Η κηδεία της θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο στις 12.30μμ, στον ναό της Αγίας Αικατερίνης στη Στυλίδα - Η συνάντηση με τον Δ. Κουτσούμπα - Η ανακοίνωση του ΚΚΕ
Ένα πρόσωπο εμβληματικό, μαρτυρία μιας ολόκληρης εποχής, Πέθανε σε ηλικία 97 ετών, η Βάσω Σταματίου, η τελευταία Ελληνίδα επιζήσασα του Άουσβιτς. Η Βάσω Σταματίου, το κορίτσι «82224», σύμφωνα με το τατουάζ που της είχαν κάνει οι Ναζί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ήταν από τις ελάχιστες Ελληνίδες που χωρίς να είναι Εβραίες έφτασαν ως το στρατόπεδο του Άουσβιτς και κατάφεραν να επιβιώσουν.
Η κηδεία της θα πραγματοποιηθεί, αύριο, Σάββατο στις 12.30 το μεσημέρι, στον ναό της Αγίας Αικατερίνης στη Στυλίδα.
Η συνάντηση με τον Δημήτρη Κουτσούμπα
Την Βάσω Σταματίου είχε συναντήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ το Δεκέμβριο του 2022 ο Δημήτρης Κουτσούμπας.
Οπως είχε τονίσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «ήταν συγκλονιστικό για μένα, το θεώρησα μεγάλη τιμή, μεγάλη χαρά, η δυνατότητα που μου δόθηκε να μιλήσω και να την συναντήσω. Είναι μια γυναίκα πραγματική αγωνίστρια της ζωής, του κόσμου μας. Για υψηλά ιδανικά αγωνίστηκε, βασανίστηκε, όπως και άλλοι συνάνθρωποί μας. Ομως αυτή ήταν 19χρονη φοιτήτρια της Νομικής τότε που συνελήφθη από τους Γερμανούς, μεταφέρθηκε στις φυλακές του Παύλου Μελά και μετά πέρασε από πολλά στρατόπεδα, ανάμεσά τους και το Αουσβιτς».
Ο κ. Κουτσούμπας αναφέρθηκε στις δυσκολίες που συνάντησε η Βάσω Σταματίου όταν επέστρεψε στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1945, αφού δεν έβρισκε καν δουλειά, χαρακτηρισμένη κομμουνίστρια καθώς ήταν, παρότι ανήκε στους ανθρώπους «που έδωσαν την ίδια τους τη ζωή, τα νιάτα τους για να απελευθερώσουν την πατρίδα μας από τον κατακτητή, από τους ναζί - φασίστες Γερμανούς τότε, από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης».
Ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ τόνισε πως ένας λόγος παραπάνω που αυτή η συνάντηση ήταν ιδιαίτερα συγκινητική για τον ίδιο έχει να κάνει με το γεγονός ότι και ο παππούς του, ο Δημήτρης Κουτσούμπας, που ήταν ιερέας και δάσκαλος στο χωριό Βελεσώτες Δομοκού στον νομό Φθιώτιδας, εκτελέστηκε το 1944 από τους Γερμανούς.
Η ανακοίνωση του ΚΚΕ
«Το ΚΚΕ με θλίψη αποχαιρετά τη Βάσω Σταματίου, μια ηρωίδα της Αντίστασης ενάντια στους Ναζί κατακτητές και του αγώνα του ελληνικού λαού, τελευταία Ελληνίδα επιζήσασα που ήταν φυλακισμένη στο Άουσβιτς.
Η Βάσω Σταματίου γεννήθηκε στην Αριδαία του νομού Πέλλας και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Στις 28 Μάρτη 1944, όντας δεκαεννιά χρονών και φοιτήτρια Νομικής, συνελήφθη από τους Γερμανούς και την 1η Απρίλη 1944 μεταφέρθηκε από τις φυλακές Παύλου Μελά στις φυλακές Μπάνιτσα έξω από το Βελιγράδι της Γιουγκοσλαβίας.
Στις 28 Ιούνη 1944 μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς στην Πολωνία και στις 30 Σεπτέμβρη 1944 στο Ράβενσμπουργκ της Γερμανίας. Από κει, στις 27 Οκτώβρη 1944 στο Μπούχενβαλντ και επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη στις 14 Σεπτέμβρη 1945.
Είναι από τις ελάχιστες Ελληνίδες που χωρίς να είναι Εβραίες έφτασαν ως το στρατόπεδο του Άουσβιτς και κατάφεραν να επιβιώσουν.
Μετά από την Απελευθέρωση, έφυγε στο Μιλάνο της Ιταλίας και σπούδασε ενδυματολογία θεάτρου και κοστούμι μόδας. Γύρισε στην Ελλάδα και ανέλαβε τη διεύθυνση του βεστιαρίου της Λυρικής Σκηνής. Επίσης, πήρε δίπλωμα σκηνογραφίας από τη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.
