Είναι και ο έτερος ακροδεξιός Ερίκ Ζεμούρ (που παρουσιάζεται να συγκεντρώνει κοντά στο 7%, σύμφωνα με τα exit-polls) αλλά και ο προερχόμενος από τα αριστερά Ζαν-Λικ Μελανσόν (που παρουσιάζεται να συγκεντρώνει κοντά στο 20%, σύμφωνα με τα exit-polls).
1. Τι δείχνει και όσα διδάσκει ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών για Γαλλία και Ευρώπη.
Εμανουέλ Μακρόν – Η Δημοκρατία Εμπρός: 24,01%. Μαρίν Λεπέν – Εθνικό Μέτωπο: 21,30%. Αυτό ήταν το σκορ του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία πριν από ακριβώς πέντε χρόνια.
Είχαν προηγηθεί, βέβαια, πολλά: η κρίση χρέους στην ευρωζώνη, το δημοψήφισμα υπέρ του Brexit (2016) στη Μεγάλη Βρετανία, η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ (2016), η μεταναστευτική – προσφυγική κρίση των ετών 2015 – 2016, οι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις του 2015 στο Παρίσι (Μπατακλάν)...
Είχε προηγηθεί, ωστόσο, και κάτι άλλο: εκείνο το προεκλογικό ταξίδι που είχε κάνει η Μαρίν Λεπέν στη Μόσχα τον Μάρτιο του 2017 για να συναντήσει από κοντά τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Για την ιστορία, Τραμπ και Πούτιν είχαν «ψηφίσει» το 2017 Λεπέν. Η παράταξη της Λεπέν είχε μάλιστα κατηγορηθεί παλαιότερα πως είχε λάβει και χρηματοδότηση από τη Ρωσία. Διόλου τυχαία, σε μια κίνηση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «ανταποδοτική» της ρωσικής στήριξης, η Λεπέν είχε πάρει θέση στο πλευρό της Μόσχας και το 2014, «χαιρετίζοντας» τότε τη μονομερή προσάρτηση της ουκρανικής Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Εν έτει 2022 πια, η ιστορία επαναλαμβάνεται στη Γαλλία, με τη Λεπέν του Εθνικού Συναγερμού (όπως ονομάζεται πια το Εθνικό Μέτωπο) να περνά ξανά στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών ενάντια στον Εμανουέλ Μακρόν.
Εμανουέλ Μακρόν – Η Δημοκρατία Μπροστά: 28% με 29%. Μαρίν Λεπέν – Εθνικός Συναγερμός 23% με 24%. Αυτό είναι το σκορ του πρώτου γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών εν έτει 2022, σύμφωνα με τα πρώτα exit-polls.
Και πάλι έχουν προηγηθεί πολλά: Το κίνημα των επονομαζόμενων «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία από το 2018 και έπειτα, η πανδημία του κορωνοϊού με τις αντιεμβολιαστικές της διαστάσεις, η πολύνεκρη εισβολή των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο στις ΗΠΑ (Ιανουάριος 2021), η εκλογή του Μπόρις Τζόνσον στο Ηνωμένο Βασίλειο και η «αποπεράτωση» του Brexit, η ένταση του σινοαμερικανικού ανταγωνισμού που οξύνεται, η εκτόξευση του πληθωρισμού στην ΕΕ και, βεβαίως, η εισβολή της Ρωσίας του Πούτιν στην Ουκρανία που έρχεται πια να ρίξει βαριά την σκιά της πάνω όχι μόνο από την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ αλλά και από τη Δύση συνολικότερα.
Οι Γάλλοι ψήφισαν εν καιρώ πολέμου. Και ένα μεγάλο μέρος αυτών ψήφισε υπέρ υποψηφίων τους οποίους θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς από «αντιδυτικούς» και «φιλορώσους» έως «πουτινικούς».
