«Φαίνεται ότι οι ελληνικές αρχές απέτυχαν να κηρύξουν εγκαίρως επιχείρηση έρευνας και διάσωσης και να αναπτύξουν επαρκή αριθμό κατάλληλων μέσων εγκαίρως για τη διάσωση των μεταναστών», αναφέρει σε έκθεσή του ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) αναφερόμενος στο τραγικό ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου, τον Ιούνιο του 2023, που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περίπου 650 άνθρωποι.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ίδια η Frontex βρίσκεται επίσης υπό έρευνα για τυχόν δικές της ευθύνες στην τραγωδία της Πύλου.
Τονίζεται επίσης ότι «το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων διαπιστώνει ότι η Frontex ακολούθησε τις εφαρμοστέες διαδικασίες, όταν – με βάση εναέρια παρατήρηση – κατέταξε το Adriana ως περίπτωση μη επικίνδυνη και απλώς διαβίβασε τις πληροφορίες στις ελληνικές αρχές».
Στην έκθεση προστίθεται ότι «το Γραφείο (της Frontex) εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη πληροφοριών που παρείχαν οι ελληνικές αρχές στην έρευνά του, αλλά εξακολουθεί να αναμένει ενημερώσεις από τις εθνικές έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη».
Τα συμπεράσματα της Frontex
Τη νύχτα της 13-14/06/2023, το υπερπλήρες αλιευτικό σκάφος Adriana, που μετέφερε περίπου 750 μετανάστες από τη Λιβύη προς την Ιταλία, ανατράπηκε και στη συνέχεια βυθίστηκε στα ανοικτά των ακτών της Πύλου, στην ελληνική Ζώνη Έρευνας και Διάσωσης (SAR).
Το σκάφος αναφέρθηκε αρχικά από μια ΜΚΟ, που είχε επαφή με τους μετανάστες που επέβαιναν σε αυτό, στο Ιταλικό Κέντρο Συντονισμού Θαλάσσιας Διάσωσης (MRCC). Το ιταλικό MRCC ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές και την Frontex.
Η Frontex απέστειλε ένα αεροσκάφος σταθερής πτέρυγας, το οποίο εντόπισε το σκάφος, υπερπλήρες αλλά πλέοντας αργά, γύρω στο μεσημέρι τοπική ώρα. Η Frontex δεν σημείωσε το σκάφος ως περίπτωση κινδύνου, ούτε εξέδωσε σήμα κινδύνου «Mayday».
Οι ελληνικές αρχές, υπεύθυνες για τον συντονισμό της βοήθειας, δεν κήρυξαν αρχικά κατάσταση έρευνας και διάσωσης.
Αντιθέτως, αργά το απόγευμα, αντλώντας υποστήριξη από εμπορικά πλοία που βρίσκονταν στην περιοχή, οι ελληνικές αρχές προσπάθησαν να παράσχουν βοήθεια στο σκάφος Adriana, με τρόφιμα και νερό. Το πλοίο ανατράπηκε και βυθίστηκε νωρίς το πρωί της επόμενης ημέρας – σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες μεταναστών, ως αποτέλεσμα των προσπαθειών ρυμούλκησής του από τις ελληνικές αρχές. 104 άνθρωποι διασώθηκαν από τη θάλασσα από την Ελληνική Ακτοφυλακή και εμπορικά πλοία, ενώ οι νεκροί ανέρχονται σε 650.
Σωστές οι ενέργειες της Frontex
Το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων διαπιστώνει ότι η Frontex ακολούθησε τις εφαρμοστέες διαδικασίες, όταν – με βάση εναέρια παρατήρηση – κατέταξε το Adriana ως περίπτωση μη επικίνδυνη και απλώς διαβίβασε τις συλλεχθέντες πληροφορίες στις ελληνικές αρχές.
Παράλληλα, το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων θεωρεί ότι, στο μέλλον και με βάση μια αναθεωρημένη μεθοδολογία αξιολόγησης, η ομάδα θα πρέπει να αξιολογεί παρόμοιες περιπτώσεις διεξοδικότερα σε σχέση με την ανάγκη έκδοσης συναγερμού Mayday, ιδίως όταν οι αρμόδιες εθνικές αρχές δεν παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την αξιολόγηση της κατάστασής τους και τα επακόλουθα βήματα, όπως η κήρυξη του σκάφους ως «σε κίνδυνο» ή την έναρξη επιχείρησης έρευνας και διάσωσης.
Τις ώρες που ακολούθησαν τον εντοπισμό του πλοίου, η Frontex έκανε τρεις προσπάθειες, προτείνοντας πρόσθετες πτήσεις αεροσκαφών επιτήρησης της Frontex (FSA). Καμία απάντηση δεν ελήφθη από τις ελληνικές αρχές στις επανειλημμένες προτάσεις της Frontex μέχρι το ναυάγιο του Adriana.
Σε γενικές γραμμές, το Γραφείο δεν είναι σε θέση να συμπεράνει τι προκάλεσε την ανατροπή και το ναυάγιο του σκάφους Adriana. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι ελληνικές αρχές απέτυχαν να κηρύξουν εγκαίρως επιχείρηση έρευνας και διάσωσης και να αναπτύξουν επαρκή αριθμό κατάλληλων μέσων εγκαίρως για τη διάσωση των μεταναστών.
