Ελάχιστες ημέρες διατροφής με πολλά κορεσμένα λιπαρά είναι αρκετές για να προκαλέσουν προβλήματα μνήμης και φλεγμονή του εγκεφάλου στα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα. Αυτό τουλάχιστον έδειξε μια νέα μελέτη σε ηλικιωμένους αρουραίους που διεξήχθη από ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο και η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Immunity and Ageing».
Οι δύο ομάδες της έρευνας
Οι ερευνητές τάισαν δύο ομάδες αρουραίων – η μία αποτελείτο από νεαρά πειραματόζωα και η δεύτερη από ηλικιωμένα πειραματόζωα – με τροφές πλούσιες σε λιπαρά επί τρεις ημέρες ή επί τρεις μήνες προκειμένου να συγκρίνουν πόσο γρήγορα προκαλούνταν αλλαγές στον εγκέφαλο σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα μετά την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών.
Οι επιδράσεις μετά τους τρεις μήνες...
Οπως ήταν αναμενόμενο και έχει φανεί από προηγούμενες μελέτες σχετικά με τον διαβήτη και την παχυσαρκία, η κατανάλωση λιπαρών τροφών επί τρεις μήνες οδήγησε σε μεταβολικά προβλήματα, σε φλεγμονή του εντέρου και σε τεράστιες αλλαγές στο εντερικό μικροβίωμα σε όλα τα πειραματόζωα ασχέτως ηλικίας σε σύγκριση με άλλα πειραματόζωα που ακολουθούσαν φυσιολογική διατροφή. Οι τρεις ημέρες κακής διατροφής δεν φάνηκε να προκαλούν κάποια σοβαρή μεταβολική αλλαγή ή αλλαγή στο μικροβίωμα του εντέρου.
... και μετά τις τρεις ημέρες
Ωστόσο – και αυτό δεν ήταν αναμενόμενο – οι τρεις και μόνο ημέρες διατροφής με πολλά κακά λιπαρά ήταν αρκετές ώστε να προκαλέσουν, αποκλειστικά στα ηλικιωμένα πειραματόζωα, προβλήματα στη μνήμη (όπως αυτά προέκυψαν από τεστ μνήμης) καθώς και αλλαγές που συνδέονταν με φλεγμονή στον εγκέφαλό τους.
Τεράστιες νευροφλεγμονώδεις αλλαγές σε ελάχιστο διάστημα
Τα νέα ευρήματα καταρρίπτουν την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η φλεγμονή στον εγκέφαλο των ηλικιωμένων ατόμων που σχετίζεται με τη διατροφή πυροδοτείται από την παχυσαρκία, ανέφερε η κύρια συγγραφέας της μελέτης Ρουθ Μπαριέντος, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικής Υγείας και Νευροεπιστήμης στο Κολέγιο Ιατρικής του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο καθώς και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο για τη Συμπεριφορική Ιατρική Ερευνα του Πανεπιστημίου.
Σύμφωνα με την ερευνήτρια, οι περισσότερες μελέτες σχετικά με την επίδραση των λιπαρών και επεξεργασμένων τροφίμων στον εγκέφαλο έχουν επικεντρωθεί στην παχυσαρκία, ωστόσο η επίδραση της ανθυγιεινής διατροφής στον εγκέφαλο, ανεξαρτήτως της παχυσαρκίας, αποτελεί σε μεγάλο βαθμό ένα πεδίο ανεξερεύνητο. «Η ανθυγιεινή διατροφή και η παχυσαρκία όντως συνδέονται, ωστόσο δεν είναι αδιαχώριστες. Αναζητήσαμε τις άμεσες επιδράσεις της διατροφής στον εγκέφαλο. Και δείξαμε ότι μόλις σε τρεις ημέρες, πολύ πριν εμφανιστεί η παχυσαρκία, λαμβάνουν χώρα τεράστιες νευροφλεγμονώδεις αλλαγές» σημείωσε η δρ Μπαριέντος.
Σαν ένα γεύμα σε ταχυφαγείο
Στο πλαίσιο της μελέτης τα λιπαρά αποτελούσαν το 60% των ημερήσιων θερμίδων – ένα ποσοστό που μπορεί να φαίνεται υψηλό αλλά αντιστοιχεί σε αρκετά γεύματα σε fast food.