Δεν είναι μόνο η Μαρίν Λεπέν που έχει βουτήξει πολιτικά στη δεξαμενή του φιλορωσικού αντιδυτικισμού. Είναι και ο έτερος ακροδεξιός Ερίκ Ζεμούρ (που παρουσιάζεται να συγκεντρώνει κοντά στο 7%, σύμφωνα με τα exit-polls) αλλά και ο προερχόμενος από τα αριστερά Ζαν-Λικ Μελανσόν (που παρουσιάζεται να συγκεντρώνει κοντά στο 20%, σύμφωνα με τα exit-polls).
Η Γαλλία δεν είναι, όμως, σαν την Ουγγαρία του (ρωσόφιλου) Βίκτορ Όρμπαν (που επανεξελέγη στην πρωθυπουργία προ ημερών... χαρακτηρίζοντας «εχθρό» του τον πρόεδρο της δεχόμενης επίθεση Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι), αλλά ούτε και σαν τη Γερμανία των «οικονομοκεντρικών» εμμονών («Wandel durch Handel»).
Η Γαλλία είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική (ναυτική αλλά και πυρηνική) δύναμη της ΕΕ, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης και ένα από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Μια χώρα με ισχυρή αμυντική βιομηχανία (Naval Group, Thales, Dassault, Safran κ.ά.) και τεράστια ΑΟΖ (τη δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο), που δραστηριοποιείται γεωστρατηγικά από την Ευρώπη και την Αφρική έως και την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, αναπτύσσοντας δικές της πρωτοβουλίες αμυντικού χαρακτήρα (βλ. Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επέμβασης – European Intervention Initiative EI2 κ.ά.).
Μια χώρα που, στα μάτια πολλών, θα μπορούσε να οδηγήσει την ΕΕ αποφασιστικότερα προς την κατεύθυνση της πολυθρύλητης στρατηγικής αυτονομίας, εξασφαλίζοντας έτσι μια πιο ηχηρή φωνή για την Ευρώπη στη διεθνή σκηνή σε μια περίοδο όξυνσης των διεθνών ανταγωνισμών.
Εάν η εξωτερική πολιτική της μεν ΕΕ είναι – ή τουλάχιστον ήταν – vegetarian και της δε Γερμανίας αντιστοίχως vegan, όπως είχε δηλώσει κατά γλαφυρό τρόπο παλαιότερα ο Γερμανός πρώην ΥΠΕΞ και αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, τότε η Γαλλία είναι μια από τις χώρες που θα μπορούσαν, κατά κάποιους, να αναπροσαρμόσουν αυτήν τη «δίαιτα», φέρνοντάς την πιο κοντά στις ανάγκες αντιμετώπισης των ουκ ολίγων «σαρκοφάγων» δυνάμεων της υφηλίου. «Εάν δεν είσαι στο τραπέζι όπου λαμβάνονται οι αποφάσεις, κινδυνεύεις να είναι στο μενού», λένε.
Ένα διόλου ευκαταφρόνητο κομμάτι, ωστόσο, της γαλλικής πολιτικής σκηνής έρχεται στην παρούσα φάση να προτάξει αντανακλαστικά εθνικής «συστολής» ατενίζοντας το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον με όρους (κατακερματισμένου) παρελθόντος. Τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό σε επίπεδο ΕΕ και ποιο μήνυμα (ανοχής;) στέλνει αυτό προς την πλευρά των όποιων αναθεωρητικών δυνάμεων (βλ. Ρωσία); Θα μπορούσε η ανάδυση αυτής της γαλλικής «νέας δεξιάς» όπως την αποκαλούν (αν και ο όρος «Nouvelle Droite» πάει στην πραγματικότητα δεκαετίες πίσω, στον Αλέν ντε Μπενουά), να οδηγήσει ενδεχομένως και σε ένα νέο ντόμινο ανάκαμψης των εθνολαϊκιστικών δυνάμεων εντός της ΕΕ;
Το πιο πιθανό είναι πως ο Μακρόν θα επικρατήσει στον δεύτερο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών στις 24 Απριλίου. Η διαφορά του, ωστόσο, από τη Λεπέν θα είναι αυτήν τη φορά, κατά πάσα πιθανότητα, πιο μικρή από την αντίστοιχη του 2017. Τότε, εκείνος είχε επικρατήσει με 66,10% έναντι 33,90%. Αυτή η επανεκκίνηση θα είναι, με άλλα λόγια, πιο δύσκολη για τον Μακρόν, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για την επόμενη πενταετία σε Ευρώπη και Γαλλία.
