Τι αλήθεια πιστεύουν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες για τους δύο πολέμους σε Παλαιστίνη και Ουκρανία που συνταράσσουν τον κόσμο μας; Υποστηρίζουν κάποια από τις αντιμαχόμενες πλευρές ή μήπως τηρούν στάση ουδετερότητας;
Αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η πανελλαδική έρευνα που διεξήγαγε από τις 17 έως τις 20 Οκτωβρίου η aboutpeople για λογαριασμό του Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή. Ερωτήθηκαν 3.058 άτομα με τη μέθοδο του Online panel.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα ερωτήματα τέθηκαν στο πλαίσιο του μεγάλου ερευνητικού project του Eteron «Ακτινογραφία της Ακροδεξιάς», τα πλήρη ευρήματα του οποίου θα δημοσιοποιηθούν στα μέσα Νοεμβρίου.
Παλαιστίνη – Ισραήλ
Στο ερώτημα «Στον πόλεμο μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, εσείς προσωπικά με ποια πλευρά αισθάνεστε πιο κοντά;», η απάντηση που κυριαρχεί είναι «καμία από τις δύο», ενώ δεύτεροι έρχονται όσοι τάσσονται με την πλευρά των Παλαιστινίων.
Συγκεκριμένα, απάντησαν:
• Με καμία από τις δύο 43,3%.
• Με την πλευρά των Παλαιστινίων 28,5%.
• Με την πλευρά των Ισραηλινών 22,1%.
Σε όλες τις ηλικιακές και μορφωτικές κατηγορίες τα αποτελέσματα παρουσιάζουν ομοιομορφία.
Ωστόσο, παρατηρείται ότι στην ηλιακή κατηγορία 65+ οι τρεις απαντήσεις είναι σχεδόν ισοδύναμες, ωστόσο υπερτερεί η στήριξη στην πλευρά του Ισραήλ, έναντι των Παλαιστινίων.
Βλέπουμε επίσης ότι οι γυναίκες, σχεδόν σε διπλάσιο ποσοστό, τάσσονται υπέρ των Παλαιστινίων (29,3% έναντι 15,9% υπέρ των Ισραηλινών), ενώ οι άνδρες με μία μονάδα διαφορά (28,7% έναντι 27,7%) υπέρ των Ισραηλινών.
Διαφοροποιήσεις παρατηρούνται στις κατηγοριοποιήσεις με βάση την ψήφο στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Ιουνίου:
• Οι ψηφοφόροι της ΝΔ δεν είναι φιλικοί στην Παλαιστίνη (9%) Σε αυτήν την κατηγορία ερωτώμενων, η πιο δημοφιλής απάντηση είναι το «με το Ισραήλ» (42,5%). Ωστόσο και στους ψηφοφόρους της ΝΔ είναι πολύ ισχυρή η απάντηση «με καμία πλευρά» (42,2%).
• Στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ είναι πλειοψηφική η στήριξη στους Παλαιστινίους (58,7%), ενώ η υποστήριξη στο Ισραήλ φτάνει μόλις το 4,8%. Το «με καμία πλευρά» βρίσκεται στο 32,2%.
• Στο ΠΑΣΟΚ οι απαντήσεις είναι σχεδόν στο μέσο όρο, με τη στήριξη στην Παλαιστίνη κάπως μειωμένη (24,9%).
• Οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ κρατάνε την πιο φιλοπαλαιστινιακή στάση (64,6%), αν και εμφανίζεται ισχυρή η απάντηση «με καμία πλευρά» (28,6%).
• Στους ψηφοφόρους των «Σπαρτιατών» η πιο δημοφιλής απάντηση είναι το «με καμία πλευρά» (53,6%).
• Ανάλογη εικόνα και στους ψηφοφόρους της Ελληνικής Λύσης, με 50,2%.
• Στους ψηφοφόρους της «Νίκης» καταγράφεται το πιο μεγάλο ποσοστό στο «με καμία πλευρά» με 62.8%. Και στα τρία κόμματα της ακροδεξιάς είναι περίπου ισοδύναμες οι απαντήσεις υποστήριξης σε Ισραήλ και Παλαιστίνη, με το Ισραήλ να έχει ένα μικρό προβάδισμα.
• Οι ψηφοφόροι της Πλεύσης Ελευθερίας απαντάνε «με καμία πλευρά» κατά 51,3% και καταγράφουν πολύ χαμηλή υποστήριξη στο Ισραήλ (9%).
