Ομάδες αντιεξουσιαστών βανδαλίζουν ή απειλούν με βανδαλισμό όσα από τα νέα καταστήματα που ανοίγουν θεωρούν ότι «εξευγενίζουν» τα Εξάρχεια - Τι λένε επιχειρηματίες που βρέθηκαν στο στόχαστρό τους.
Στο στόχαστρο ομάδων αντιεξουσιαστών έχουν μπει τους τελευταίους μήνες καταστήματα και ξενοδοχεία στο κέντρο της Αθήνας με πρόσχημα την «αντίσταση» στον λεγόμενο «εξευγενισμό» (gentrification) που οδηγεί στην αύξηση των ενοικίων και του κόστους διαβίωσης.
Συγκεκριμένα, με αναρτήσεις σε γνωστό διαδικτυακό φόρουμ του αναρχικού χώρου γνωστοποιήθηκαν πρόσφατες βανδαλιστικές επιθέσεις, ενώ ταυτόχρονα δημοσιοποιούνταν τα στοιχεία μελλοντικών στόχων, σπέρνοντας τον τρόμο στους καταστηματάρχες συγκεκριμένων σημείων του κέντρου της πρωτεύουσας και ιδίως σε όσους είδαν το όνομα και τη διεύθυνση της επιχείρησής τους στη λίστα της επικήρυξης.
«Το βράδυ του Σαββάτου 13 Απριλίου επιλέξαμε να επιτεθούμε στην τζαμαρία του κυριλέ μαγαζιού ρούχων επί της οδού ΧΧΧ και ΧΧΧ. Με χρώματα και σπασίματα στα τζάμια δώσαμε ένα μήνυμα αντίστασης ενάντια στον εξευγενισμό των Εξαρχείων και άλλων γειτονιών μέσω των καινούριων μαγαζιών που φυτρώνουν διά μαγείας από δω και από κει» γράφει ανώνυμη ανάρτηση στο εν λόγω διαδικτυακό φόρουμ, αναφερόμενη σε κατάστημα της περιοχής που λειτουργεί από τον Νοέμβριο του 2023.
Στην ίδια ανάρτηση αναφέρεται ότι η επιλογή του στόχου σχετίζεται με τη χρηματοδότηση της επιχείρησης από συγκεκριμένη πρωτοβουλία που ανήκει σε γνωστό ίδρυμα και παρέχει πόρους σε νέους επιχειρηματίες. Παρακάτω, αναφέρονται αναλυτικά επτά ακόμα καταστήματα με τις διευθύνσεις τους, παρακινώντας – εμμέσως πλην σαφώς – σε αντίστοιχες ενέργειες.
Ωστόσο, όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ του «Βήματος της Κυριακής», οι ισχυρισμοί της ανάρτησης είναι ανυπόστατοι, καθώς η τοποθεσία της επιχείρησης δεν αποτελεί κριτήριο επιλογής για συμπερίληψη στην εν λόγω πρωτοβουλία. Αντιθέτως, η διαδικασία χρηματοδότησης νέων επιχειρήσεων ξεκινά πολύ πριν από την επιλογή χώρου από τους επιχειρηματίες και η εκταμίευση των πόρων (έως 15.000 ευρώ) γίνεται βάσει εκδοθέντων τιμολογίων. Οι χρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για την επιλογή χώρου, ενώ το ίδρυμα που έχει αναλάβει την πρωτοβουλία περιορίζεται σε καθαρά συμβουλευτικό ρόλο.
Επιπλέον, δεν φέρεται να υπάρχει στόχευση σε συγκεκριμένες περιοχές, καθώς οι υποστηριζόμενες από το πρόγραμμα επιχειρήσεις είναι διάσπαρτες σε γειτονιές της Αθήνας καθώς και σε προάστια, από το Κολωνάκι και το Μεταξουργείο, ως την Αγία Παρασκευή και τη Βουλιαγμένη. Ωφελούμενη επιχειρηματίας του προγράμματος, της οποίας το κατάστημα συγκαταλέγεται στη λίστα στόχων, εξηγεί στο «Βήμα» ότι η ίδια επέλεξε τα Εξάρχεια επειδή αφενός εκεί ήταν που βρήκε χώρο με ενοίκιο εντός των οικονομικών της δυνατοτήτων, αφετέρου είναι μια συνοικία που ταιριάζει στο ύφος της ίδιας αλλά και της επιχείρησής της.
Μαρτυρίες
«Το Βήμα» προσπάθησε να επικοινωνήσει με αρκετούς από τους καταστηματάρχες που είδαν τις επιχειρήσεις τους να επικηρύσσονται, καθώς και με άλλους που έχουν ήδη δει τις δικές τους να δέχονται επιθέσεις στο όνομα της «αντίστασης». Ωστόσο, οι περισσότεροι δεν θέλησαν να μιλήσουν, φοβούμενοι τυχόν περαιτέρω στοχοποίησή τους. «Με φοβίζει να εκτεθώ και να γυρίσω στον τρόμο που έζησα τις πρώτες ημέρες αφού είδα την επικήρυξη» λέει ιδιοκτήτης καταστήματος που συμφώνησε να μιλήσει υπό τον όρο της ανωνυμίας. Ολοι, όμως, ξεκαθαρίζουν πως δεν σκοπεύουν να υποκύψουν στις πιέσεις και θα συνεχίσουν να διατηρούν τις επιχειρήσεις τους στα Εξάρχεια ή οπουδήποτε αλλού βρίσκονται.
