Η «μετά τα Τέμπη» συνθήκη μοιάζει – και είναι – ιδιαίτερα ευνοϊκή για τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Για πρώτη φορά μετά την αριθμητική της νίκη τον Ιούλιο του 2019 και την εκλογική της καθαρή αποδοκιμασία στις ευρωεκλογές, η κυβερνητική παράταξη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά αμφισβήτηση της αξιοπιστίας της, μια απώλεια του ηθικού κεφαλαίου της, μια καθολικά κριτική ανακεφαλαιωτική ματιά των ανθρώπων σε αυτό που υπήρξε ως πραγματική πολιτική πράξη και ως επιμελώς κατασκευασμένη εικόνα.
Ο χρόνος ήδη αφήνει πίσω του κάθε σχετική φαντασία κυριαρχίας.
Μέσα σε αυτή τη συνθήκη πολιτικής δοκιμασίας του κυβερνητικού σχήματος είναι άξιο παρατήρησης η αδυναμία των κομμάτων της αντιπολίτευσης – για ΠαΣοΚ και ΣΥΡΙΖΑ ο λόγος – να επεξεργαστούν και να διατυπώσουν μια πειστική, εν δυνάμει έστω, υπόθεση άμεσης ή ορατά μελλοντικής πορείας επιλογών αντίστοιχων με τις απαιτήσεις της εποχής, που έχουν πλέον ξεφύγει από κάθε όψη συμβατικής διαχείρισης και εμφανίζονται μπροστά μας σαν πεινασμένα θηρία, που μόνο μια αντισυμβατική σύλληψη πολιτικής μεταρρυθμιστικής δόνησης θα τιθασεύσει.
Με το αίτημα της Δικαιοσύνης πρώτα και με τη λέξη την ίδια να μην αρκεί να αποδώσει το βάθος και την ένταση της συλλογικής προσδοκίας. Το παρελθόν δεν έχει καμιά ελπίδα να επιστρέψει ως εξωραϊσμός γνωστών νεκρών συνθημάτων.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης οφείλουν να θέσουν στον εαυτό τους το ερώτημα: τι δουλειά κάνει ένα κόμμα; Τι είναι ένα κόμμα; Δεν αρκούν, ποτέ δεν αρκούσαν, οι βιαστικές και απερίσκεπτες απαντήσεις των εγχειριδίων. Και σήμερα η εποχή δεν αρκείται ούτε ανέχεται τις συμβατικές απαντήσεις υπεκφυγής και μετάθεσης.
Αν τα κόμματα της αντιπολίτευσης θέλουν να ξεφύγουν από την παγίδα της εύκολης κριτικής και της εντυπωσιακής ακτιβιστικής δράσης, περιμένοντας τα γεγονότα να τα τροφοδοτήσουν με ευκαιρίες, οφείλουν να ξανασκεφθούν και να ανακαλύψουν εκ νέου τον ρόλο τους.
Διαφορετικά, θα σπαταλούν τον εαυτό τους στην ερμηνεία της στασιμότητάς τους στις δημοσκοπήσεις. Ενα πολιτικό κόμμα είναι δύο πράγματα ταυτόχρονα. Πρώτα και κύρια είναι ένας επεξεργαστής νοήματος.
Σε συνομιλία με την εποχή, σε επικοινωνία με τις ορατές εκφράσεις της και σε ακοή του βουητού της, ψάχνει μια απάντηση για αυτό που έρχεται, είναι σε εγρήγορση για να το υποδεχθεί, έχοντας ως όπλο στα χέρια του ένα επεξεργασμένο και πειστικά εκλαϊκευμένο περιεχόμενο και μια απάντηση συνολική, με μια διάσταση νοήματος της μακράς πορείας, που ως άσκηση πολιτικής στην πράξη θα δικαιώνει τη μακρά αυτή πορεία και θα τροφοδοτεί και θα στηρίζει την αντοχή της.
Είναι μαζί και αδιαίρετα ένα πολιτικός οργανωτής. Υποδέχεται τα αιτήματα και τις προσδοκίες, τις ανεπεξέργαστες ανθρώπινες καθημερινές ελπίδες, τις οργανώνει σε εύληπτη και υλοποιήσιμη πολιτική, πρόγραμμα διακυβέρνησης, γύρω από το οποίο θα αναπτυχθεί μια συνειδητή συμμετοχή, με επίγνωση του παρόντος και συναίσθηση της πορείας.
Χωρίς το δύσκολο αυτό έργο, η συντηρητική προσέγγιση των πραγμάτων θα έχει ένα προβάδισμα στην κάλπη, και αυτό δεν μπορεί να ανατραπεί παρά με μια καθολικά αντισυμβατική επιλογή, που όλα θα τα ψάξει από την αρχή.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.