Τον Νοέμβριο του 2019 είχε προκαλέσει –τουλάχιστον– αίσθηση η επιλογή για τη θέση διοικητή νοσοκομείου ενός 80χρονου. Αυτό αποτέλεσε τη «θρυαλλίδα» για ένα κύμα σκληρής κριτικής που δέχθηκε η κυβέρνηση για το «προσοντολόγιο» των νέων –τότε– επικεφαλής των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Ένα μήνα μετά, το υπουργείο Υγείας αντικατέστησε 13 διοικητές που είχαν αρχικά επιλεγεί, οι οποίοι είτε παραιτήθηκαν είτε με μια πιο «ψύχραιμη» ματιά δεν κρίθηκαν επαρκείς.
Στο «τιμόνι» των νοσοκομείων έχουν βρεθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες ως διοικητές, πρώην δήμαρχοι και βουλευτές, σύζυγοι πολιτικών, θεολόγοι, γυμναστές, ένας κομμωτής... Ακόμα και ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας βρέθηκε στον «πύργο ελέγχου» νοσοκομείου. Σε πολλές περιπτώσεις το βασικό προσόν ήταν η κομματική ταυτότητα. Και αυτό παρά τις αλλεπάλληλες αυστηροποιήσεις του σχετικού θεσμικού πλαισίου από το 2001, όταν εισήχθη ο θεσμός του διοικητή στα κρατικά νοσοκομεία, έως σήμερα.
Η νέα κυβέρνηση διά στόματος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη έχει διαμηνύσει ότι θα προχωρήσει σε αξιοκρατική επιλογή διοικήσεων σε φορείς του Δημοσίου, ενώ και ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης έχει αναφερθεί σε αλλαγή των κριτηρίων επιλογής των διοικητών στην Υγεία. Το υπουργείο Εσωτερικών επεξεργάζεται νέο σχέδιο νόμου για τις διοικήσεις των φορέων του Δημοσίου και το οποίο αναμένεται να είναι έτοιμο εντός του Σεπτεμβρίου. Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι θα απαιτείται και εμπειρία σε διοικητικές θέσεις, εκτός από τα τυπικά προσόντα (τίτλοι σπουδών). Η δε αξιολόγηση των υποψηφίων θα γίνεται σε τρία διαφορετικά στάδια: σε επίπεδο βιογραφικών, συνέντευξη σε επιτροπή –ενδεχομένως και γραπτή– και τελική επιλογή από τον υπουργό, μεταξύ των τριών επικρατέστερων με βάση την αξιολόγηση στα προηγούμενα επίπεδα.
ΕΣΥ: Αναβάθμιση των δομών με 1,1 δισ. μέχρι το 2027
Η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας (ΕΕΜΥΥ), MSc Πολιτικής Υγείας και Σχεδιασμού Υπηρεσιών Υγείας, Γωγώ Οικονομοπούλου, μιλώντας στην «Κ» τονίζει ότι «το βασικό θέμα είναι πώς θα διασφαλισθεί ότι η διαδικασία επιλογής των στελεχών θα γίνει σωστά. Πώς θα μπουν δικλίδες ασφαλείας και δεν θα παρεισφρήσουν πάλι κομματικές επιλογές και άλλου είδους επιδιώξεις». Οπως αναφέρει η κ. Οικονομοπούλου, ένα από τα πράγματα που θα πρέπει να γίνουν είναι «να περιοριστούν τα γνωστικά αντικείμενα των νέων διοικητών των νοσοκομείων.
Αλλιώς θα μπορούν να διοριστούν κάτοχοι πτυχίου θεολογίας, φυσικής αγωγής, παιδαγωγικών επιστημών και άλλων επαγγελμάτων, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν. Για να μην αναφέρουμε έναν κομμωτή ο οποίος είχε ένα πτυχίο νοσηλευτικής αλλά η εργασία του ήταν να έχει ένα κομμωτήριο. Επίσης, θα πρέπει στα τυπικά προσόντα να συμπεριλαμβάνεται τουλάχιστον ένας μεταπτυχιακός τίτλος, συναφής με το αντικείμενο της διοίκησης. Διαχρονικά η ΕΕΜΥΥ υποστηρίζει ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας κλάδος στελεχών υπηρεσιών υγείας, από τον οποίο θα επιλέγονται οι εκάστοτε διοικήσεις και οι διευθυντές των υπηρεσιών».
