«ΗΑντωνία Τριχοπούλου έχει διακριθεί για τη σημαντική προσφορά της στο επιστημονικό πεδίο της Ιατρικής κι έχει αναπτύξει αξιοζήλευτο ερευνητικό, διδακτικό και συγγραφικό έργο το οποίο εστιάζεται στην επιδημιολογία των χρόνιων νοσημάτων, στην προαγωγή της δημόσιας υγείας, στην πρόληψη ασθενειών. Έχει λάβει διεθνή αναγνώριση για την επιστημονική της δραστηριότητα με την οποία ανέδειξε, μεταξύ άλλων, τη σημασία της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής».
Με αυτά τα λόγια ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, κ. Σταμάτιος Κριμιζής, προσφώνησε την Αντωνία Τριχοπούλου, Ομότιμης Καθηγήτριας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόσεδρης Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Yale, ως τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στον τομέα «Ιατρικές Επιστήμες, Επιδημιολογία, Δημόσια Υγεία».
Η Αντωνία Τριχοπούλου είναι πρότυπο έλληνα επιστήμονα
«Η Αντωνία Τριχοπουλου άφησε ένα μοναδικό αποτύπωμα στην επιστήμη. Υπήρξε πρότυπο έλληνα επιστήμονα η οποία επιτέλεσε την παγκοσμίου φήμης έρευνά της αποκλειστικά στην Ελλάδα. Τα ερευνητικά της αποτελέσματα ενίσχυσαν την τουριστική βιομηχανία της χώρας μας. Μέσω της έρευνάς της, με το πρόσημο ελληνική μεσογειακή διατροφή, εξακτίνωσε στα πέρατα του πλανήτη μας την ποιοτική ελληνική εφευρετικότητα επ' αγαθώ των συνανθρώπων μας.
Το ερευνητικό της έργο εστιάζεται στην επιδημιολογία των χρόνιων νοσημάτων και στην ανάπτυξη πρωτοπόρων βάσεων δεδομένων υγείας που επέτρεψαν τη διεξαγωγή και υποστήριξη επιστημονικών ερευνών με αντικείμενο την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη ασθενειών», πρόσθεσε ο ακαδημαϊκός κ. Χαράλαμπος Ρούσσος κατά την έναρξη της συνεδρίας υποδοχής αυτής της σπουδαίας επιστήμονα που έχει αφιερώσει τη ζωή της στην έρευνα της μεσογειακής διατροφής.
Καθόλου τυχαία δεν της έχει αποδοθεί το προσωνύμιο «μητέρα της μεσογειακής διατροφής».
Από την Ιατρική Σχολή Αθηνών στα πέρατα του κόσμου
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1938 και μεγάλωσε σε μια οικογένεια που αγαπούσε τα γράμματα. Ο δρόμος των σπουδών ήταν για εκείνη μια πορεία αυτονόητη και φυσικά μη αναστρέψιμη, ώστε να επιτύχει να είναι κοινωνικά αλλά και οικονομικά αυτοδύναμη.
Το 1961 αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1963 ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Υγειονομική Σχολή Αθηνών και το 1965 περάτωσε την ειδικότητα της βιοπαθολογίας (μικροβιολογία) και έλαβε το διδακτορικό της στην Ιατρική από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1976, έγινε καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στον τομέα της βιοχημείας. Διορίστηκε καθηγήτρια Διατροφής και Βιοχημείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Αθηνών το 1977 και υπηρέτησε ως Κοσμήτορας της Σχολής από το 1985 έως το 1987.
Το 1994 της απονεμήθηκε ο τίτλος της επίκουρης καθηγήτριας διατροφής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της στη Σχολή Δημόσιας Υγείας στην Αθήνα (1990 – 1999) και στη συνέχεια στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2000 – 2019), διετέλεσε, επίσης, επικεφαλής του Συνεργαζόμενου Κέντρου Διατροφής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Το 2006, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού Ελληνικού Ιδρύματος Υγείας, στο οποίο είναι Πρόεδρος από το 2014. Το ερευνητικό έργο της επικεντρώνεται στη διατροφή και ειδικότερα στο πρότυπο της μεσογειακής διατροφής.
Η σπουδαία Αντωνία Τριχοπούλου ανέπτυξε το πρώτο τυποποιημένο σύστημα αξιολόγησης για την τήρηση της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής, το ''Mediterranean Diet Score'' (MDS). Το MDS και οι παραλλαγές του έχουν χρησιμοποιηθεί σε εκατοντάδες μελέτες με θέμα την αξιολόγηση της επίδρασης της τήρησης της μεσογειακής διατροφής στην υγεία σε όλο τον κόσμο.
