1.O Κυριάκος Μητσοτάκης και ο νέος υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ετοιμάζονται να ξαναθέσουν την ατζέντα της ελληνικής διπλωματίας
Mε ατζέντα Τουρκία ξεκινάει αυτή η εβδομάδα για τη κυβέρνηση και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Στο Βίλνιους της Λιθουανίας ο Πρωθυπουργός θα έχει το πρώτο τετ α τετ με τον επανεκλέγεντα πρόεδρο της Τουρκίας Rejep Tayip Erdogan.
Επαναπροσέγγιση με ΝΑΤΟ και ΗΠΑ
Η συνάντηση γίνεται στο περιθώριο της σύσκεψης του ΝΑΤΟ για την ένταξη της Σουηδίας, Φινλανδίας και της Ουκρανίας στη Βορειατλαντική Συμμαχία. Όμως, σε αυτή τη σύσκεψη η Τουρκία αναμένεται να έχει ρυθμιστικό ρόλο αφού θα πρέπει να δώσει και αυτή το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ μιας και πριν είχε εγείρει πολλές αντιρρήσεις. Εξέλιξη που είχε δυσαρεστήσει πολλά μέλη του ΝΑΤΟ και είχε δημιουργήσει την αίσθηση ότι η Τουρκία είναι δούρειος ίππος της Ρωσίας στη συμμαχία.
Ο Τούρκος πρόεδρος παίζει το μεγάλο χαρτί της δικής τους συμφωνίας για τη ένταξη της Σουηδίας και είναι σίγουρο ότι θα πιέσει τις καταστάσεις ώστε αυτή η συμφωνία να του αποφέρει θετικές εξελίξεις σε άλλα ζητήματα όπως η αναβάθμιση των F16, η αγορά νέων και η επαναπροσέγγιση για το πρόγραμμα των F35. Μάλιστα, στην Λιθουανία θα δει και τον πρόεδρο των ΗΠΑ Biden και ίσως αυτό αποτελέσει μία συνάντηση που μπορεί να ξεκλειδώσει εξελίξεις.
2.Το αντίτιμο της συμφωνίας της Τουρκίας
Και ποιο είναι το αντίτιμο για να συμφωνήσει; Όπως λένε διπλωματικοί κύκλοι θέλει αλλαγή ή έστω επαναδιατύπωση της σύμβασης του Μοντρέ του 1936 για τα Στενά Βοσπόρου-Δαρδανελίων. Συγκεκριμένα, θέλουν να τα ονομάσουν Τουρκικά Στενά. Αν γίνει αυτό, τότε δημιουργείται κεκτημένο να γίνουν επαναδιατυπώσεις και στη συνθήκη της Λωζάνης. Η σύμβαση του Μοντρέ είναι ουσιαστικά μία «ουρά» της συνθήκης της Λωζάνης που καθορίζει την τουρκική κυριαρχία των Στενών αλλά ανάμεσα σε άλλα χειραφετεί και την Ελλάδα να στρατικοποιήσει τα νησιά Λήμνος και Σαμοθράκη. Γι' αυτό και το ΥΠΕΞ θεωρεί ότι δεν μπορεί να αποδεχτεί τέτοιες αλλαγές διότι σε τελική ανάλυση μπορεί να δημιουργήσουν σύγχυση για το καθεστώς των νησιών του Αιγαίου.
Πως θα ξεπεραστεί το αδιέξοδο
Πολλοί θεωρούν ότι εάν επιμείνει σε τέτοιες αλλαγές η τουρκική διπλωματία, τότε θα βρεθούμε σε ένα μεγάλο αδιέξοδο από την πρώτη μέρα. Το ΝΑΤΟ δεν θα μπορεί να κάνει τέτοιες επαναδιατυπώσεις και η ένταξη των νέων χωρών στο ΝΑΤΟ κρέμονται από μία κλωστή. Το κυριότερο είναι ότι θα τορπιλιστεί εξαρχής η προσπάθεια προσέγγισης Ελλάδας και Τουρκίας και η προώθηση του διαλόγου σε επίπεδο μέτρων εποικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Σε λεπτή κλωστή η πρώτη συνάντηση Μητσοτάκη-Erdogan
Μέσα σε αυτό το κλίμα που κρέμεται από μία λεπτή κλωστή, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο νέος υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ετοιμάζονται να ξαναθέσουν την ατζέντα της ελληνικής διπλωματίας. Στο Bίλνιους θα βρίσκεται και ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας ο οποίος θα συναντηθεί με τον τούρκο ομόλογό του Υasar Guller.
Η προκλητικότητα της Τουρκίας σε 4 χρόνια
Την προηγούμενη τετραετία είχαμε την προκλητικότητα της Τουρκίας με το Oruc Reis, την υβριδική απειλή της Άγκυρας στα ελληνικά σύνορα με τους παράνομους μετανάστες, την επιστολή της Τουρκίας για την αποστρατικοποίηση των ελληνικών νησιών, τη συνάντηση Μητσοτάκη-Erdogan και μετά το μπαράζ υπερπτήσεων στο Αιγαίο, την βολή πυραύλου Typhoon και το «θα έρθουμε νύχτα» και το «Μητσοτάκης-γιοκ». Μέχρι που έγινε ο σεισμός στην Αντάλυα και οι σχέσεις καλυτέρευσαν.