Η Βάσω Σταματίου τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε στη "Στέγη Γερόντων – Ίδρυμα Πετρή" στη Στυλίδα. Εκεί ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας είχε την ευκαιρία να την γνωρίσει, σε μία από τις περιοδείες του στο ν. Φθιώτιδας τον Δεκέμβρη του 2022, χαρακτηρίζοντας συγκλονιστική αυτή τη συνάντηση, κάνοντας λόγο για "μεγάλη τιμή και χαρά, καθώς είναι μια γυναίκα πραγματική αγωνίστρια της ζωής, του κόσμου, που αγωνίστηκε για υψηλά ιδανικά και βασανίστηκε."
Η κηδεία της θα πραγματοποιηθεί, αύριο, Σάββατο στις 12.30 το μεσημέρι, στον ναό της Αγίας Αικατερίνης στη Στυλίδα. Το ΚΚΕ εκφράζει τα θερμά συλλυπητήρια στους οικείους της».
Πηγή: skai.gr
2.ΕΝΑΣ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΝΩΣΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΆ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΕΠΙ ΚΑΤΟΧΗΣ
Να, λοιπόν, που η προηγούμενη ανάρτηση έχει, λίγες ώρες αργότερα, μια "αδελφή συνέχεια" (πόσο συμπτώσεις είναι μερικές συμπτώσεις): πριν λίγο πληροφορήθηκα ότι η τελευταία επιζήσασα Ελληνίδα του Άουσβιτς πέθανε χθες το βράδυ.
Η Βάσω Σταματίου, 19χρονη φοιτήτρια της Νομικής στη Θεσσαλονίκη, είχε οργανωθεί στην ΕΠΟΝ και συνελήφθη από την Γκεστάπο στις 28 Μαρτίου 1944 στο σπίτι της, τρεις μέρες ύστερα από συγκέντρωση διαμαρτυρίας με την ευκαιρία της εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου. Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο-φυλακή Παύλου Μελά κι από κει, την 1η Απριλίου 1944, στο στρατόπεδο της Μπάνιτσα, στη Σερβία.
Στις 28 Ιουνίου 1944 μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς (ήταν μια από τις ελάχιστες Ελληνίδες μη Εβραίες), στις 30 Σεπτεμβρίου 1944 στο Ράβενσμπρυκ και στις 27 Οκτωβρίου 1944 στο Μπούχενβαλντ, ως τις 8 Απριλίου 1945, οπότε οι φρουροί εγκατέλειψαν το στρατόπεδο. Επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη στις 14 Σεπτεμβρίου 1945. Το βιβλίο της "Βαρούμ" αποτελεί εξαιρετικό δείγμα στρατοπεδικής λογοτεχνίας.
Μια μέρα, η Βάσω Σταματίου χαράζει με μια πέτρα πάνω στο σκληρό χώμα του Άουσβιτς ένα σπιτάκι. Και ύστερα συμβαίνει ένα θαύμα:
«Ένιωθα το χαμόγελο να χαϊδεύει τα χείλη μου και τότε, την είδα. Καθόταν λίγο πιο πίσω από πλάι μου και με παρακολουθούσε, με τα γαλάζια μάτια της γεμάτα φως.
[...]
Κοιταζόμασταν για λίγα λεπτά, χωρίς να μιλάμε κι ήταν αυτό σαν κάποια αόρατη δύναμη να έκανε τις συστάσεις στις δυο συγγενικές ψυχές μας. Κάπως ανάλογα μ' αυτό που συμβαίνει στον έρωτα, ένιωσα εκείνη τη στιγμή να με δένει κάτι μ' αυτήν την κοπέλα, ένιωσα αυτήν την ακαθόριστη χαρά που υπερισχύει του πόνου, να σπαρταράει στην καρδιά μου.
Κοίταξε με αγάπη τις άγαρμπες χαραξιές που 'χα κάνει στη γη και μου 'πε "Οικία..."
Το ξάφνιασμά μου την έκανε να χαμογελάσει. Το βλέμμα της ακολούθησε το δικό μου που είχε σταματήσει στο κίτρινο U, στο μανίκι της.
‒ Ούγγαρ... Βούνταπεστ..., είπε πιάνοντας με το δεξί χέρι την ταμπελίτσα του μανικιού της.
[...]
‒ Μιλάς ελληνικά; είπα.
[...]
‒ Ελάχιστον... Αρχαία Ελληνικά. Ελάχιστον... απάντησε.
Σφυρίχτρες, οι κακές παρατεταμένες σφυρίχτρες που ξέσχιζαν τη ζεστή ατμόσφαιρα, ειδοποιούσαν μαζί με στις στριγκλιές πως έπρεπε να χωθούμε στα βρωμερά μπλοκ μας για σλάφεν.