«Ζουμ» στα προβλήματα της μνήμης
Οι ερευνητές διεξήγαγαν τεστ μνήμης στα πειραματόζωα μετά τις τρεις ημέρες ανθυγιεινής διατροφής καθώς και μετά τους τρεις μήνες. Επικεντρώθηκαν σε προβλήματα μνήμης που είναι κοινά στα μεγαλύτερα άτομα με άνοια και τα οποία «πηγάζουν» από δύο διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου: τον ιππόκαμπο που αποτελεί το πρωταρχικό κέντρο της μνήμης και την αμυγδαλή που αποτελεί το κέντρο του φόβου και του κινδύνου.
«Θύματα» μόνο τα ηλικιωμένα πειραματόζωα
Με βάση τα ευρήματα, σε σύγκριση με τους αρουραίους της ομάδας ελέγχου που ακολουθούσαν φυσιολογική διατροφή αλλά και με τους νεαρούς αρουραίους που κατανάλωναν πολλά λιπαρά, οι ηλικιωμένοι αρουραίοι που ακολουθούσαν διατροφή με πολλά κορεσμένα λιπαρά εμφάνισαν συμπεριφορές οι οποίες μαρτυρούσαν προβλήματα μνήμης που συνδέονταν τόσο με τον ιππόκαμπο όσο και με την αμυγδαλή ήδη από τις τρεις ημέρες – τα προβλήματα συνεχίζονταν και για τους τρεις μήνες κατά τους οποίους τα ζώα εξακολουθούσαν να τρώνε ανθυγιεινά.
Διαφορές στις κυτταροκίνες
Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης αλλαγές στα επίπεδα πρωτεϊνών που ονομάζονται κυτταροκίνες στον εγκέφαλο των ηλικιωμένων ζώων μετά από τις τρεις ημέρες ανθυγιεινής διατροφής, γεγονός που σηματοδοτούσε φλεγμονώδη αντίδραση η οποία είχε τεθεί εκτός ελέγχου. Τρεις μήνες μετά την κατανάλωση πολλών λιπαρών, τα επίπεδα ορισμένων κυτταροκινών είχαν αλλάξει αλλά παρέμεναν απορρυθμισμένα ενώ τα γνωστικά προβλήματα επέμεναν με βάση συμπεριφορικά τεστ.
Μεταβολικές αλλαγές
Σε σύγκριση με τα πειραματόζωα που ακολουθούσαν φυσιολογική διατροφή, τόσο τα νεαρά όσο και τα ηλικιωμένα ζώα που έτρωγαν ανθυγιεινά έλαβαν περισσότερο βάρος και παρουσίασαν σημάδια μεταβολικής δυσλειτουργίας – απορρύθμιση της ινσουλίνης και του σακχάρου του αίματος, εμφάνιση φλεγμονωδών πρωτεϊνών στον λιπώδη ιστό, μεταβολές στο εντερικό μικροβίωμα – μετά από τρεις μήνες. Πάντως η μνήμη και η συμπεριφορά των νεαρών ζώων δεν επηρεάστηκαν αρνητικά παρά την κακή διατροφή, κάτι που συνέβη μόνο στα ηλικιωμένα ζώα.
Ανθεκτικότητα των νεαρών οργανισμών
«Η διατροφή με πολλά κορεσμένα λιπαρά οδήγησε σε αλλαγές που σχετίζονται με την παχυσαρκία τόσο στα νεαρά όσο και στα ηλικιωμένα ζώα, ωστόσο τα νεαρά ζώα φάνηκε να είναι πιο ανθεκτικά στις αρνητικές επιδράσεις της πλούσιας σε λιπαρά διατροφής σε ό,τι αφορούσε τη μνήμη. Πιστεύουμε ότι αυτή η ανθεκτικότητα οφείλεται στην ικανότητα των νεαρών οργανισμών να ενεργοποιούν εναλλακτικούς αντιφλεγμονώδεις μηχανισμούς, κάτι που δεν συμβαίνει στους ηλικιωμένους οργανισμούς» εξήγησε η καθηγήτρια.
Απορρύθμιση της γλυκόζης και της ινσουλίνης
Η δρ Μπαριέντος συμπλήρωσε πως σε ό,τι αφορούσε τη γλυκόζη του αίματος, την ινσουλίνη και τη φλεγμονή του λιπώδους ιστού «όλοι αυτοί οι δείκτες αυξήθηκαν τόσο στα νεαρά όσο και στα ηλικιωμένα ζώα. Δεν υπάρχει τρόπος να διαχωρίσει κάποιος τι προκαλεί τα προβλήματα μνήμης μόνο στα ηλικιωμένα ζώα αν κοιτάξει αποκλειστικά το τι συμβαίνει στο σώμα. Πρέπει να κοιτάξει, όπως κάναμε εμείς, το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο για να δει την επίδραση στη μνήμη».