1.Απανωτά ρεκόρ θερμοκρασιών και αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα προμηνύουν ένα ιδιαίτερα ζεστό καλοκαίρι στον πλανήτη.

Οι πιο θερμές στη σύγχρονη ιστορία του πλανήτη ήταν οι τελευταίες τρεις ημέρες, καθώς πρωτόγνωρο κύμα καύσωνα συνεχίζει να καταρρίπτει ρεκόρ θερμοκρασίας από τη Βόρεια Αμερική μέχρι και την Ανταρκτική. Η απότομη εκτίναξη της θερμοκρασίας καταγράφεται τη στιγμή που η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί για είσοδο της Γης σε πολυετή θερμή περίοδο, εξαιτίας δύο παραγόντων: των συνεχιζόμενων εκπομπών καυσαερίων από την καύση πετρελαίου, βενζίνης και άνθρακα, και της επανόδου του περιοδικού μετεωρολογικού φαινομένου Ελ Νίνιο.

Ο πλανήτης βίωσε μόλις τον θερμότερο Ιούνιο που έχει ποτέ καταγραφεί, σύμφωνα με επιστήμονες, με φονικούς καύσωνες να πλήττουν το Τέξας, το Μεξικό και την Ινδία. Στα ανοικτά της Ανταρκτικής, το πάχος του πάγου βρίσκεται φέτος στα χαμηλότερα επίπεδά του. Στον Βόρειο Ατλαντικό η επιφανειακή θερμοκρασία ήταν τον Μάιο 1,6 βαθμό Κελσίου υψηλότερη από τον μέσο όρο προηγούμενων ετών, καταρρίπτοντας το ρεκόρ με μεγάλη διαφορά.
Η απότομη μεταβολή έχει θορυβήσει επιστήμονες που παρακολουθούν την κλιματική αλλαγή. «Είναι τόσο αποκομμένο από τις παρατηρήσεις μας που δεν μοιάζει αληθινό», λέει ο Μπράιαν Μακνόλτι, επικεφαλής ερευνών στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι.

2.ΟΗΕ: «Εκτός ελέγχου η κλιματική αλλαγή» μετά τα ημερήσια ρεκόρ θερμοκρασίας
Την Τρίτη, η μέση θερμοκρασία της Γης έφθασε τους 17 βαθμούς Κελσίου, απόλυτο ρεκόρ από το 1940, όταν άρχισε να τηρείται τέτοιο αρχείο, σύμφωνα με ανάλυση της ευρωπαϊκής υπηρεσίας «Κοπέρνικος». Καθώς αυτή η τιμή αφορά μέσο όρο, ορισμένες περιοχές του πλανήτη χτυπήθηκαν πιο σκληρά από καύσωνες.
Τα αέρια του θερμοκηπίου, σε συνδυασμό με το Ελ Νίνιο, που ανεβάζουν σε ιστορικά υψηλά τον υδράργυρο, ίσως προκαλέσουν έντονες τροπικές καταιγίδες.

«Η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει προβλεφθεί αξιόπιστα από τον επιστημονικό κόσμο», λέει ο κλιματολόγος Ζικ Χαουσφάτερ. Η μέση θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί κατά ένα βαθμό Κελσίου από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα λόγω και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Την αύξηση της θερμοκρασίας τους τελευταίους μήνες ευνόησαν όμως και άλλοι παράγοντες. Το περιοδικό μετεωρολογικό φαινόμενο Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό Ωκεανό προκαλεί μεταβολές στη θερμοκρασία των υδάτων. Κατά τη διάρκεια των θερμότερων ετών Ελ Νίνιο, η θερμοκρασία της επιφάνειας του νερού τείνει να είναι υψηλότερη, ενώ με την εκδήλωση του αντίστροφου φαινομένου Ελ Νίνια, τα θαλάσσια ύδατα ψύχονται.

«Ενας από τους λόγους των απανωτών ρεκόρ θερμοκρασίας είναι η ασυνήθιστα μεγάλη χρονική διάρκεια της Ελ Νίνια, που κράτησε τρία ολόκληρα χρόνια και καταπίεσε τις παγκόσμιες θερμοκρασίες, για να μας εισαγάγει φέτος στο Ελ Νίνιο», λέει ο δρ Χαουσφάτερ. Αυτό σημαίνει ότι ο πλανήτης θα πρέπει να προετοιμάζεται για ακόμη περισσότερη ζέστη. Το σημερινό Ελ Νίνιο μόλις ξεκινάει και πολλοί επιστήμονες εκτιμούν ότι η κορύφωσή του θα σημειωθεί τον Δεκέμβριο ή τον Ιανουάριο, με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να καταγράφουν νέα κορύφωση τους επόμενους μήνες. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το 2024 μπορεί να είναι ακόμη πιο θερμό.