Με βάση τον ιδεολογικό αυτοπροσδιορισμό των πολιτών, τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:
• Η συντριπτικά πλειοψηφική απάντηση στην Αριστερά είναι «με τους Παλαιστίνιους», με 70,8%.
• Τα πράγματα διαφοροποιούνται στην Κεντροαριστερά, αφού ναι μεν «με τους Παλαιστίνιους» είναι η πιο δημοφιλής απάντηση με 43,9%, αλλά σχεδόν ισούται με την απάντηση «με καμία πλευρά» (41,9%).
• Στο Κέντρο αλλάζουν τα πράγματα, αφού η στήριξη στην Παλαιστίνη φτάνει μόλις το 17,7%, ενώ το «με καμία πλευρά» παίρνει 49,2%.
• Η Κεντροδεξιά είναι ο πιο φιλικός χώρος στο Ισραήλ (46,1%).
• Στη Δεξιά υπερτερεί το «με καμία πλευρά» (43,4%), παρότι η στήριξη στο Ισραήλ είναι αυξημένη (36,1%).
• Τέλος, σε όσους απορρίπτουν εν γένει τις ιδεολογικές τοποθετήσεις, πιο ισχυρή είναι η απάντηση «με καμία πλευρά» (56,7%).
Συμπεράσματα
Οι πολίτες δεν φαίνεται να υιοθετούν ούτε τη φιλοϊσραηλινή στάση της κυβέρνησης, αλλά ούτε και να κινούνται στους φιλοπαλαιστινιακούς τόνους της εποχής του Ανδρέα Παπανδρέου.
Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι η ερώτηση αφορά στον συγκεκριμένο εν εξελίξει πόλεμο και όχι γενικά στα δικαιώματα των Παλαιστινίων ή τις συμμαχίες της χώρας μας.
Οι ψηφοφόροι της Αριστεράς διατηρούν την παραδοσιακή φιλοπαλαιστινακή στάση του χώρου τους.
Οι ψηφοφόροι της ΝΔ κρατάνε σε αυτό το ερώτημα «φιλοδυτική» στάση, όπως ακριβώς κάνουν και με την Ουκρανία. Ωστόσο, σε αυτή την κατηγορία πολιτών η υποστήριξη στο Ισραήλ υπολείπεται κατά 20 μονάδες αυτής στην Ουκρανία (43,7% έναντι 63,5%).
Οι ψηφοφόροι της Ακροδεξιάς διαφοροποιούνται από αυτούς της ΝΔ, αφού υποστηρίζουν πλειοψηφικά την ουδέτερη στάση («με καμία πλευρά»).
Ουκρανία – Ρωσία
Στο ερώτημα Στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, εσείς προσωπικά με ποια πλευρά αισθάνεστε πιο κοντά;», πάλι υπερτερεί η ουδέτερη στάση, ενώ ακολουθούν εκείνοι που τάσσονται υπέρ της Ουκρανίας.
Συγκεκριμένα, απάντησαν:
• Με καμία από τις δύο 42,3%.
• Με την πλευρά της Ουκρανίας 35,3%.
• Με την πλευρά της Ρωσίας 17,9%.
Τα γενικά αποτελέσματα δεν έχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά ηλικιακή κατηγορία, με εξαίρεση την ηλικιακή κατηγορία 17-24 όπου η απάντηση «με την πλευρά της Ουκρανίας» υπερτερεί όσων δήλωσαν «με καμία από τις δύο» (42,2% έναντι 34,2%).
Δεν παρατηρείται, επίσης, σοβαρή διαφοροποίηση στις μορφωτικές και γεωγραφικές κατηγορίες.
Διαφοροποιήσεις παρατηρούνται στις κατηγοριοποιήσεις με βάση την ψήφο στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.
Συγκεκριμένα:
• Οι ψηφοφόροι της ΝΔ έχουν σαφώς πιο φιλική στάση απέναντι στην Ουκρανία (63,5%), ενώ είναι ελάχιστα φιλικοί στη Ρωσία (5,9%).
• Στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ είναι αρκετά πιο ισχυρό από τον μέσο όρο το «με καμία πλευρά» (54,4%) και το «με τη Ρωσία» (27,5%), ενώ το 16% υποστηρίζει την Ουκρανία.
• Στο ΠΑΣΟΚ το «με καμία πλευρά» είναι ακριβώς στο μέσο όρο (42,8%), αλλά είναι πιο ισχυρή η υποστήριξη στην Ουκρανία (41,2%).
• Στους ψηφοφόρους του ΚΚΕ είναι πολύ πιο ισχυρό από το μέσο όρο το «με καμία πλευρά» (61,7%) και λίγο πιο ισχυρή από το μέσο όρο η υποστήριξη στη Ρωσία (22,4%).