Σύμφωνα με την κ. Οικονομοπούλου, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να υπάρχει διαφάνεια σε όλη τη διαδικασία αξιολόγησης. «Συνέντευξη των υποψηφίων διοικητών κατά τη διαδικασία επιλογής τους έχει γίνει και στο παρελθόν. Το ζήτημα δεν είναι αυτό. Το ζήτημα είναι πώς θα διασφαλίσεις την αξιοκρατική επιλογή από τη συνέντευξη. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της. Προσωπικά δεν καταλαβαίνω και την τελική επιλογή από τον υπουργό Υγείας μεταξύ των τριών επικρατέστερων υποψηφίων. Με βάση τι θα επιλέξει ο υπουργός; Ή είσαι πρώτος, ή είσαι δεύτερος, ή είσαι τρίτος. Εκτιμώ ότι η θέση στην κατάταξη πρέπει να δημοσιοποιείται για να είναι εφικτός ο δημόσιος έλεγχος».
Τις τελευταίες δεκαετίες, διορίστηκαν ως διοικητές, πρώην πολιτευτές, σύζυγοι πολιτικών, θεολόγοι, γυμναστές, ακόμη και κομμωτής!
Μνημόνιο απόδοσης
Και οι επόμενοι διοικητές θα κληθούν να υπογράψουν μνημόνιο απόδοσης, κάτι που προβλέπεται και στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Το ίδιο ισχύει και με την αξιολόγηση των εν ενεργεία διοικητών για το εάν πιάνουν τους στόχους του μνημονίου, τα αποτελέσματα της οποίας επίσης δεν ανακοινώνονται επισήμως. Σημειώνεται ότι οι περισσότεροι διοικητές έχουν λάβει παράταση της θητείας τους (έληξε αρχές του έτους) έως την προκήρυξη της θέσης τους. Για τους υπόλοιπους η θητεία έχει παραταθεί έως το τέλος Σεπτεμβρίου.
Σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν στην «Κ» στελέχη του υπουργείου Υγείας, έως σήμερα έχουν γίνεται τρεις αξιολογήσεις των υφιστάμενων διοικητών. Η πρώτη αξιολόγηση (2020) είχε καθαρά πιλοτικό χαρακτήρα. Οι δύο επόμενες είχαν ως αποτέλεσμα να βγουν «κόκκινες κάρτες» σε δέκα διοικητές, οι οποίοι στην πλειονότητά τους απομακρύνθηκαν είτε με εντολή υπουργού είτε με δική τους πρωτοβουλία. «Υπήρξε περίπτωση διοικητή που δεν πήγε καθόλου καλά στη συνέντευξη και κάλεσε μόνος του την επομένη στο υπουργείο για να υποβάλει την παραίτησή του γιατί, όπως είπε, κατάλαβε ότι δεν κάνει για αυτή τη δουλειά», σημειώνει στέλεχος του υπουργείου.
Το σχέδιο του ΕΣΥ για «μηδέν ράντζα»
Η αξιολόγηση των εν ενεργεία διοικητών με το ισχύον πλαίσιο γίνεται σε πολλά επίπεδα. Το πρώτο αφορά ποιοτική αξιολόγηση από τις διοικήσεις των Υγειονομικών Περιφερειών, όπου μεταξύ άλλων κρίνεται το επίπεδο συνεργασίας των διοικητών με το προσωπικό των νοσοκομείων και άλλους φορείς. Σε δεύτερο επίπεδο η αξιολόγηση γίνεται κεντρικά από το υπουργείο, όπου συγκρίνονται σε νοσοκομεία με κοινά χαρακτηριστικά οικονομικοί και λειτουργικοί δείκτες καθώς και δείκτες ποιότητας και ασφάλειας των ασθενών (π.χ. νοσοκομειακές λοιμώξεις κ.ά.). Π.χ., δεν θα μπει στην ίδια ομάδα σύγκρισης ο Ευαγγελισμός με ένα μικρό επαρχιακό νοσοκομείο. Στην επόμενη αξιολόγηση θα συμπεριληφθούν και εκθέσεις των κλιμακίων του Οργανισμού Διασφάλισης Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) από τις επισκέψεις τους στα νοσοκομεία.
Το τρίτο επίπεδο είναι αυτό της συνέντευξης από ειδική επιτροπή, η οποία γίνεται σε μία ομάδα 20-25 διοικητών με τις χειρότερες επιδόσεις ή για τους οποίους υπάρχουν πολλά ερωτήματα. Ανάλογα με την αξιολόγηση οι διοικητές μπορεί να πάρουν πράσινη, κίτρινη (ως προειδοποίηση) ή κόκκινη κάρτα που συνοδεύεται και με εισήγηση της επιτροπής προς τον υπουργό για απομάκρυνση.