Με μία ανάρτηση από αυτές που δεν συνηθίζει, ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, Έλον Μασκ, άνθρωπος συχνά της υπερβολής και της προκλητικής δημοσιότητας ,κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την υπογεννητικότητα σε μία σειρά χωρών όπως η Ελλάδα, κάνοντας λόγο για πληθυσμιακή κατάρρευση.
Συγκεκριμένα με ανάρτησή του, ο Έλον Μασκ γράφει πως «η Ελλάδα είναι μία από τις δεκάδες χώρες που βιώνουν πληθυσμιακή κατάρρευση λόγω των χαμηλών ποσοστών γεννήσεων».
Στην ανάρτησή του ο Έλον Μασκ κοινοποιεί άρθρο του thepeoplesvoice.tv στο οποίο γίνεται εκτενής αναφορά στην πληθυσμιακή γήρανση σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες όπως οι ξαφνικοί θάνατοι παράλληλα με τις γεννήσεις που πέφτουν χαμηλότερα από όλες τις προβλέψεις οδηγώντας τελικά σε πληθυσμιακή κατάρρευση.
Δραματική μείωση του πληθυσμού στην Ελλάδα έως και 1,5 εκατ. μέχρι το 2050
Στο πλαίσιο αυτό, έντονο προβληματισμό προκαλούν τα στοιχεία για το δημογραφικό, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για συρρίκνωση του πληθυσμού στην Ελλάδα κατά έως και 1,5 εκατ. μέχρι το 2050, ενώ στους κάτω των 65 ετών, η μείωση θα είναι 1,8 εκατ. άτομα.
Την ίδια ώρα, οι γεννήσεις για το 2023 κυμάνθηκαν σε χαμηλό ρεκόρ, καθώς ήταν λιγότερες από 73.000 και συγκεκριμένα 72.244, στοιχεία που αναμένεται να οριστικοποιηθούν από τα ληξιαρχεία και την ΕΛΣΤΑΤ το επόμενο διάστημα. Ο δείκτης γονιμότητας έχει πέσει κάτω από το 1,5% από το 1987 και μετά. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας αντιστοιχεί ενάμισι παιδί.
Αρνητικό ρεκόρ για Ελλάδα - Στην 6η θέση παγκοσμίως στη γήρανση του πληθυσμού
Στη διάρκεια του 2022 η ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαίωσε την τάση συρρίκνωσης του ελληνικού πληθυσμού: Οι γεννήσεις ήταν μειωμένες κατά 10,31% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Σε απόλυτους αριθμούς, το 2022 γεννήθηκαν 76.541 παιδιά -και, προοπτικά, νέοι Έλληνες πολίτες- ήτοι 8.805 λιγότερα από τα 85.346 παιδιά που καταγράφηκαν στα ληξιαρχεία ανά την επικράτεια το 2021.
Μάλιστα, το σύνολο των γεννήσεων του 2022 κατέρριψε κάθε προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ για τη χώρα μας από το 1955, καθώς για πρώτη φορά από τότε που τηρούνται επίσημα και έγκυρα στατιστικά στοιχεία, καταγράφηκαν λιγότερες από 80.000 γεννήσεις ετησίως στην Ελλάδα.
Το πιο δυσοίωνο στοιχείο είναι όμως ότι τα τελευταία 67 χρόνια οι γεννήσεις στην Ελλάδα βαίνουν σταδιακά μειούμενες. Η δε καθοδική τάση γίνεται πιο έντονη τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά από το 2008, μια χρονική περίοδο που χαρακτηρίστηκε από την οικονομική κρίση, τόσο παγκοσμίως όσο -και ίσως πολύ πιο επώδυνα για την πλειονότητα των πολιτών- στην Ελλάδα. Έτσι, ενώ τη δεκαετία των '00s εκδηλώθηκε μια αναλαμπή αύξησης των γεννήσεων, από το 2008 και εξής ο πληθυσμιακός κατήφορος κυριαρχεί. Και προβληματίζει, βεβαίως, θέτοντας επιτακτικά ακόμη και ζήτημα ύπαρξης της Ελλάδας στο βάθος του χρόνου.
Την ως άνω, εξαιρετικά ανησυχητική εικόνα, με τη σαφή πληθυσμιακή συρρίκνωση της χώρας, αποτυπώνει εναργώς σε μια διεξοδική επιστημονική μελέτη με τίτλο «Υπογεννητικότητα και Θνησιμότητα στην Ελλάδα», την οποίαν εκπόνησαν ο καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης (Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων Ισπανίας, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School στη Γαλλία), ο Δρ. Δημήτρης Μπατάκης (Πολυτεχνείο Κρήτης, Εργαστήριο Financial Engineering, Μ.Sc. LSE International Health Policy, M.Sc. Health Economics and Management) και ο Μανώλης Καρακώστας (M.Sc. Διοίκησης Επιχειρήσεων Επαγγελματίας Υγείας – Ερευνητής).
Η συγκριτική παρατήρηση και η αντιπαραβολή του ρυθμού γεννήσεων με τον αντίστοιχο των θανάτων, εικονογραφεί με ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια το μέγεθος του προβλήματος. Διότι, βάσει των στατιστικών στοιχείων, καθίσταται σαφές ότι από το 2010 το ισοζύγιο γεννήσεων/θανάτων είναι μονίμως αρνητικό, έχοντας σταθερά αυξητικές τάσεις.