3. «Ο φετινός Ιούνιος ήταν ο πιο θερμός που έχει καταγραφεί ποτέ στον πλανήτη»
Υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που επιδρούν. Στον Βόρειο Ατλαντικό τα ρεκόρ θερμοκρασίας άρχισαν να σπάνε από τις αρχές Μαρτίου, πριν από την επικράτηση του Ελ Νίνιο. Αυτό ίσως να οφείλεται σε υποτροπικό υψηλό βαρομετρικό, γνωστό ως Υψηλό των Αζορών, που οδήγησε σε εξασθένηση των ανέμων πάνω από τον ωκεανό και περιόρισε τον όγκο σκόνης από τη Σαχάρα, γνωστό παράγοντα μείωσης της θερμοκρασίας του Ατλαντικού. Αυτά τα μετεωρολογικά δεδομένα μπορεί να αλλάξουν στις ερχόμενες εβδομάδες. «Ακόμη και αν γίνει αυτό, τα ρεκόρ θερμοκρασίας θα είναι πρωτοφανή», λέει ο δρ Μακνόλτι.

Οι ιστορικά υψηλές θερμοκρασίες κάνουν πολλούς μετεωρολόγους να επαυξάνουν τις προειδοποιήσεις τους για την επερχόμενη εποχή των τροπικών καταιγίδων. Την Πέμπτη, μετεωρολόγοι του Πανεπιστημίου του Κολοράντο αποκάλυψαν ότι αναμένουν εντονότερη του κανονικού περίοδο τροπικών καταιγίδων, με περίπου 18 τροπικούς κυκλώνες. Παρότι οι τροπικές καταιγίδες στον Ατλαντικό είναι συνήθως περιορισμένης ισχύος κατά τη διάρκεια ετών Ελ Νίνιο, η φετινή χρονιά αναμένεται να αποτελέσει εξαίρεση εξαιτίας της ασυνήθιστα υψηλής θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων, ικανής να τροφοδοτήσει καταιγίδες.

Αλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι πρόσφατες προσπάθειες απαγόρευσης της χρήσης θειούχων ενώσεων στα ναυτικά καύσιμα μπορεί να ευνοούν την αύξηση της θερμοκρασίας, καθώς το διοξείδιο του θείου τείνει να αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία ψύχοντας λίγο τον πλανήτη.

4.Πληθαίνουν οι καύσωνες διαρκείας στην Ελλάδα

Στον «θερμοθάλαμο» μπαίνουν η Ελλάδα και η ευρύτερη περιοχή, καθώς πολύ θερμές αέριες μάζες από την Αφρική κινούνται προς τις βόρειες περιοχές της Μεσογείου, με αποτέλεσμα από σήμερα Τρίτη να ανεβαίνει σημαντικά το θερμόμετρο σε όλη τη χώρα. Το αποκορύφωμα αναμένεται την Παρασκευή και το Σάββατο (14-15 Ιουλίου), με βάση τις μέχρι τώρα προβλέψεις, όπου οι μέγιστες θερμοκρασίες θα φτάσουν τοπικά τους 42-43 βαθμούς Κελσίου. Πολύ ζεστή θα είναι και η Κυριακή 16 Ιουλίου. Στη συνέχεια αναμένεται μικρή υποχώρηση της ζέστης, με τις θερμοκρασίες όμως να διατηρούνται για αρκετές ημέρες σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ο «Κλέων», όπως ονομάστηκε το συγκεκριμένο καυτό κύμα, θα προκαλέσει και στην Ελλάδα καύσωνα και μάλιστα μεγάλης διάρκειας.

Οι πολυήμεροι καύσωνες είναι αυτοί που κουράζουν και καταπονούν περισσότερο τον ανθρώπινο οργανισμό (αλλά και τα ζώα, τα φυτά κ.ά.), καθώς η διάρκεια λειτουργεί προσθετικά και επιβαρυντικά. Ταυτόχρονα υπερθερμαίνονται και τα δομικά υλικά, με αποτέλεσμα να εκπέμπουν ζέστη ακόμα και τις νυκτερινές ώρες, όταν όλοι αναζητούμε λίγη δροσιά.

