Σε μία προσπάθεια διάσωσης της ελληνικής γλώσσας στις νέες γενιές ομογενών, το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου διοργανώνει θερινό σχολείο για φοιτητές από τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Η «Κ» συνομίλησε με συμμετέχοντες, που βρίσκονται αυτές τις μέρες στη χώρα μας και κατέγραψε ενδιαφέρουσες εικόνες και αξίες για την αγάπη τους προς την πανάρχαια, σπουδαία γλώσσα του Ομήρου και της δικής τους κληρονομιάς.
1. «To σύστημα της αρχαίας αθηναϊκής δικαιοσύνης ήταν πραγματικά πολύπλοκο, αν φανταστούμε πως ουσιαστικά περιελάμβανε έναν συνδυασμό αιρετών και διορισμένων λειτουργών. Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως η αρχαία Αθήνα είχε πάνω από 6.000 δικαστές. Σήμερα ο συνολικός αριθμός των δικαστών (συμπεριλαμβανομένων των εισαγγελέων) στην Ελλάδα κυμαίνεται γύρω στους 4.000 με 5.000».
Η παραπάνω πληροφορία είναι μία από τις πολλές που κέντρισαν το ενδιαφέρον του Πέτρου Χριστέα, ομογενή από το Μόντρεαλ του Καναδά. Ο κ. Χριστέας βρίσκεται αυτές τις ημέρες στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει τα θερινά μαθήματα γλώσσας και πολιτισμού που διοργανώνει το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με την Πανμεσσηνιακή ομοσπονδία Αμερικής και Καναδά.
Με καταγωγή από την Καλαμάτα από την πλευρά της μητέρας του και από την Τρίπολη από την πλευρά του πατέρα του, ο ίδιος γνωρίζει σχετικά καλά ελληνικά, καθώς πήγε σε ελληνικό δημοτικό σχολείο στον Καναδά, ενώ μετά διδασκόταν την ελληνική γλώσσα σε σαββατιανό ελληνικό σχολείο.
Η φοιτητική ζωή όμως αναγκαστικά τον απομάκρυνε από την οικογενειακή φωλιά και άρα από την ενασχόληση με την ελληνική γλώσσα με αποτέλεσμα σε κάθε τηλεφώνημα με τη γιαγιά από την Ελλάδα ο ίδιος να «χάνει» λέξεις. «Η τελευταία φορά που ήρθα στην Ελλάδα ήταν το 2019, οπότε φέτος νιώθω σαν να επέστρεψα στο σπίτι μου ύστερα από αρκετό καιρό», σημειώνει ο ίδιος στην «Κ».
Εξασκώντας εδώ και δύο εβδομάδες συνεχώς τα ελληνικά του και παρακολουθώντας κάθε πρωί υποχρεωτικά μαθήματα γραμματικής και συντακτικού της ελληνικής γλώσσας, ήδη νιώθει αυτοπεποίθηση για να συνδιαλεχθεί.
«Εχουμε ακόμη δύο γεμάτες εβδομάδες με μαθήματα, αλλά πραγματικά χαίρομαι που πλέον μπορώ και μιλάω ξανά με ευκολία. Ηδη οι συνομιλίες με τη γιαγιά και τη μαμά είναι καθημερινές», σημειώνει ο ίδιος γελώντας.
Δεν γνωρίζουν ούτε την αλφαβήτα
Με το συγκεκριμένο θερινό σχολείο για ομογενείς να λειτουργεί τα τελευταία 16 χρόνια με μόνη διακοπή την περίοδο της πανδημίας, η επιστημονική υπεύθυνη του θεσμού και αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος, Ελένη Βολονάκη, αναφέρει στην «Κ» πως χρόνο με τον χρόνο γίνεται σαφές πως αυτά τα μαθήματα είναι απαραίτητα για τη διάσωση της ελληνικής γλώσσας, ιστορίας και κουλτούρας στην άλλη πλευρά της γης.
Οι 34 ομογενείς-φοιτητές που έλαβαν μέρος στο φετινό θερινό σχολείο που διοργανώνει το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Αμερικής και Καναδά.
Οπως εξηγεί, μέχρι το 2010 τα παιδιά που ήταν στην τάξη των αρχαρίων γνώριζαν στοιχειώδη ελληνικά, ωστόσο τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι φοιτητές δεν ξέρουν ούτε την αλφαβήτα. «Επειδή οι περισσότεροι είναι παιδιά τρίτης γενιάς και οι γονείς τους έχουν κι αυτοί γεννηθεί και μεγαλώσει στο εξωτερικό, η μόνη τους εξάσκηση της ελληνικής είναι με τον παππού ή τη γιαγιά», εξηγεί η καθηγήτρια.
Γράμμα από Νέα Υόρκη: Ο Ελληνας εστιάτορας που ζει το αμερικανικό όνειρο
Τα μαθήματα διάρκειας ενός μήνα που πραγματοποιούνται καθημερινά στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου επικεντρώνονται κυρίως στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Ωστόσο αυτό γίνεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. «Κάνουμε παιχνίδια ρητορικής, ντιμπέιτ για τη δημοκρατία και συζητάμε κατά πόσο η δημοκρατία λειτουργεί σήμερα αποτελεσματικά ή όχι. Βλέπουμε ταινίες και μετά τις συζητάμε στα ελληνικά, ενώ οι συμμετέχοντες κάνουν μαθήματα παραδοσιακής μουσικής και στην τελετή λήξης τραγουδούν και χορεύουν», επισημαίνει η κ. Βολανάκη.
