«Κάναμε το καλύτερο δυνατό», δήλωσαν ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας και ο αρχηγός της Πυροσβεστικής για όσα δραματικά, απαράδεκτα και απίστευτα εκτυλίχθηκαν στα μεγάλα πύρινα μέτωπα.
Προφάσεις, συγκαλύψεις και κάτι χειρότερο. Στα ακραία καιρικά φαινόμενα απέδωσαν στη συνέντευξη Τύπου της Παρασκευής οι ηγεσίες του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας και της Πυροσβεστικής την εξέλιξη των πυρκαγιών που έχουν μέχρι σήμερα μετατρέψει σε στάχτη 400.000 στρέμματα.
Για όσα εκτυλίχθηκαν το προηγούμενο διάστημα σε Νέα Αγχίαλο, Ρόδο, Κέρκυρα, Κάρυστο και Αττική ο αρμόδιος υπουργός Βασίλης Κικίλιας και ο αρχηγός της Πυροσβεστικής Γιώργος Πουρναράς δήλωσαν από κοινού ότι «κάναμε το καλύτερο δυνατό», αποφεύγοντας να αναφερθούν σε πιθανά επιχειρησιακά λάθη.
Για τις εκρήξεις σε αποθήκη πυρομαχικών ως αποτέλεσμα της φωτιάς στην περιοχή της Νέας Αγχιάλου έδειξαν ως υπαιτίους τα στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας, παραπέμποντας τους δημοσιογράφους στις χθεσινές ανακοινώσεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια.
«Η πυρκαγιά στη Μαγνησία ήταν επιθετική και πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμη», δήλωσε ο κ. Πουρναράς και πρόσθεσε ότι την Τετάρτη που ξέσπασε η φωτιά στο χωριό Αερινό και κατέληξε στη Νέα Αγχίαλο στον νομό Μαγνησίας εκδηλώθηκαν συνολικά 9 πυρκαγιές.
Απαντώντας στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων ο αρχηγός της Πυροσβεστικής διευκρίνισε ότι στην περιοχή της αποθήκης υπήρχαν πυροσβεστικές δυνάμεις που όμως δεν μπόρεσαν να ανακόψουν την πυρκαγιά λόγω της ταχείας εξάπλωσής της. «Εφυγαν καθώς προείχε η ασφάλειά τους. Δεν είναι η ώρα απόδοσης ευθυνών», πρόσθεσε.
«Σαν να βιώνεις πόλεμο»: H επόμενη μέρα στη Νέα Αγχίαλο
«Το καλύτερο δυνατό», δήλωσαν οι κ. Κικίλιας και Πουρναράς ότι έπραξαν και στην πυρκαγιά της Ρόδου που μόλις την Παρασκευή –11 ημέρες μετά την εκδήλωσή της– παρουσίασε καλύτερη εικόνα.
«Εκδηλώθηκε στις 7.15 το απόγευμα σε δύσβατο ορεινό σημείο. Τα εναέρια μέσα δεν πρόλαβαν να πραγματοποιήσουν ούτε μια ρίψη νερού», σχολίασε ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας. Συμπλήρωσε ότι άμεση προτεραιότητα ήταν η προστασία της ανθρώπινης ζωής και επανέλαβε ότι η επιχείρηση απομάκρυνσης χιλιάδων τουριστών από το μέτωπο στέφθηκε με επιτυχία.
Ο αρχηγός της Πυροσβεστικής πρόσθεσε ότι καθοριστικές για την εξέλιξη της φωτιάς ήταν οι εναλλαγές στη φορά των ανέμων και περιέγραψε ότι οι σπίθες διήνυσαν αντιπυρικές ζώνες 500 μέτρων δημιουργώντας αυτό που στην ορολογία της Πυροσβεστικής περιγράφεται ως κηλίδωση.
Στη μορφολογία του εδάφους και το δύσβατο της περιοχής όπου εκδηλώθηκε η πυρκαγιά απέδωσε η ηγεσία του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας και της Πυροσβεστικής και την αδυναμία να ελεγχθεί έγκαιρα και η πυρκαγιά της Κέρκυρας.
2.Νέα Αγχίαλος: Τι συνέβη στην αποθήκη πυρομαχικών
Οι εκτιμήσεις των ειδικών για τον ρόλο που έπαιξε το θερμικό κύμα στις εκρήξεις στην 111 Πτέρυγα Μάχης στη Νέα Αγχίαλο - Τι είναι και γιατί άντεξαν τα «Igloo».