Σταθήκαμε όρθιες αντικριστά, εγώ κι η Ουγγαρέζα Εβραία μου, εγώ και η θεόσταλτη αχτίδα μου κι αγκαλιαστήκαμε σαν δυο αδελφές που χώριζαν βιαστικά.
‒ Αύριον... είπε, σφίγγοντας το χέρι μου.
‒ Αύριον... είπα, φιλώντας την και τραβήξαμε, εκείνη προς τα δεξιά εγώ προς τα αριστερά τρέχοντας να προλάβουμε τα απαίσια σφυρίγματα»
Την επόμενη μέρα συναντιούνται ξανά. Χαράζουν στο χώμα τα ονόματά τους. Η Ουγγαρέζα λέγεται Γκράτσια. Γκράτσια Κερένυι (και είναι θυγατέρα του Καρλ Κερένυι, καθηγητή των κλασικών
σπουδών σε ουγγρικά και ελβετικά Πανεπιστήμια, ιστορικού της θρησκείας, και σπουδαίου μελετητή της ελληνικής μυθολογίας).
«Τι όμορφο όνομα. Το επαναλάμβανα με τόση ευχαρίστηση, σα να ήταν η πιο γλυκιά μουσική φράση, ο πιο εύηχος στίχος που είχα ποτέ μάθει.
[...]
‒ Γκράτσια, ξανάπα. Νόμε ποέτικο.
Τα μάτια της Γκράτσια με χάιδεψαν με φανερή ικανοποίηση.
‒ Je suis poète, είπε.
Αυτό ήταν... Γι' αυτό λοιπόν... Γι' αυτό. Να η εξήγηση αυτής της ακατανόητης έλξης.
‒ Κι εγώ... et mois aussi... βιάστηκα να την ενημερώσω».
[...]
«Οι πέντε μέρες που πέρασα με την Ουγγαρέζα φίλη, ήταν ένα θαυμαστό ταξίδι στην ομορφιά ενός κόσμου, χωρίς τη σκιά του πολέμου.
[...]
Πώς χώρεσαν σε πέντε απογεύματα, τόσες εικόνες; Πώς βρέθηκαν απανωτές τόσες ταυτότητες προτίμησης; Οι ίδιοι ζωγράφοι, οι ίδιοι συγγραφείς, οι ίδιοι ποιητές [...]».
Χαράζουν στο σκληρό χώμα τις διευθύνσεις τους, προσπαθώντας να τις αποστηθίσουν. Και ύστερα αρχίζουν να απαγγέλλουν τους δικούς τους στίχους, η καθεμιά στη γλώσσα της. Η Ελληνίδα δεν καταλαβαίνει παρά μια μόνο λέξη, που σημαίνει αγάπη: σέρετεμ.
«Όχι, μη μου μεταφράσεις Γκράτσια. Δεν χρειάζεται. Το σέρετεμ και η μουσική των στίχων σου μου φτάνει.
[...]
Αλλά γι' αυτό το απίθανο σέρετεμ το δικό μας Γκράτσια, τι είδους χαρτί και μολύβι πρέπει να βρεθεί; Θα μπορέσεις ποτέ; Θα μπορέσω ποτέ; Ό,τι κι αν τολμήσουμε ποτέ να πούμε, δεν θα μοιάζει με την ποίηση που εκπέμπουν τα δυο παράλληλα
ονόματα, οι δυο παράλληλες διευθύνσεις, που περνάμε και ξαναπερνάμε τώρα στην ξερή γη, ενώ τα κρεματόρια καπνίζουν πίσω μας, ενώ τρέμομε για τις σφυρίχτρες που θα μας χωρίσουν και θα μας γυρίσουν βίαια, πίσω, από τους κόσμους της αγάπης
και της ομορφιάς, που οι δυο μας για πέντε μέρες ζήσαμε.
Αγάπη πάνω απ' όλες τις αγάπες. Το σέρετεμ των σέρετεμ».
[...]
«Κοίταξα για μια στιγμή την ακαθόριστη σιλουέτα, με το ριγέ φόρεμα, το τσεμπέρι στο κεφάλι, τα δεμένα με χαρτιά πόδια και τα ξυλοπάπουτσα που κροτάλιζαν στο χώμα. Αυτή η αστεία φιγούρα, όμοια με χιλιάδες άλλες κωμικοτραγικές φιγούρες, ήταν
η φίλη μου η Γκράτσια, που λίγο πριν μου είχε απαγγείλει τους στίχους της...»
Ύστερα παίρνουν τη Βάσω Σταματίου για το Ράβενσμπρυκ.
«Από κει και πέρα, τίποτα... Σκοτάδι... Μέσα στο σωρό των μαρτυρίων που πίεζαν τη ζωή μου, δεν υπήρχε χώρος για τίποτα... Ούτε για τη διάφανη ακτινοβολία μιας απαράδεκτα γελοιοποιημένης φιγούρας. Σκοτάδι...»
Βάσω, καλό ταξίδι στο φως!