• Οι ψηφοφόροι των «Σπαρτιατών» είναι μακράν οι πιο υποστηρικτικοί στη Ρωσία (60,8%).
• Από κοντά και οι ψηφοφόροι της Ελληνικής Λύσης, με 51,9%.
• Οι ψηφοφόροι της «Νίκης» διαφοροποιούνται, αφού ναι μεν η υποστήριξη στη Ρωσία είναι πάνω από τον μέσο όρο (30,8%), ωστόσο η πλειοψηφική απάντηση είναι «με καμία πλευρά» (52,4%).
• Οι απαντήσεις των ψηφοφόρων της Πλεύσης Ελευθερίας είναι αρκετά κοντά στον μέσο όρο.
Με βάση τον ιδεολογικό αυτοπροσδιορισμό, τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:
• Η πλειοψηφική απάντηση στην Αριστερά είναι το με «καμία πλευρά» με 56,9%.
• Ανάλογες είναι οι απαντήσεις στην Κεντροαριστερά, όπου το «με καμία πλευρά» συγκεντρώνει 48%.
• Στο Κέντρο είναι πιο ισχυρή η φιλοουκρανική στάση (46%).
• Η Κεντροδεξιά είναι ο πιο φιλικός χώρος στην Ουκρανία (58,6%).
• Στη Δεξιά υπερτερεί επίσης η στήριξη στην Ουκρανία (44,3%).
• Τέλος, σε όσους απορρίπτουν εν γένει τις ιδεολογικές τοποθετήσεις, πιο ισχυρή είναι η απάντηση «με καμία πλευρά» (46,9%).
Συμπεράσματα
Η Ελλάδα δεν φαίνεται να ακολουθεί το γενικό ευρωπαϊκό ρεύμα της πλειοψηφικής στήριξης στην Ουκρανία, αφού η πιο δημοφιλής απάντηση είναι «με καμία πλευρά». Ωστόσο, η στήριξη στην Ουκρανία είναι ισχυρή, κυρίως λόγω της στάσης των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας.
Τα ευρήματα της έρευνας δεν επιβεβαιώνουν την εκτίμηση ότι η ελληνική κοινωνία υιοθετεί φιλορωσική στάση. Διαψεύδεται επίσης ότι οι πολίτες που πρόσκεινται στην Αριστερά κρατάνε ιδιαίτερα φιλορωσική στάση.
Είναι αξιοσημείωτη η φιλορωσική στάση των ψηφοφόρων της Ακροδεξιάς, οι οποίοι σε αυτό το πεδίο διαφοροποιούνται πολύ από τους ψηφοφόρους της ΝΔ. Σημαντική είναι επίσης η διαφοροποίηση των ψηφοφόρων της Νίκης από αυτούς των Σπαρτιατών και της Ελληνικής Λύσης.
Ουδέτεροι και στους δύο πολέμους οι περισσότεροι Έλληνες
Όπως φαίνεται από την έρευνα του Eteron, η πιο ισχυρή τάση μέσα στην κοινωνία είναι αυτή που δεν στηρίζει καμία πλευρά στους δύο εν εξελίξει πολέμους. Ωστόσο, δεν είναι οι ίδιοι εκείνοι που απαντάνε «με καμία πλευρά» στις δύο ερωτήσεις.
Η ακριβής εξήγηση της στάσης των πολιτών απαιτεί περαιτέρω ποιοτική έρευνα. Ωστόσο, όπως σημειώνεται στην έρευνα, δεν είναι παράλογο να διατυπώσουμε την εκτίμηση ότι συνιστά τοποθέτηση υπέρ της ειρήνης και της σταθερότητας, έκφραση αξιακής αποστασιοποίησης από τους εμπόλεμους ή ακόμα και αδιαφορίας για όσα συμβαίνουν πέρα από το πεδίο της καθημερινής εμπειρίας.
Στις απαντήσεις των ερωτώμενων αναδύεται ως ένα βαθμό ο άξονας Αριστερά/Δεξιά, υπό το μορφή της στάσης απέναντι στις φιλοδυτικές δυνάμεις (Ουκρανία, Ισραήλ). Ωστόσο, δεν προκύπτουν αυτόματες ταυτίσεις ούτε με τους συμμάχους, ούτε με τους αντιπάλους της Δύσης.
Επίσης, καταγράφεται διαφορετική συμπεριφορά των ψηφοφόρων της ακροδεξιάς από αυτούς της Νέας Δημοκρατίας.