Ηταν σαν να είχε γίνει πόλεμος! Οι κρατήρες που άφησαν οι βόμβες των 500, 1.000 και 2.000 λιβρών στην περιοχή της Νέας Αγχιάλου που είχε εκκενωθεί, οι σκόρπιες φωτιές που ακόμη σιγόκαιγαν, η no-fly zone που είχε επιβληθεί σε περίμετρο 6 χιλιομέτρων, υπό τον φόβο μήπως εκραγούν βλήματα αέρος, η περίμετρος ασφαλείας 3 χιλιομέτρων που είχε σχηματιστεί πέριξ του στρατοπέδου Καραμπά, της 111 Πτέρυγας Μάχης, οι σημαντικές ζημιές στο ίδιο στρατόπεδο, αλλά και σε καταστήματα και σπίτια στη Νέα Αγχίαλο, έδιναν την εντύπωση πως είχε προηγηθεί βομβαρδισμός!
Το ξημέρωμα της επόμενης μέρας των εκρήξεων των πυρομαχικών στην αποθήκη βρήκε τους ειδικούς, όσους μπόρεσαν να πλησιάσουν, να καταγράφουν τις ζημιές. Βρήκε επίσης μια ομάδα του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς να «χτενίζει» την περιοχή σε μια ακτίνα 3 χιλιομέτρων για τον φόβο διασποράς υπολειμμάτων πυρομαχικών.
Ξύπνησαν μνήμες από το Antonov
Η επιχείρηση έμοιαζε με τους αποκλεισμούς περιοχών και πτήσεων μετά την πτώση του ουκρανικού Antonov στην Καβάλα, το οποίο όλοι νόμιζαν πως μετέφερε πυρομαχικά. Μπορεί τότε να χρειάστηκαν τρεις μήνες να «καθαρίσει» η περιοχή (αν και δεν βρέθηκε καμία επικίνδυνη ουσία ή υπολείμματα πυρομαχικών), αλλά στην περίπτωση της Νέας Αγχιάλου θα απαιτηθούν περισσότεροι μήνες έως ότου διαπιστωθεί πως δεν υπάρχουν διάσπαρτα βλήματα. Ηδη ένα ειδικό μεικτό συνεργείο της Πολεμικής Αεροπορίας και της Πυροσβεστικής άρχισε να προσεγγίζει με προσοχή τη (βομβαρδισμένη) περιοχή με στόχο να εκτοξεύσει ψυκτικό υγρό πάνω και γύρω από τον χώρο της, όχι μόνο για προληπτικούς λόγους ασφαλείας αλλά επειδή έτσι προβλέπουν τα πρωτόκολλα των Ενόπλων Δυνάμεων (αλλά και των νατοϊκών) για την αντιμετώπιση τέτοιων έκτακτων και επικίνδυνων καταστάσεων.
Και το ερώτημα που ανακύπτει: Υπάρχουν ευθύνες και μάλιστα πολλές για ό,τι συνέβη στην αποθήκη πυρομαχικών και βομβών στην Αγχίαλο; Εάν υπάρχουν, αυτές θα αποδοθούν από την ΕΔΕ που ήδη διατάχθηκε, αλλά εκείνα που μένουν ανεξήγητα είναι πώς εισήλθε η φωτιά μέσα σε στρατόπεδο που διαθέτει ισχυρά μέτρα πυρασφάλειας, πυροσβεστικά οχήματα αεροδρομίων, αντιπυρικές περιμέτρους και, κυρίως, πώς τους ξέφυγε η φωτιά και έφθασε σε μια από τις αποθήκες ανεφοδιασμού των μαχητικών με πυρομαχικά. Πάντως, το απόγευμα της Παρασκευής έγινε γνωστό ότι θα αντικατασταθεί ο διοικητής της 111 Πτέρυγας Μάχης (που αποσπάται στο Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας), ενώ τη θέση του θα αναλάβει ο μέχρι πρότινος υποδιοικητής της μονάδας.
