουθεί αναλογικά τις διαρρυθμίσεις μισθολογικών προαγωγών του άρθρου 4 του .2521/1997 με βάση τα πραγματικά χρόνια υπηρεσίας τους και ανεξαρτήτως του βαθμού που κατέχουν, και η μισθολογική εξέλιξη τους αυτή θα συνεχίσει να εφαρμόζεται και μετά την τυχόν ένταξή τους στη Γενική Επετηρίδα.
4. Να συσταθούν στα Πρωτοδικεία που υπηρετεί έκαστος εξ αυτών, οργανικές θέσεις Προέδρων Πρωτοδικών Ειδικής Επετηρίδας, ώστε να καλυφθούν από τους Πρωτοδίκες της επετηρίδας αυτής, οι οποίοι κατά την έναρξη ισχύος του ν. 5108/2024 είχαν το βαθμό του Ειρηνοδίκη Α'. Στη συνέχεια οι θέσεις αυτές να καλύπτονται από τους Πρωτοδίκες Ειδικής Επετηρίδας, εφόσον έχουν συμπληρώσει τον προβλεπόμενο από τον ΚΟΔΚΔΛ χρόνο υπηρεσίας και υποβάλλουν σχετικό αίτημα.
5. Να τροποποιηθούν οι διατάξεις του ΚΟΔΚΔΛ, που δεν αντιμετωπίζουν ενιαία τους Πρωτοδίκες Γενικής και Ειδικής Επετηρίδας στα θέματα ιεραρχίας σε σχέση με τους άλλους κλάδους της Δικαιοσύνης.
6. Να προβλεφθεί στον ΚΟΔΚΔΛ η υποχρεωτική συμμετοχή στα Τριμελή Συμβούλια Διοίκησης των Πρωτοδικείων ενός Πρωτοδίκη Ειδικής Επετηρίδας. Να προβλεφθεί ότι ο εκάστοτε Πρόεδρος Πρωτοδικών θα ρυθμίζει τον αριθμό των ημερών υπηρεσίας στις παράλληλες και περιφερειακές έδρες του Πρωτοδικείου του, αναλόγως των πραγματικών αναγκών αυτών.
7. Να οριστεί ότι οι κατ' οίκον έρευνες θα διεξάγονται και με την παρουσία Πρωτοδικών Γενικής Επετηρίδας με προϋπηρεσία μέχρι 12 έτη.
Τέλος το ΔΣ της Ένωσης α) θα ορίσει άμεσα ένα μέλος του ως υπεύθυνο για την παρακολούθηση εφαρμογής της ενοποίησης του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, στο οποίο θα απευθύνονται οι συνάδελφοι για οποιοδήποτε ζήτημα προκύπτει, και β) θα συγκαλέσει έκτακτη ΓΣ με ειδικό θέμα την πορεία υλοποίησης των ανωτέρω νομοθετικών αλλαγών και της εφαρμογής του ν. 5108/2024 εντός τριών μηνών από σήμερα».