Έχει υπάρξει μέντορας πολλών δεκάδων ιατρών και λειτουργών υγείας, πολλοί από τους οποίους διαπρέπουν σήμερα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 2014 συμπεριελήφθη στον κατάλογο Thomson Reuters των ερευνητών με τις περισσότερες αναφορές στο επιστημονικό τους έργο και το 2018 για τον ίδιο λόγο αναφέρεται στον κατάλογο Clarivate Analytics. Για το 2021 αναφέρεται στον κατάλογο Clarivate Analytics 'Highly Cited Researchers (h>100)' της Webometrics των ερευνητών που έχουν τη σημαντικότερη επιστημονική επιρροή παγκοσμίως.
Η Αντωνία Τριχοπούλου έχει βάλει τη σφραγίδα της στη μεσογειακή διατροφή
Η Αντωνία Τριχοπούλου, παρά τη σεμνότητα που τη διακρίνει όλα αυτά τα χρόνια, είναι μια επιστήμονας, το έργο της οποίας έχει εμβέλεια παγκόσμια. «Έχει βάλει τη σφραγίδα της στη μεσογειακή διατροφή. Είναι μια ηγετική επιστημονική μορφή.
Συνέλαβε, αποτύπωσε και κατέδειξε στο παγκόσμιο στερέωμα τον όρο μεσογειακή διατροφή σε συσχέτιση με τα οφέλη στην υγεία. Χιλιάδες ερευνητές ανά τον κόσμο βάσισαν, και βασίζουν, το έργο τους στη δική της πρωταρχική σύλληψη. Εκείνη έφερε στο φως και καθιέρωσε στην παγκόσμια συνείδηση τα οφέλη της παραδοσιακής ελληνικής μεσογειακής διατροφής.
Το πρωτοπόρο έργο της άλλαξε τη θετική προβολή της Ελλάδας ως λίκνου και ιστορικού προτύπου ωφέλιμων διατροφικών συνηθειών, προσφέροντας απροσμέτρητα επιστημονικά απτά και συμβολικά αγαθά στη χώρας μας.
Χωρίς αμφιβολία η κα Τριχοπούλου ανήκει στη χορεία των πρωτεργατών οι οποίοι προσέφεραν, με πείσμα και πάθος, στην ανέλκυση του σύγχρονου ιατρικού λειτουργήματος από τη χώρα μας, για τη χώρα μας και πέραν αυτής», ανέφερε ο κ. Ρούσσος κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης και λίγα λεπτά πριν στο βήμα ανέβει η Αντωνία Τριχοπούλου για να εκφωνήσει την ομιλία της με θέμα «Από την Μεσογειακή στην Πλανητική Διατροφή: Υγεία, Διατροφικά Συστήματα, Περιβάλλον».
Αντωνία Τριχοπούλου: «Η μεσογειακή διατροφή πιστοποιεί τη μακροβιότητα»
«Αν εφαρμοζόταν παγκοσμίως η πρότυπη υγιεινή διατροφή, που είναι παραπλήσια της μεσογειακής διατροφής, θα μπορούσαν να προληφθούν 11 εκατομμύρια πρόωροι θάνατοι και να μειωθεί η πρόωρη θνησιμότητα κατά 19%.
Στην επιδημιολογία είναι σπάνιο να υπάρχουν τόσες ισχυρές ενδείξεις για την ευεργετική επίδραση ενός διατροφικού σχήματος, όπως έχει καταλήξει η μεσογειακή διατροφή μία δίαιτα που πιστοποιεί τη μακροβιότητα και διαπιστώνει τη σχετιζόμενη με την υγεία ποιότητα ζωής.
Η μεσογειακή διατροφή είναι ένας τρόπος ζωής, δεν είναι μόνο ένας κατάλογος τροφίμων», ανέφερε η Αντωνία Τριχοπούλου αποσαφηνίζοντας ότι η μεσογειακή διατροφή είναι το διατροφικό σχήμα που χρησιμοποιούσαν πριν το 1960 οι κάτοικοι χωρών της Μεσογείου στις οποίες φύεται η ελιά.
Έγκριτες επιστημονικές εργασίες επιβεβαιώνουν ότι αυτή η διατροφή ευνοεί τη μακροζωία και συμβάλλει στην πρόληψη πολλών χρόνιων νοσημάτων. Η μεσογειακή διατροφή συνδέεται όχι μόνο με την υγεία και το περιβάλλον αλλά με τον πολιτισμό και την οικονομία, προσφέροντας υγιείς και βιώσιμες πρακτικές στρατηγικές σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας υγείας.