Bloomberg: Το παγκόσμιο πληθυσμιακό κραχ δεν είναι πια επιστημονική φαντασία
Υπενθυμίζεται πως τα τελευταία χρόνια όλο και πυκνώνουν τα δημοσιεύματα στα οποία κρούεται ο κώδωνας του κινδύνου για την μείωση του πληθυσμού, ειδικότερα σε χώρες της Δύσης όπου οι ρυθμοί γέννησης πέφτουν δραματικά πολύ πιο χαμηλά και από τα επίπεδα αντικατάστασης του πληθυσμού.
Το θέμα έθιγε και το Bloomberg σε εκτενές άρθρο του προ ημερών με τίτλο «Το παγκόσμιο πληθυσμιακό κραχ δεν είναι πια επιστημονική φαντασία».
Όπως γράφει, συνηθίζαμε να φανταζόμαστε την ανθρωπότητα να κατοικεί το σύμπαν. Στο Ίδρυμα του Ισαάκ Ασίμοφ (1952), η ανθρωπότητα έχει δημιουργήσει μια τεράστια πολυπλανητική αυτοκρατορία μέχρι το έτος 47000. Στο Πρόβλημα των Τριών Σωμάτων (2006) του Liu Cixin, αντίθετα, είμαστε ένα κοσμικό στρογγυλοποιητικό λάθος, που προετοιμάζεται για την τρομακτική εισβολή των Τρισολαρίων. Όπως λέει και το τρέιλερ της νέας σειράς του Netflix: "Έρχονται, και δεν υπάρχει τίποτα που μπορείτε να κάνετε για να τους σταματήσετε".
Όταν γεννήθηκε ο Ασίμοφ το 1920, ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν περίπου 1,9 δισεκατομμύρια. Όταν δημοσίευσε το Ίδρυμα, ήταν 2,64 δισεκατομμύρια. Όταν πέθανε το 1992, ήταν 5,5 δισεκατομμύρια, σχεδόν τριπλάσιος από ό,τι ήταν όταν γεννήθηκε. Λαμβάνοντας υπόψη ότι υπήρχαν μόλις 500 εκατομμύρια άνθρωποι όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος αποβιβάστηκε στον Νέο Κόσμο, ο πολλαπλασιασμός του είδους homo sapiens στη σύγχρονη εποχή ήταν ένα εκπληκτικό κατόρθωμα.
Ωστόσο, αυτά πλέον φαίνεται να είναι μάλλον ένα σενάριο χαμηλής πιθανότητας. Το Κέντρο Εμπειρογνωμοσύνης για τον Πληθυσμό και τη Μετανάστευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα κορυφωθεί στα 9,8 δισεκατομμύρια τη δεκαετία του 2070. Σύμφωνα με το Institute for Health Metrics and Evaluation, έναν ανεξάρτητο ερευνητικό οργανισμό, θα κορυφωθεί σε χαμηλότερο επίπεδο και νωρίτερα, στα 9,7 δισεκατομμύρια το 2064.
Η λέξη-κλειδί είναι "κορυφή". Σχεδόν όλοι οι δημογράφοι εκτιμούν τώρα ότι πιθανότατα θα φθάσουμε στην κορύφωση της ανθρωπότητας αυτόν τον αιώνα. Αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι μια θανατηφόρα πανδημία θα αυξήσει τη θνησιμότητα πολύ περισσότερο από ό,τι το Covid-19, αν και αυτή η πιθανότητα δεν πρέπει ποτέ να αποκλείεται.
Αυτό οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι, σε όλο τον κόσμο, ο συνολικός δείκτης γονιμότητας (TFR) - ο αριθμός των ζωντανών παιδιών που γεννά η μέση γυναίκα κατά τη διάρκεια της ζωής της - μειώνεται από τη δεκαετία του 1970. Στη μία χώρα μετά την άλλη, έχει πέσει κάτω από το όριο του 2,1 (το "ποσοστό αντικατάστασης", λαμβάνοντας υπόψη τους παιδικούς θανάτους και τις ανισορροπίες φύλου), κάτω από το οποίο ο πληθυσμός είναι βέβαιο ότι θα μειωθεί.
Αυτή η πτώση της γονιμότητας είναι από πολλές απόψεις η πιο αξιοσημείωτη τάση της εποχής μας. Και δεν είναι μόνο ο Elon Musk που ανησυχεί ότι "η πληθυσμιακή κατάρρευση είναι δυνητικά ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το μέλλον του πολιτισμού".
Δεν ήταν πολλοί αυτοί που προέβλεψαν την παγκόσμια κατάρρευση της γονιμότητας. Ούτε σχεδόν κανείς δεν περίμενε ότι θα συνέβαινε παντού. Και δεν μπορώ να θυμηθώ ούτε έναν ειδήμονα να προβλέπει πόσο χαμηλά θα έπεφτε σε ορισμένες χώρες. Στη Νότια Κορέα ο συνολικός δείκτης γονιμότητας το 2023 εκτιμάται ότι θα είναι 0,72.
Στην Ευρώπη δεν υπάρχει πλέον διαφορά μεταξύ ρωμαιοκαθολικών και προτεσταντικών χωρών. Το σημερινό TFR της Ιταλίας (1,21) είναι χαμηλότερο από αυτό της Αγγλίας (1,44). Ούτε υπάρχει διαφορά μεταξύ του χριστιανικού και του ισλαμικού πολιτισμού - αυτών των μεγάλων ιστορικών οντοτήτων για τις συγκρούσεις των οποίων ανησυχούσε ο ιστορικός Σάμιουελ Χάντινγκτον. Ο συνολικός δείκτης γονιμότητας των ΗΠΑ είναι σήμερα 1,62. Το ποσοστό για την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι 1,54.