Εκτεθειμένη για άλλη μία φορά σε διεθνές επίπεδο η Ελλάδα, όπου τα τελευταία χρόνια η διαφθορά φαίνεται να κάνει «πάρτι» με τις απευθείας αναθέσεις και εξυπηρετήσεις ημετέρων, την φωτογραφική νομοθέτηση σε κρίσιμους κλάδους της οικονομίας που ευνοεί τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, τις υπόγειες συμφωνίες και μπίζνες υπουργών και βουλευτών της κυβερνητικής παράταξης της ΝΔ (βλ. την υπόθεση Πάτση) και τη συστηματική καταπάτηση και περιφρόνηση των θεσμών του κράτους δικαίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, αποκαλυπτικά είναι τα συμπεράσματα του Ευρωβαρόμετρου για το θέμα της διαφθοράς στη χώρα μας, στο γενικότερο πλαίσιο έρευνας για την κατάσταση που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων προκύπτει ότι το 97% των Ελλήνων πολιτών θεωρεί ότι ζει σε μια χώρα που η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη.
Το ποσοστό που, σχεδόν, αγγίζει το 100% έχει μεγάλη διαφορά από το γενικό ποσοστό σε επίπεδο ΕΕ, με το 70% των πολιτών που ρωτήθηκαν να θεωρεί ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στο κράτος μέλος τους.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία λοιπόν, η χώρα μας έρχεται πρώτη σε ποσοστό διαφθοράς μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, με δεύτερη την Κροατία (96%) και τρίτη την Πορτογαλία (93%), ενώ ακολουθούν η Κύπρος (92%) και η Μάλτα (92%). Μικρότερο ποσοστό του 90% απάντησε θετικά για την ύπαρξη διαφθοράς στην Ισπανία (89%), την Ουγγαρία (88%) και την Ιταλία (85%). Στο μεταξύ, τις τελευταίες θέσεις καταλαμβάνουν οι σκανδιναβικές χώρες όπου η πλειοψηφία των πολιτών φαίνεται να υποστηρίζει ότι υπάρχει διαφάνεια στους θεσμούς και την πολιτική ζωή. Η Σουηδία είναι τρίτη από το τέλος στη λίστα του Ευρωβαρόμετρου για τη διαφθορά στις χώρες της ΕΕ με ποσοστό 36%, προτελευταία έρχεται η Δανία με σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό (21%), ενώ τα πρωτεία της διαφάνειας φαίνεται να καταλαμβάνει η Φινλανδία με ποσοστό 13%. Εντύπωση προκαλεί το ποσοστό της Νορβηγίας, ωστόσο, με 60%.
Σφιχταγκαλιασμένοι κράτος και πολιτικοί με τις επιχειρήσεις
Αναφορικά με τη σχέση του κράτους και των πολιτικών με τις επιχειρήσεις ανά χώρα μέλος της ΕΕ, οι απαντήσεις των Ευρωπαίων πολιτών υποστηρίζουν σε ποσοστό 78% ότι οι δεσμοί της επίσημης πολιτικής με τους μεγαλοεπιχειρηματίες είναι πράγματι πολλοί στενοί και κατά συνέπεια οδηγούν στη διαφθορά.
Από το 78%, το 60% πιστεύει ακόμα ότι η διαφθορά είναι οργανικό στοιχείο της επιχειρηματικής κουλτούρας και απορρέει από αυτή στη χώρα τους, ενώ το 57% συμφωνεί ότι στη χώρα τους, ο μόνος τρόπος για να πετύχεις στον επιχειρηματικό κόσμο, είναι να έχεις πολιτικές διασυνδέσεις.
Πάνω από 7/10 ερωτηθέντες θεωρούν απαράδεκτη την κουλτούρα των δώρων (72%) ή των εξυπηρετήσεων (72%) με αντάλλαγμα μια υπηρεσία ή παροχή με φαστ τρακ διαδικασίες (ακόμη και με υπόγειο τρόπο και παράνομα μέσα) από έναν κρατικό ή δημόσιο θεσμό, ενώ το 83% θεωρεί απαράδεκτο τον χρηματισμό για τον ίδιο λόγο.
Συνολικά, το 64% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η διαφθορά είναι απαράδεκτη. Ωστόσο, το 27% πιστεύει ότι είναι αποδεκτό να κάνει κάποιος δώρο ή εξυπηρέτηση (26%), προκειμένου να πάρει κάτι από τη δημόσια διοίκηση ή μια δημόσια υπηρεσία, ενώ το 16% πιστεύει ότι είναι αποδεκτός ο χρηματισμός με αντάλλαγμα.
Κατατοπιστική και βαρύνουσας σημασίας είναι και η τοποθέτηση των ευρωπαίων πολιτών στο ερώτημα αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των χωρών τους στις ενέργειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς, καθώς μόνο το 35% απάντησε ότι τα μέτρα κατά της διαφθοράς εφαρμόζονται αμερόληπτα και χωρίς υστεροβουλία, μόνο το 32% ότι υπάρχουν αρκετές επιτυχείς διώξεις για να αποτρέψουν τους ανθρώπους από πρακτικές διαφθοράς, μόνο το 30% ότι οι προσπάθειες της εθνικής τους κυβέρνησης για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αποτελεσματικές και μόνο το 29% ότι υπάρχει επαρκής διαφάνεια και εποπτεία της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων στη χώρα τους.
Ακόμη, σημαντικό σημείο του Ευρωβαρόμετρου είναι η διχασμένη στάση των πολιτών ως προς του τρόπους και την σκοπιμότητα αντιμετώπισης της διαφθοράς, με τους μισούς περίπου σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση να απαντά ότι είναι μάταιες οι μεμονωμένες ενέργειες των πολιτών κατά της διαφθοράς για μια σειρά από λόγους. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι το άλλο μισό δεν απαντά αρνητικά, αλλά δηλώνει άγνοια για τις επιπτώσεις σε περιστατικά καταγγελιών για διαφθορά. Ξεχωρίζουν οι εξής απαντήσεις για την Ελλάδα (με όσους απάντησαν θετικά):
• Είναι πολύ δύσκολη η απόδειξη των κατηγοριών (50%)
• Η καταγγελία της διαφθοράς είναι μάταιη καθώς δεν πρόκειται να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι (50%)
• Δεν υπάρχει πλαίσιο προστασίας για όσους καταγγέλλουν υποθέσεις διαφθοράς (38%)
• Όλοι ξέρουν για τα περιστατικά διαφθοράς αλλά κανείς δεν τα καταγγέλλει (35%)
• Όσοι καταγγέλλουν υποθέσεις διαφθοράς αντιμετωπίζουν προβλήματα με την αστυνομία ή άλλες αρχές (32%).