Τα 3 θέματα που θα θέσει ο έλληνας πρωθυπουργός
Όπως λένε κυβερνητικές πηγές, ο έλληνας Πρωθυπουργός θα θέσει την ατζέντα που περιλαμβάνει αφενός την διαφορά στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα και με μπόνους θέμα την προσπάθεια του τουρκικού προξενείου να διαμορφώσει το εκλογικό αποτέλεσμα στη Ροδόπη. Τέλος, θα αποφύγει περαιτέρω τυχόν προσπάθειες από τον τούρκο πρόεδρο να τεθούν θέματα που δεν συζητάει καν η Ελλάδα όπως τουρκική μειονότητα, αποστατικοποίηση νησιών κλπ.
3.Στο Βίλνιους, έχει κανονιστεί ελληνοτουρκική συνάντηση Κορυφής. Από ελληνικής πλευράς, επικεφαλής θα είναι ο Πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης και θα μετέχουν, οι υπουργοί Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης και Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας. Στην τουρκική αντιπροσωπεία, επικεφαλής θα είναι ο Πρόεδρος Τ. Ερντογάν και θα μετέχουν ο υπουργός εξωτερικών Χακάν Φιντάν (διπλωμάτης πρώην επικεφαλής της ΜΙΤ με δράση στην Θράκη) και ο υπουργός Άμυνας ο Στρατηγός Γιασάρ Γκιουλέρ (πρώην επικεφαλής των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων), αμφότεροι σκληροπυρηνικοί και θιασώτες της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί η ατζέντα των συνομιλιών. Ωστόσο Αθήνα και Άγκυρα, στη συνάντηση στο Βίλνιους, θα παρουσιάσουν τις εθνικές τους θέσεις. Επειδή όμως, οι θέσεις αυτές είναι διαμετρικά αντίθετες, για να υπάρξει καρποφόρος διάλογος, θα πρέπει μια από τις δύο πλευρές να υποχωρήσει, έστω και στα σημεία, που θεωρούνται (κακώς) σχετικά ανώδυνα. Είναι γνωστό ότι ΗΠΑ και ΝΑΤΟ πιέζουν για αμοιβαίες υποχωρήσεις. Πολλά θα εξαρτηθούν από την συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν ....
Το Κυπριακό, μάλλον δεν θα συζητηθεί στο Βίλνιους. Επισήμως διότι, το Κυπριακό δεν θεωρείται ελληνοτουρκική διαφορά, αφού η Κυπριακή Δημοκρατία, είναι κράτος ανεξάρτητο.
Αλλά , όπως και να διαβάσουμε την ιστορία, έναν άλλον Ιούλιο – Αύγουστο του 1974, ο Κυπριακός ελληνισμός βίωσε μια τραγωδία, με την εισβολή του ΑΤΤΙΛΑ Ι και ΙΙ, για την οποία τεράστιο είναι το βάρος της ευθύνης της Ελλάδας. Οι ενοχές του ελλαδικού κράτους σε σχέση με την Κύπρο δεν μπορούν να εξαφανιστούν.
Για αυτό , στην πραγματικότητα, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παρακάμπτεται η συζήτηση για το μείζον, που είναι η συνεχιζόμενη κατοχή εδαφών της Κύπρου από την Τουρκία. Υπάρχει όμως και μία εξέλιξη που προμηνύει τα χειρότερα. Το ΝΑΤΟ και με την συναίνεση της Ελλάδας, «εξαφάνισε» την Κυπριακή Δημοκρατία, κράτος κυρίαρχο, μέλος του ΟΗΕ και της Ε.Ε., από τους χάρτες. Στους επιχειρησιακούς χάρτες του ΝΑΤΟ, η Κύπρος θα προσδιορίζεται με συντεταγμένες (!!!), όπως απαίτησε τη Τουρκία!
Στα εθνικά θέματα αναφέρθηκε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της Βουλής, κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων. Έστειλε το πρώτο μήνυμα προς την Τουρκία, τονίζοντας ότι η Ελλάδα προστατεύει τις «εθνικές κόκκινες γραμμές».
«Για τη μοναδική μας διαφορά με την Τουρκία, την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ», όπως χαρακτηριστικά είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, «η θέση μας είναι σταθερή για διευθέτηση στο δικαστήριο της Χάγης με βάση το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας». Ναι αλλά το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) δεν το έχει υπογράψει η Τουρκία, παρότι το εφαρμόζει στην Μαύρη Θάλασσα, ενώ για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου επικαλείται, την Συνθήκη της Λωζάννης, που ρυθμίζει τα υφιστάμενα ελληνοτουρκικά σύνορα. Και βέβαια υπάρχει και ένα ερώτημα: Θα δεχτεί η Ελλάδα, την απαίτηση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, τα στενά των Δαρδανελλίων, να αποκτήσουν διπλή ονομασία, η μία «τουρκικά» και η άλλη με τη σημερινή διεθνή ονομασία;
Έχουν αντιληφθεί στα Υπουργεία Εξωτερικών και άμυνας (διπλωμάτες, στρατιωτικοί) τι σημαίνει, μήπως αναθεώρηση διεθνών συνθηκών, η άκριτη αποδοχή της τουρκικής απαίτησης για τα Στενά; Και μία τελευταία επισήμανση. Υπουργός Εξωτερικών, είναι ο εξωκοινοβουλευτικός και καθηγητής Συνταγματικού δικαίου Γιώργος Γεραπετρίτης, ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών του Πρωθυπουργού, που είχε δηλώσει ανερυθρίαστα ότι, «κόκκινη γραμμή» για την Κυβέρνηση είναι τα 6 ναυτικά μίλια, «συγχέοντας» , εκτιμώ σκοπίμως, τα εθνικά σύνορα με τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα!