Τι σημασία έχει το πανεπιστημιακό δίπλωμα όταν πλησιάζεις τα εβδομήντα; Αν αισθάνεσαι την ανάγκη να το αναφέρεις σημαίνει ότι δεν έχεις καμία εμπιστοσύνη στο έργο που κατάφερες, ή προσπάθησες να καταφέρεις, στις δεκαετίες που μεσολάβησαν. Δηλώ υπευθύνως ότι διαθέτω μεταπτυχιακό από την Ecole des Hautes Etudes με την υπογραφή του ελληνιστή Βιντάλ Νακέ, το οποίο, και λόγω ιδιοσυγκρασίας, δεν έχω ποτέ φροντίσει να μου το αναγνωρίσει η αγαπημένη μου πατρίδα. Στα σαράντα σχεδόν χρόνια επαγγελματικού βίου δεν επεδίωξα ποτέ να περάσω τις πύλες του Ιερού Τεμένους του Δημοσίου και, παρότι ενεργός πάντα, δεν χρειάστηκε ποτέ να το επιδείξω στους εργοδότες μου, επειδή δεν μου το ζήτησε κανείς. Κι έχω αλλάξει μπόλικες δουλειές από τότε που ξεκίνησα να εργάζομαι.
Είναι ο πρώτος λόγος για τον οποίον δεν μπορώ να καταλάβω την όλη φασαρία που γίνεται με την αναγνώριση των πτυχίων των δραματικών σχολών. Μας ενδιαφέρει η ισοτιμία του διπλώματος του Χορν; Μας ενδιαφέρει η ισοτιμία του διπλώματος του Βασίλη Παπαβασιλείου, αν δεν κάνω λάθος από τη Σχολή του Θεάτρου Τέχνης; Αν θέλετε να δείτε την παράστασή του με την «Ελένη» του Ευριπίδη, σας έχει αποτρέψει το γεγονός ότι αυτός στο κάτω κάτω είναι απόφοιτος λυκείου;
Πάμε παρακάτω. Ο Μάνος Χατζιδάκις, αν δεν κάνω λάθος, δεν είχε αποφοιτήσει από κανένα ωδείο. Σε αντίθεση με τον Θεοδωράκη. Ποιος ενδιαφέρθηκε ποτέ γι' αυτό; Κανείς. Ο Σταύρος Ξαρχάκος συστήθηκε ειρωνικά στο κοινό του ΚΚΕ στο ΣΕΦ ως απόφοιτος λυκείου. Στη συνέχεια εξεφώνησε βαρυσήμαντο λόγο κατά τον οποίον το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που μπορεί να κάνει την υπέρβαση. Θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου.
Θα μου πείτε δεν είναι όλοι Χατζιδάκια μ' Θοδωράκια μ', που λέει κι ο Σαββόπουλος. Ηθοποιοί και μουσικοί, ων ουκ έστιν αριθμός, οι οποίοι για να βρουν μεροκάματο δουλεύουν σε μπαρ. Δεν έχω αντίρρηση. Αυτό όμως δεν οφείλεται στην ισοτιμία των διπλωμάτων τους με τα ΑΕΙ. Κάτι άλλο δεν πάει καλά. Δύσκολο να το παραδεχθούν. Θα ήθελαν να πρωταγωνιστούν στο Μπρόντγουεϊ, όμως σερβίρουν ποτά. Αλήθεια, πόσους ηθοποιούς διαθέτει η χώρα και πόσους θεατές;
Υπάρχει βέβαια και η πολιτική υποκρισία. Ολοι αυτοί που κόπτονται για την αξία του κουρελόχαρτου του Δημοσίου αντιστέκονται σθεναρά στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Παρ' όλ' αυτά υπερασπίζονται την ισοτιμία των διπλωμάτων των ιδιωτικών δραματικών σχολών με το πτυχίο των ΑΕΙ. Θέλουν να μπορούν να συμμετάσχουν στο ΑΣΕΠ. Οπου ο απόφοιτος της δραματικής σχολής, αντί για μπάρμαν, θα γίνει κλητήρας στο υπουργείο Πολιτισμού.
Πέραν όλων αυτών, εκείνο που εντυπωσιάζει περισσότερο στις αντιδράσεις είναι ο κοινωνικός συντηρητισμός. Οσοι επιλέγουν να ακολουθήσουν αυτήν τη σταδιοδρομία, δοκιμάζοντας το ταλέντο τους, ό,τι πιο ενδόμυχο και προσωπικό διαθέτουν, επιζητούν να εξισωθούν με τον εσμό μιας κοινωνίας που εξακολουθεί να πιστεύει ότι το δημόσιο χαρτί μπορεί να την προστατεύσει. Με τον τρόπο τους εκφράζουν ό,τι πιο αναχρονιστικό διαθέτει αυτή η χώρα. Την προστασία του Δημοσίου.
Εχω πολλούς φίλους ηθοποιούς. Εχω κι έναν, φίλο ή πρώην φίλο, εικαστικό ο οποίος δεν τέλειωσε καν το λύκειο, αυτό όμως δεν τον εμπόδισε στη συνέχεια. Εργα του βρίσκονται σε μουσεία. Και ένας από τους λόγους που τους εκτιμώ και τους σέβομαι είναι ότι με το έργο τους δραπέτευσαν από τη μετριοκρατία του ελληνικού Δημοσίου και των πιστοποιητικών του.
Η ειλικρίνεια δεν βλάπτει. Ακόμη κι αν εξαιρέσουμε την πολιτική πονηρία με την οποία δηλητηριάζουν οι συνδικαλιστές τις κινητοποιήσεις των ηθοποιών, ας αναλογιστούμε το ουσιώδες. Τι έχουν να χάσουν οι απόφοιτοι των δραματικών σχολών αν τα διπλώματά τους δεν έχουν την ισοτιμία που επιθυμούν; Τίποτε, αν αναφερόμαστε στο ταλέντο τους και στο έργο τους. Και αυτό θα πρέπει να καταλάβουν ότι ενδιαφέρει εμάς τους υπόλοιπους. Στα παλιά μας τα παπούτσια τα διπλώματά τους. Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι τι έχουν να μας πουν όταν στέκουν απέναντί μας στη σκηνή. Τα υπόλοιπα ας τα αφήσουν για τους συνταγματολόγους.