Νωρίτερα, όταν ξέσπασε η φωτιά στη Νέα Αγχίαλο, οι επιτελείς της Πολεμικής Αεροπορίας επιθεώρησαν τρεις φορές τη συγκεκριμένη αποθήκη που βρισκόταν 6 χιλιόμετρα από την έδρα της 111 Πτέρυγας Μάχης. Γνώριζαν ότι εάν η φωτιά πλησίαζε την αποθήκη θα γινόταν μια κόλαση. Νόμιζαν ωστόσο ότι έκαναν τα πάντα για να μην κινδυνεύσει από τη φωτιά. Τι έκαναν;
Τα μέτρα ασφαλείας
Η περιοχή γύρω από την αποθήκη και σε μια ακτίνα 60 μέτρων φρόντισαν να είναι πλήρως αποψιλωμένη, ενώ ό,τι πιο κοντινό υπήρχε σε βλάστηση ήταν μόνο ένας ελαιώνας, ο οποίος ακόμα και αυτός βρισκόταν αρκετά μέτρα μακριά από την αποψιλωμένη περίμετρο. Τα πυρομαχικά ήταν αποθηκευμένα σύμφωνα με τις νατοϊκές προδιαγραφές, δηλαδή, με δυο λόγια, ο αποθηκευτικός χώρος ήταν κατασκευασμένος από μπετόν και γύρω υπήρχε χώμα, χωρίς καθόλου βλάστηση. Συνεπώς όταν οι πυροσβέστες τούς είπαν να απομακρυνθούν και να εκκενώσουν την περιοχή, οι επιτελείς της Αεροπορίας εκκένωσαν την περιοχή από τους κατοίκους και από το προσωπικό της βάσης, όχι όμως την αποθήκη. Οι πυροσβέστες όταν έδωσαν την εντολή για εκκένωση δεν γνώριζαν για τις αποθήκες και τι περιεχόταν σε αυτές. Οι στρατιωτικοί όμως γνώριζαν...
Δεν υπολογίστηκε το θερμικό κύμα
Ενα όμως πράγμα φαίνεται πως δεν υπολόγισαν οι στρατιωτικοί, και αυτό πιθανόν να προκάλεσε την καταστροφή: το θερμικό κύμα! Η ανάφλεξη των πυρομαχικών, ειπώθηκε από ειδικούς, είναι πιθανόν να σημειώθηκε εξαιτίας των πολύ υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύχθηκαν λόγω της φωτιάς στην περιοχή, ωστόσο αναφέρουν ότι αυτό το συμπέρασμα είναι κάπως πρόωρο να ειπωθεί, έως ότου ολοκληρωθούν οι ανακρίσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι την πλήρη πρόσβαση σε στοιχεία (αναφορές, φωτογραφίες, μαρτυρίες και βίντεο) θα μπορούν να έχουν μόνο οι ειδικοί που θα αναλάβουν τις έρευνες.
Οι πρώτες αναφορές των στρατιωτικών επιτελών – και εδώ πιθανόν να βρίσκεται το «κλειδί» που θα ξεκλειδώσει τα αίτια της έκρηξης στην αποθήκη πυρομαχικών – επισήμαιναν ότι «τη φωτιά τη βλέπεις, το θερμικό κύμα όμως όχι. Το αισθάνεσαι όμως. Το θερμικό κύμα προηγείται της φωτιάς και όσο πιο μεγάλη είναι η φωτιά τόσο μεγαλύτερο είναι το θερμικό κύμα. Κατά πάσα πιθανότητα, και αυτό θα το δείξουν οι έρευνες που ακολουθούν, η φωτιά όντως δεν έφτασε στις αποθήκες, έφτασε όμως πρώτα σε αυτές το θερμικό κύμα το οποίο και προκάλεσε τις εκρήξεις των πυρομαχικών».
Τα απρόσβλητα «Igloo»
Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι στην περιοχή υπάρχουν και άλλες αποθήκες πυρομαχικών, γιατί η βάση της Αγχιάλου δεν ήταν μόνο η «καρδιά» των αναχαιτίσεων, αλλά και ανεφοδιασμού συμμαχικών αεροπλάνων με πυρομαχικά. Οι περισσότερες αποθήκες είναι κατασκευασμένες κατά τέτοιον τρόπο που όχι μόνο το θερμικό κύμα δεν τις διαπερνά, αλλά δεν καταστρέφονται ούτε αν πέσει πάνω τους βλήμα αέρος-εδάφους. Πρόκειται για αποθήκες με την κωδική ονομασία «Igloo», συνήθως βρίσκονται κάτω από τη γη, απόλυτα ασφαλείς από κάθε κίνδυνο (ακόμα και φωτιάς). Οπως ασφαλισμένα είναι και τα καταφύγια (shelters) των μαχητικών (F-16), τα οποία αντέχουν σε πολύ ισχυρές εκρήξεις και θερμοκρασίες. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος που μόνο λίγα αεροσκάφη απομακρύνθηκαν από τη βάση (και πήγαν στη γειτονική της Λάρισας), ίσως αυτά που δεν ήταν μέσα σε shelters.