«Τα διατροφικά συστήματα συνιστούν έναν από τους βασικούς μοχλούς της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Είναι σημαντικό ότι έχουν αναπτυχθεί εκείνες οι επιστημονικές γέφυρες που συνδέουν τη διατροφή και το τρόφιμο με την υγεία και το περιβάλλον», πρόσθεσε η κα Τριχοπούλου και συνέχισε εξηγώντας ότι η μεσογειακή διατροφή είναι φιλική προς το περιβάλλον και οικολογικά βιώσιμη διότι χαρακτηρίζεται από χαμηλή περιβαλλοντική επιβάρυνση.
«Υπολογίζεται ότι η δραστηριότητα της διατροφικής αλυσίδας ευθύνεται (άμεσα ή έμμεσα) περίπου για το ⅓ της ανθρωπογενούς προέλευσης κλιματικής κρίσης. Περισσότερο από το μισό αυτής συνδέεται με τη ζωική παραγωγή. Οι εκπομπές από την παραγωγή τροφίμων ευθύνονται για το ⅓ περίπου της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Είναι σαφές ότι η υγιεινή διατροφή και η βιώσιμη παραγωγή τροφίμων καθορίζουν το πλαίσιο ενός βιώσιμου συστήματος διατροφής και προστασίας του περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια μπορούν να συμβάλλουν στην πραγματοποίηση των στόχων των Ηνωμένων Εθνών και της Συμφωνίας του Παρισιού.
Είναι η πρώτη φορά που η ετήσια συγκέντρωση των Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζει ότι αυτά που καλλιεργούν και τρώνε οι άνθρωποι είναι καθοριστικοί παράγοντες για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο καθένας από εμάς έχει ευθύνη για τις επιλογές τους».
Αναγκαία η διερεύνηση, η καταγραφή και η καθημερινή συνέχιση της διατροφικής μας παράδοσης
Η Αντωνία Τριχοπούλου στα 28 λεπτά που βρέθηκε στο βήμα επανέλαβε πολλές φορές ότι η μεσογειακή διατροφή είναι τρόπος ζωής κι ότι δεν υπάρχουν μαγικά τρόφιμα ή μαγικά θρεπτικά συστατικά. Τα λόγια της έρχονται σε πλήρη συμφωνία με τη δική της πορεία ζωής. Έτσι κι εδώ δεν υπάρχουν μαγικά συστατικά παρά μόνο πάθος, αφοσίωση, στοχοπροσήλωση, αυθεντικότητα και ήθος.
Η Αντωνία Τριχοπούλου είπε ολοκληρώνοντας: «Πριν από 30 χρόνια και μέχρι σήμερα, ανταποκρινόμενη σε αυτό που θεωρούσαν ως χρέος, προσπάθησα να διερευνήσω τη μεσογειακή διατροφή και τη σημασία των παραδοσιακών τροφίμων που την εκφράζουν. Το ενδιαφέρον μου αυτό πήγαζε από ποικίλα ερεθίσματα.
Επιστημονικά: αφού στη μεσογειακή διατροφή χρησιμοποιούνται άφθονα τρόφιμα με θαυμαστή και επιθυμητή ευεργετική για την υγεία σύνθεση. Πολιτισμικά: επειδή πολλοί τρόποι παρασκευής τους έχουν πανάρχαιες ρίζες άρρηκτα συνδεδεμένες και με τις θρησκευτικές παραδόσεις. Γαστρονομικά: μιας και τα προϊόντα της γης μας με κατάλληλο συνδυασμό παράγουν υπέροχα εδέσματα.
Η παραδοσιακή ελληνική διατροφή, πρότυπο της μεσογειακής διατροφής, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση ζωτικών προβλημάτων διατροφής που συχνά απείλησαν τον ελληνικό πληθυσμό.
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την αργή αλλά σταθερή εξαφάνιση προαιώνιων παραδόσεων της χώρας μας, είναι αναγκαία η διερεύνηση, η καταγραφή και η καθημερινή συνέχιση της διατροφικής μας παράδοσης.
Εύχομαι η σημερινή ομιλία να αποτελέσει το έναυσμα να πλησιάσουμε μία από τις φλέβες του υπόγειου ρεύματος του ελληνισμού που ακόμα ρέει κάτω από μια αποπροσανατολισμένη ελληνική κοινωνία».