Τον Φεβρουάριο στο στόχαστρο των αντιεξουσιαστών είχε βρεθεί ανθοπωλείο στην οδό Μαυρομιχάλη, ενώ έκτοτε οι βανδαλισμοί έχουν πολλαπλασιαστεί. Στις αρχές Μαρτίου πραγματοποιήθηκε επίθεση κατά καταστήματος που δεν είχε καν ανοίξει. «Τι θα γίνει άραγε αυτό το μαγαζί με τις ήδη εγκατεστημένες εσωτερικά και εξωτερικά κάμερες; Μπαρ, διασκεδαστήριο, μπραντσάδικο, γκουρμέ εστιατόριο, κόνσεπτ στορ... Λίγη σημασία έχει, ανεπιθύμητο στη γειτονιά» έγραφε επίσης ανυπόγραφη ανάρτηση στο διαδικτυακό φόρουμ μερικές μέρες μετά την επίθεση και κατέληγε: «ΝΑ ΜΗΝ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΜΑΓΑΖΙ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ. ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΑ ΜΑΓΑΖΙΑ ΤΩΝ ΠΛΟΥΣΙΩΝ». Παράλληλα, τους τελευταίους μήνες και με τον πόλεμο στη Γάζα να μαίνεται, στο στόχαστρο έχουν βρεθεί και ακίνητα που φέρονται να ανήκουν σε σχήματα ισραηλινών συμφερόντων.
«Οι βανδαλισμοί αποτελούν κίνδυνο για τη γειτονιά, μιλάμε για τρομοκρατία» λέει στο «Βήμα» ιδιοκτήτρια καταστήματος που έχει επίσης δεχθεί επίθεση. «Δεν με γνωρίζουν καν, θεωρούν πως έτσι χτυπούν το κεφάλαιο; Στο κάτω-κάτω, γιατί τους ενοχλεί ειδικά η δική μου επιχείρηση και όχι τα καφέ και εστιατόρια που ανοίγουν στην περιοχή; Εν έτει 2024, ποιος αποφασίζει τελικά ποιος θα ανοίξει μια επιχείρηση;» αναρωτιέται. Μάλιστα, τονίζει ότι εξ όσων είναι σε θέση να γνωρίζει, τα άτομα που συμμετέχουν σε τέτοιες δράσεις δεν είναι καν κάτοικοι Εξαρχείων και επισημαίνει: «Η γειτονιά με δέχθηκε εξ αρχής με πολλή θέρμη».
Παρ' όλα αυτά, δεν κρύβει την απογοήτευσή της για τη συμπεριφορά συγκεκριμένων ατόμων όταν τους ρώτησε αν είδαν ή άκουσαν κάτι το βράδυ της επίθεσης: «Μιλάνε με μισόλογα, σαν να ξέρουν κάτι αλλά να μη θέλουν να το πουν. Παρατηρώ μοτίβα που παραπέμπουν σε μαφία. Κι όταν απευθύνθηκα στην Αστυνομία με ειρωνεύτηκαν».
Αλλη επιχειρηματίας στην περιοχή των Εξαρχείων, της οποίας το κατάστημα έχει επίσης αποτελέσει στόχο επιθέσεων, λέει πως καταλαβαίνει εν μέρει τους βανδαλισμούς. «Οι »σπασιματικές» στέλνουν μήνυμα στο κράτος και στο κεφάλαιο, όμως, έχουν νόημα όταν γίνονται εναντίον των ίδιων των εταιρειών που συμβάλλουν ενεργά στην κατάσταση που ζούμε: Επιχειρήσεις που διαχειρίζονται Airbnb, εκπρόσωποι του κεφαλαίου ή η Ελληνικό Μετρό. Για εμένα αυτοί είναι οι εχθροί, όχι ο μπαχαλάκιας που θα σπάσει μια βιτρίνα και θα πετάξει μια μπογιά» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η άρνηση των ασφαλιστικών
Εν τω μεταξύ, αποτελεί συχνό φαινόμενο οι ασφαλιστικές εταιρείες να αρνούνται την κάλυψη των επιχειρήσεων της ευρύτερης περιοχής για κακόβουλες ενέργειες, όπως οι βανδαλισμοί, και για να το κάνουν ζητούν την πρότερη λήψη προστατευτικών μέτρων, όπως η εγκατάσταση ρολών ασφαλείας, η αξία των οποίων, ωστόσο, είναι ιδιαιτέρως υψηλή.
Ολα αυτά συμβαίνουν την ώρα που στα Εξάρχεια επικρατεί αναβρασμός με επίκεντρο τα έργα για την επέκταση του μετρό. Οι λαμαρίνες που προστατεύουν το εργοτάξιο στην πλατεία επεκτάθηκαν πριν από δύο εβδομάδες, «πατώντας» στους παρακείμενους δρόμους και χωρίς η Πυροσβεστική να έχει δώσει την έγκρισή της, προκαλώντας την αντίδραση κατοίκων και καταστηματαρχών.
Αναρχική ξενάγηση...
Τέλος, στον σουρεαλιστικό καμβά της ιστορικής περιοχής έρχονται να προστεθούν και πρωτότυπες ιδέες που θέλουν να προσελκύσουν τουρίστες γύρω από την «εναλλακτική» σκηνή των Εξαρχείων. Μία τέτοια που πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας ήταν το «Sweet Anarchy – Exarcheia Tour», ένας τρίωρος τουριστικός περίπατος για γκρουπ έως 12 ατόμων με ξεναγό έναν φερόμενο ως αναρχικό που φορά μάσκα που καλύπτει όλο το πρόσωπο.
Συντονισμός: Αγγελος Σκορδάς