Το Γραφείο εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη πληροφοριών που παρείχαν οι ελληνικές αρχές στην έρευνά του, αλλά εξακολουθεί να αναμένει ενημερώσεις από τις εθνικές έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη.
– 19.1.2024 Η Επιτροπος Μετανάστευσης Ιλβα Γιόχανσον για την τραγωδία στην Πύλο.
Η επίτροπος Μετανάστευσης μίλησε στο Βήμα για το νέο Σύμφωνο μετανάστευσης με το οποίο τονίζει ότι δεν θα έχουμε «νέες Μόριες», αλλά καλύτερη προστασία του δικαιώματος ασύλου.
Το θέμα των ερευνών για το ναυάγιο της Πύλου έθεσε στον έλληνα πρωθυπουργό κατά τη συνάντησή τους την περασμένη Δευτέρα στην Αθήνα, ζητώντας λεπτομέρειες για το χρονοδιάγραμμα, λέει η επίτροπος Μετανάστευσης Ιλβα Γιόχανσον στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» με αφορμή την επίσκεψη αυτή. Η σουηδή επίτροπος αντικρούει επίσης τις επικρίσεις που έχουν διατυπωθεί για το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο, ενώ τονίζει ότι χρειάζεται να συνεχιστεί ο συντονισμός μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την αναχαίτιση παράτυπων ροών και την καταπολέμηση των λαθρεμπόρων.
Η βελτίωση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αναμένεται να συμβάλει και στην καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Περιμένετε ότι θα υπάρξουν επιστροφές από τα ελληνικά νησιά προς την Τουρκία καθώς η Αγκυρα αναμένει από την ΕΕ να συμμορφωθεί με τη μετεγκατάσταση μεταναστών από την Τουρκία, όπως προβλέπει η δήλωση ΕΕ – Τουρκίας;
«Η δήλωση ΕΕ – Τουρκίας παραμένει σε ισχύ ως το βασικό πλαίσιο συνεργασίας για τη μετανάστευση και πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται πλήρως, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών από τα ελληνικά νησιά. Υπάρχουν θετικές ενδείξεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και η αμοιβαία εμπιστοσύνη αυξάνεται. Χαιρετίζω τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης ως προς αυτό, συμπεριλαμβανομένης της συνόδου κορυφής με τον τούρκο πρόεδρο. Είχα έναν εποικοδομητικό διάλογο υψηλού επιπέδου για τη μετανάστευση και την ασφάλεια με τον τούρκο υπουργό Εσωτερικών τον περασμένο Νοέμβριο.
Υπάρχει πλέον βελτιωμένος συντονισμός μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής ακτοφυλακής, ο οποίος είναι σημαντικός για τον περιορισμό των παράτυπων διελεύσεων και των επικίνδυνων ταξιδιών μεταναστών σε όλες τις διαδρομές από την Τουρκία προς την ΕΕ. Είναι σημαντικό να συνεχιστεί το έργο για την πρόληψη των παράτυπων αναχωρήσεων και την καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης μεταναστών στη βάση της θετικής τάσης που έχει αναπτυχθεί από τον Οκτώβριο. Η ΕΕ δεσμεύεται να συνεχίσει να παρέχει στήριξη στους πρόσφυγες και στις δομές υποδοχής στην Τουρκία, καθώς και να πραγματοποιεί μετεγκαταστάσεις από την Τουρκία στην ΕΕ».
Στην επίσκεψή σας στην Ελλάδα επαινέσατε τη διαχείριση της μετανάστευσης από την ελληνική κυβέρνηση. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει κατηγορηθεί για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών, κάτι που χαρακτηρίσατε «απαράδεκτο» και καλέσατε την ελληνική κυβέρνηση να διερευνήσει τις καταγγελίες. Επίσης, για το ναυάγιο της Πύλου είχατε ζητήσει ενδελεχή έρευνα. Συζητήσατε τα ζητήματα αυτά με τις ελληνικές αρχές;
«Η αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων πρέπει να εδράζεται σταθερά στον νόμο και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό σημαίνει πλήρη σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της αρχής της μη επαναπροώθησης. Το πρώτο μας καθήκον είναι πάντα να σώσουμε ζωές. Ολοι θυμόμαστε το ναυάγιο της Πύλου. Ενα από τα χειρότερα ναυάγια αυτού του αιώνα. Πιθανώς έχασαν τη ζωή τους 600 άνθρωποι. Ακουσα ότι οι λαθρέμποροι χρέωναν τους επιβαίνοντες 4.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι τα κέρδη τους θα ήταν σχεδόν 2,5 εκατ. ευρώ.
Στη Μεσόγειο έχασαν πέρυσι τη ζωή τους 2.600 άνθρωποι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τον περασμένο Δεκέμβριο ξεκινήσαμε το Κάλεσμα για Δράση σε μια Παγκόσμια Συμμαχία για την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας. Εθεσα το θέμα των ερευνών από τις ελληνικές αρχές στον έλληνα πρωθυπουργό κατά τη συνάντησή μου στις 8 Ιανουαρίου και ζήτησα λεπτομέρειες για το χρονοδιάγραμμα».