Έρχεται ο καύσωνας «Κλέων» με 43άρια και εξαήμερη διάρκεια – Συστάσεις προς τους πολίτες
Τα προηγούμενα χρόνια οι πολυήμεροι καύσωνες, άνω των 8-10 ημερών, πύκνωσαν ανησυχητικά και στην Ελλάδα, ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της κλιματικής αλλαγής. Σε μελέτη των ερευνητών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Στρατή Βουγιούκα, Χρήστου Πετρόπουλου και Κώστα Λαγουβάρδου, έχουν καταγραφεί οι παρατεταμένοι καύσωνες από το 1981 έως και φέτος.

Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, την ίδια περίοδο υπήρχαν και άλλα περιστατικά καύσωνα, πιθανόν και με εξίσου υψηλές ή και υψηλότερες απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες. Η συγκεκριμένη καταγραφή αφορά μόνο τους καύσωνες μεγάλης διάρκειας. Είναι χαρακτηριστικό πως τη δεκαετία 1981-1990 σημειώθηκε μόλις ένας παρατεταμένος καύσωνας (όμως με τραγικές συνέπειες), την επόμενη δεκαετία 1991-2000 δύο, ενώ τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν καταγραφεί επτά ισχυροί καύσωνες μεγάλης διάρκειας. Δύο χρονιές μάλιστα, το 2007 και το 2021, εκδηλώθηκαν δύο παρατεταμένοι καύσωνες. Ας δούμε τις περιόδους παρατεταμένου καύσωνα και τη διάρκειά τους:

• 17/7-28/7/1987, διάρκεια 12 ημέρες, με τις μέγιστες θερμοκρασίες να φτάνουν τους 41-44 βαθμούς Κελσίου στην Αθήνα. Αυτός ο καύσωνας προκάλεσε πολλούς νεκρούς, κυρίως μεταξύ ηλικιωμένων και ευπαθών ομάδων, καθώς δεν υπήρχαν κατάλληλη προετοιμασία της πολιτείας, ενημέρωση των πολιτών, προσαρμογή και εξοπλισμός των κτιρίων κ.λπ.
• 25/7-7/8/1998, διάρκεια 14 ημέρες, η μέγιστη θερμοκρασία έφτασε τους 40° C, ενώ το μελτέμι που φυσούσε προκάλεσε πολλές πυρκαγιές.
• 3/7-13/7/2000, διάρκεια 11 ημέρες, μέγιστη θερμοκρασία 44-45° C, μεγάλες πυρκαγιές στην Πελοπόννησο, έως και 200.000 στρέμματα καμένα.
• 4/8-11/8/2001, διάρκεια 8 ημέρες.
Ο «Κλέων» ανεβάζει από σήμερα το θερμόμετρο, με την κορύφωση του καυτού κύματος να αναμένεται Παρασκευή και Σάββατο.
• 19/6-28/6/2007 και
• 18/7-27/7/2007 οι δίδυμοι καύσωνες του 2007 διάρκειας 10 ημερών, με το θερμόμετρο να φτάνει και τους 45-46° C και πολλά θερμοκρασιακά ρεκόρ να σπάνε. Ο πρώτος καύσωνας συνέβαλε στη μεγάλη πυρκαγιά στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας, ο δεύτερος στην τρομερή καταστροφή σε Πελοπόννησο και Εύβοια, με τους δεκάδες νεκρούς.
• 8/8-20/8/2010, διάρκεια 13 ημέρες, 41° C η μέγιστη θερμοκρασία, καταγράφηκε ο θερμότερος Αύγουστος στην πολύχρονη ιστορία του μετεωρολογικού σταθμού στο Θησείο.
• 8/7-17/7/2012, διάρκεια 10 ημέρες, στους 43° C, ο θερμότερος Ιούλιος για το Θησείο.
• 3/8-12/8/2017, διάρκεια 10 ημέρες, στους 41° C ανέβηκε το θερμόμετρο.
• 22/6-2/7/2021, διάρκεια 11 ημέρες, στους 44° C η μέγιστη θερμοκρασία.
• 27/7-6/8/2021, διάρκεια 11 ημέρες, πολύ ψηλά στους 46° C η μέγιστη, 265 σταθμοί σε όλη τη χώρα κατέγραψαν θερμοκρασίες άνω των 40 ° C. Εκδηλώθηκε η μεγάλη πυρκαγιά στη Βόρεια Εύβοια, αλλά και στη Μαλακάσα και την Κορινθία.

Η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων έχει εκδηλωθεί μετά το 2000 (9 στις 11). Έτσι, ενώ στα τέλη του 20ού αιώνα ο πολυήμερος καύσωνας ήταν ένα φαινόμενο που έπληττε τη χώρα μας με ρυθμό περίπου ένα περιστατικό κάθε δεκαετία, όσο προχωρούμε εντός του 21ου αιώνα επαναλαμβάνεται πολύ πιο τακτικά.