Από την άλλη πλευρά βέβαια, ο Μακρόν θα έχει καταφέρει κάτι αξιοσημείωτο: Θα είναι ο πρώτος πολιτικός που επανεκλέγεται στην προεδρία της Γαλλίας έπειτα από 20 χρόνια. Για την ιστορία, ήταν ο Ζακ Σιράκ που είχε εξασφαλίσει το 2002 μια δεύτερη πενταετία στην εξουσία επικρατώντας τότε έναντι ενός άλλου... Λεπέν, του Ζαν Μαρί, πλην όμως με πολύ μεγάλη διαφορά (82,2% έναντι 17,8%).
Είκοσι χρόνια μετά, η κόρη του Ζαν Μαρί, η Μαρίν, έχει πια κλείσει δραματικά την ψαλίδα, προσεγγίζοντας απειλητικά την εξουσία. Η ίδια έχει, βέβαια, κάνει τα τελευταία χρόνια στροφή πιο κοντά στο κέντρο, απορρίπτοντας κάποιες από τις πιο ακραίες θέσεις του παρελθόντος, ενώ και ο ακραίος Ερίκ Ζεμούρ υπό μια έννοια την βοήθησε κάνοντάς την να φαίνεται πιο «κεντρώα» στα μάτια πλήθους ψηφοφόρων.
Ακόμη και έτσι, βέβαια, μια ενδεχόμενη νίκη της θα σηματοδοτούσε την είσοδο σε μια νέα εποχή για την Γαλλία και την Ευρώπη... με φόντο πια έναν πόλεμο που κάνει τα ανεβασμένα ποσοστά της ακροδεξιάς να δείχνουν ακόμη πιο ανησυχητικά...
Μειωμένη κατά 4,4 μονάδες η συμμετοχή σε σχέση με στις εκλογές του 2017 (69,42%)
2.Σύμφωνα με το προγνωστικό μοντέλο του περιοδικού Economist, οι πιθανότητες επικράτησης του Γάλλου προέδρου την Παρασκευή είχαν μειωθεί στο 77%, έναντι ποσοστού άνω του 95% δύο εβδομάδες νωρίτερα. Οι πιθανότητες της κ. Λεπέν έχουν αυξηθεί στο 22%, έναντι 2% στις 21 Μαρτίου. Το μοντέλο τής δίνει περισσότερες από 9 στις 10 πιθανότητες να προκριθεί στον β΄ γύρο. Ο ακροαριστερός Ζαν-Λικ Μελανσόν είναι ο μόνος άλλος υποψήφιος που θεωρείται ότι έχει μη αμελητέα πιθανότητα (περίπου 5%) να βρεθεί αντιμέτωπος με τον κ. Μακρόν.
Σε δημοσκόπηση της εταιρείας Harris τη Δευτέρα, η διαφορά μεταξύ του κ. Μακρόν και της κ. Λεπέν είχε περιοριστεί στις τρεις μονάδες (51,5%-48,5%). Την Πέμπτη δημοσιεύθηκε η πρώτη δημοσκόπηση (Atlas Politico) που δίνει το προβάδισμα στην κ. Λεπέν (50,5%-49,5%). Ο μέσος όρος των πιο πρόσφατων δημοσκοπήσεων δίνει τη νίκη στον Γάλλο πρόεδρο με έξι μονάδες.
Στα μέσα Μαρτίου, η διαφορά ήταν 18 ποσοστιαίες μονάδες. Στην προηγούμενη αναμέτρησή τους, το 2017, ο κ. Μακρόν είχε θριαμβεύσει με 66% έναντι 34% για την επικεφαλής του Εθνικού Συναγερμού, προκαλώντας βαθιές ανάσες ανακούφισης στις Βρυξέλλες και σε άλλα κέντρα του φιλελεύθερου κατεστημένου.
