Μιχάλη Δημητρίου: «Δεν είμαι η Μαρία ... είμαι η Κάλλας». Η Πραγματική της ζωή και οι μύθοι 100 χρόνων (Εκδόσεις Bell 2023, 499 σελίδες)
Δεν είμαι κριτικός βιβλίων∙ είμαι ένθερμος αναγνώστης∙ και, ελπίζω, «επαρκής αναγνώστης». Με αυτή την απλή ιδιότητα, θέλω να εκφράσω μερικές σκέψεις για το βιβλίο αυτό που το θεωρώ σημαντικό και αξιανάγνωστο. Όλο και συχνότερα σοβαροί, προικισμένοι δημοσιογράφοι ανά τον κόσμο εξελίσσονται και σε σοβαρούς βιογράφους-συγγραφείς με τον οπλισμό που τούς έχει εξασφαλίσει η επαγγελματική τους θητεία. Τέτοια είναι και η περίπτωση τού κ. Μιχάλη Δημητρίου.
Ο κ. Μιχάλης Δημητρίου δεν είναι κάποιος άγνωστος που σκέφθηκε να γράψει ένα τέτοιο και τόσο απαιτητικό βιογραφικό έργο. Είναι ένας ευρύτερα γνωστός έγκριτος δημοσιογράφος, πολιτικός αναλυτής, γνωστός κυρίως (σε εμένα) ως βασικός δημοσιογράφος τού Βήματος. Στο βιβλίο που έγραψε για την Κάλλας αναδεικνύεται ακριβώς το προτέρημα τού έμπειρου ερευνητή δημοσιογράφου που συλλέγει πληροφορίες, μέγα πλήθος από έγκυρες πληροφορίες, γραπτές και προφορικές (από πρόσωπα μάλιστα που γνώριζαν και συνδέονταν με την Κάλλας όπως λ.χ. ο Χρίστος Λαμπράκης, ο Κωνσταντίνος Πυλαρινός και η Βάσω Δεβετζή) και ―το σπουδαιότερο― έχει την ικανότητα να τις ελέγξει, να τις αξιολογήσει και να τις συνθέσει, ώστε ο αναγνώστης να πείθεται ότι διαβάζει ένα έγκυρο, σε πολλά σημεία αποκαλυπτικό, δυνατό και ενδιαφέρον κείμενο.
Μια αποκάλυψη για εμένα είναι ότι ο κ. Μιχ. Δημητρίου στο βιβλίο αυτό δεν είναι απλώς ο έγκριτος δημοσιογράφος ενός έγκυρου βιβλίου∙ είναι ο χαρισματικός συγγραφέας ενός συναρπαστικού βιβλίου, ο μάστορας τού κειμένου, ο οποίος έχει το σπάνιο χαρακτηριστικό (που πραγματικά εκπλήσσει) ότι κινείται με μεγάλη άνεση στον κόσμο τής λυρικής τέχνης: σε πρόσωπα (παρελαύνουν όλοι οι μεγάλοι διεθνώς λυρικοί καλλιτέχνες με άκρως ενδιαφέρουσα περιγραφή), σε πράγματα (τής καθημερινότητας και τής προσωπικής ζωής τής Κάλλας), σε παραστάσεις, στα λιμπρέτα και στην μουσική των μεγάλων συνθετών τής λυρικής όπερας ανά τον κόσμο. Κι όλα αυτά με μια συγγραφική πλοκή, όχι μυθιστορηματική αλλά δημιουργικά δημοσιογραφική που περιλαμβάνει πρωτότυπη συγγραφική εξιστόρηση συνδυασμένη με βαθύτερη χαρακτηρολογική ανάλυση των στάσεων και τής συμπεριφοράς τής Κάλλας και των προσώπων που άμεσα ή έμμεσα, περισσότερο ή λιγότερο, για πολύ ή για λίγο συνδέθηκαν μαζί της. Απομυθοποιεί πειστικά ορισμένα πρόσωπα (χαρακτηριστική είναι η περίπτωση τού Meneghini) που αλλιώς τα έχουμε γνωρίσει από άλλα συναφή έργα (βιογραφίες, ταινίες, άρθρα κ.ά.) καθώς και γεγονότα και καταστάσεις και μορφές συμπεριφοράς που αλλιώς μάς έχουν φθάσει. (Φυσικά, δεν είμαι εις θέση να γνωρίζω αν υπάρχουν σοβαρές διαφορετικές εκτιμήσεις για πρόσωπα και θέματα που θίγονται στο βιβλίο. Εμπιστεύομαι προσωπικά την δουλειά τού έμπειρου και έγκριτου δημοσιογράφου-συγγραφέα κ. Μιχάλη Δημητρίου).
Ο συγγραφέας δίνει ―όσο μπορώ να κρίνω ως αναγνώστης― μια έκγλυφη (όχι γλαφυρή), ζωντανή (όχι αποστεωμένη), βιωματική (αλλά όχι με συναισθηματική ελαφρότητα) και προ πάντων αξιόπιστη (από τα συνοδευτικά στοιχεία) εικόνα τής Κάλλας, χωρίς καθόλου να την «αγιοποιεί». Τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τού χαρακτήρα, τής προσωπικής ζωής και, πάνω απ'όλα, τής καλλιτεχνικής ζωής τής Κάλλας αναδύονται μέσα από τις σελίδες αυτού τού καλογραμμένου βιβλίου.
Θα ήταν παράλειψη, τέλος, αν δεν αναφερόμουνα και σε μια άλλη ξεχωριστή πλευρά τού βιβλίου: την γλώσσα τού κειμένου∙ πλούσια, δηλωτική, εύστοχη, αποκαλυπτική, ρέουσα∙ τιμά το περιεχόμενο.
Αυτό το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί. Υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια μιας απλής βιογραφίας και είναι μια άλλη ανάγνωση, πολύ πειστική και θετικά εντυπωσιακή, τής ζωής τής πραγματικά μεγάλης Κάλλας.