«Η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δική της στιγμή Brexit και Τραμπ», σημείωνε ο Μιτζ Ραχμάν της Eurasia Group σε ανάλυσή του την περασμένη Τετάρτη. «Πιστεύουμε ότι η έκβαση θα είναι διαφορετική αυτήν τη φορά – αλλά αυτό δεν είναι πλέον εξασφαλισμένο».
Η κ. Λεπέν έχει καταφέρει να στρέψει τα βλέμματα των ψηφοφόρων μακριά από το εξαιρετικά προβληματικό ιστορικό της υποστήριξής της για τον Πούτιν (εν μέρει εξαιτίας της πιο ανερυθρίαστα φιλορωσικής στάσης του έτερου ακροδεξιού υποψηφίου, Ερίκ Ζεμούρ). Αντ' αυτού έχει εστιάσει στο ζήτημα της αγοραστικής δύναμης, που –όπως αναφέρει ο κ. Ραχμάν– έχει αναδειχθεί σε πρωτεύουσας σημασίας εξαιτίας των αυξήσεων των τιμών των καυσίμων, του ρεύματος και των τροφίμων τις τελευταίες εβδομάδες.
Σύμφωνα με τον Economist, οι πιθανότητες επικράτησης του Γάλλου προέδρου μειώθηκαν στο 77% (από 95%), ενώ εκείνες της Λεπέν αυξήθηκαν στο 22% (από 2%).
Οι δύο αντίπαλοι του β΄ γύρου θα διασταυρώσουν τα ξίφη τους στις 20 Απριλίου, στη μοναδική τηλεμαχία της προεκλογικής περιόδου (ο κ. Μακρόν αρνήθηκε να συμμετάσχει σε debate έναντι των υπόλοιπων βασικών υποψηφίων του α΄ γύρου). Στη σκληρή τηλεοπτική αντιπαράθεση του 2017, ο κ. Μακρόν είχε επικρατήσει αποφασιστικά επί της αντιπάλου του, βάζοντας τέλος στις όποιες ελπίδες της να ανατρέψει τις εις βάρος της δημοσκοπήσεις.
Ακόμη και αναλυτές φίλα προσκείμενοι στον κ. Μακρόν υπογραμμίζουν ότι, με τη ρωσική εισβολή να διαδέχεται το κύμα της «Ομικρον», αντιμετώπισε την προεκλογική εκστρατεία ως μια ενόχληση που τον αποσπούσε από τα πραγματικά του καθήκοντα. Ο Γάλλος πρόεδρος αναγνωρίζεται ευρέως ως ο πιο σημαντικός ηγέτης στην Ευρώπη, διαπρύσιος κήρυκας της ευρωπαϊκής αυτονομίας και βασικός εμπνευστής του Ταμείου Ανάκαμψης, που σφράγισε την επιτυχημένη αντίδραση της Ε.Ε. στην πανδημία.
Η γαλλική οικονομία, εν μέρει χάρη στις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που προώθησε, έχει ανακάμψει ταχύτερα από άλλες μεγάλες οικονομίες από την πανδημική κρίση. Το γαλλικό ΑΕΠ επανήλθε στα προ κρίσης επίπεδα ήδη το περασμένο φθινόπωρο και η ταχεία εφαρμογή του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Γαλλίας, αξίας 100 δισ., δίνει νέα ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα, παρά το ενεργειακό και πληθωριστικό σοκ που έχει επιδεινωθεί λόγω του πολέμου.
Γνωστός στους επικριτές του ως «ο πρόεδρος των πλουσίων», ωστόσο, ο κ. Μακρόν δεν έχει καταφέρει να αποτινάξει τη μομφή ότι η οικονομική ευημερία επί των ημερών του είναι προς όφελος των λίγων.
Οι μειώσεις της φορολογίας του πλούτου και του κεφαλαίου έχουν ενισχύσει αυτήν την εικόνα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Institut des Politiques Publiques, η οικονομική του πολιτική, ενώ έχει οδηγήσει σε αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος γενικότερα, δεν το έχει αυξήσει για τα οικονομικά ασθενέστερα στρώματα.