«Κάνουμε παιχνίδια ρητορικής, ντιμπέιτ για τη δημοκρατία και συζητάμε κατά πόσο η δημοκρατία λειτουργεί σήμερα αποτελεσματικά ή όχι».
Από τα μαθήματα δεν λείπουν η λογοτεχνία και το θέατρο. «Τα παιδιά σιγά σιγά καταφέρνουν και διαβάζουν Ελύτη και Σεφέρη ενώ γράφουν και τα δικά τους κείμενα στα ελληνικά. Πριν από μερικά χρόνια είχαμε δημιουργήσει μία ολόκληρη εφημερίδα με θέματα για τη μεσογειακή διατροφή» συμπληρώνει τονίζοντας πως τα μαθήματα της γλώσσας διαρκούν 45 ώρες, 5ώρες τα μαθήματα μουσικής, και 15 ώρες τα μαθήματα για την ελληνική ιστορία και λογοτεχνία.
Οι ομογενείς κάνουν μαθήματα ελληνικής γλώσσας, γραμματικής, λογοτεχνίας, ιστορίας καθώς και παραδοσιακούς χορούς και μουσική.
Επιθυμία να μιλούν ελληνικά με άνεση
Η επιθυμία των περισσότερων φοιτητών φέτος ήταν αφενός οι αρχάριοι να φτάσουν σε ένα πολύ καλό επίπεδο τη γραφή τους στα ελληνικά, αφετέρου οι προχωρημένοι να μιλάνε ελληνικά με περίσσια άνεση.
Η Κατερίνα Παπουτσάκη, γεννημένη στο Βανκούβερ του Καναδά και με καταγωγή από τη Σάμο και την Κρήτη, θεωρεί πως μέχρι στιγμής έχει κατακτήσει το δεύτερο. Παρ' ότι όπως αναφέρει δεν μιλάει ελληνικά στον Καναδά, η επιστροφή στην Ελλάδα τα καλοκαίρια τη βοηθάει να τα «φρεσκάρει».
Το σημαντικότερο για εκείνη είναι πως αυτή τη στιγμή νιώθει πως μπορεί να μιλάει τη γλώσσα χωρίς οι σκέψεις για τις κλίσεις, το συντακτικό και τις λέξεις να συμπλέκονται στο μυαλό της. «Εύχομαι και θέλω να καταφέρω να είμαι μία από τους ομογενείς του Καναδά που θα συνεχίσουν να μιλάνε ελληνικά» αναφέρει στην «Κ».
Τόσο οι καθηγητές όσο και οι μαθητές δεν κρύβουν πάντως πως εκτός από την ανάγκη της μάθησης υπάρχει και αυτή της περιήγησης. Το τμήμα σε συνεργασία με την Πανμεσσηνιακή Ομοσπονδία ΗΠΑ και Καναδά έχει οργανώσει φέτος επισκέψεις στην Επίδαυρο, στην Αρχαία Ολυμπία, στο Ανάκτορο του Νέστορα στην Πύλο, στην αρχαία Μεσσήνη, στον Ταΰγετο, στο Ναύπλιο, στις Μυκήνες, στη Μεθώνη και την Κορώνη. Μάλιστα, οι φοιτητές πριν φτάσουν στις εστίες του πανεπιστημίου όπου και διαμένουν επισκέφτηκαν πρώτα την Ακρόπολη.
«Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να κατακτήσουν αυτό που οι Γερμανοί ονομάζουν "Landeskunde", δηλαδή τη γνώση για τον πολιτισμό, τις γεωγραφικές συνθήκες και τις ιστορικές εξελίξεις της χώρας και έτσι να συνδυάσουν τη μάθηση με τον χώρο που συντελέστηκαν σπουδαία ιστορικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας», σημειώνει ο Γιώργος Ανδρειωμένος, καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας και κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών & Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Το θερινό σχολείο είναι πλέον θεσμός καθώς γίνεται κάθε χρόνο –εκτός από την περίοδο της πανδημίας– τα τελευταία 16 χρόνια.
Τριβή με τη γλώσσα
Το πρόγραμμα τα τελευταία χρόνια έχει ενταχθεί στο Κέντρο διά Βίου Μάθησης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, που καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για την αναβάθμιση του περιεχομένου του ώστε να είναι ακόμη πιο ακαδημαϊκά προσανατολισμένο, αλλά και για τη συνεχή τριβή των ομογενών με τη γλώσσα.
Εκτός από τα μαθήματα στην τάξη του Πανεπιστημίου, οι μαθητές φέτος θα επισκεφτούν την Επίδαυρο, την Αρχαία Ολυμπία, το Ανάκτορο του Νέστορα στην Πύλο, την αρχαία Μεσσήνη, τον Ταΰγετο, το Ναύπλιο, τις Μυκήνες, τη Μεθώνη και την Κορώνη.
Για τον λόγο αυτό οι καθηγητές διατηρούν επικοινωνία και μετά το πέρας των θερινών μαθημάτων με πολλούς φοιτητές, προτρέποντας ειδικά τους αρχάριους να συνεχίσουν δίνοντας τεστ ελληνομάθειας, το οποίο αντιστοιχεί με το επίπεδο lower στα αγγλικά.
«Οταν φεύγουν μας λένε πως έκαναν φιλίες που θα μείνουν για μία ζωή. Αυτό είναι ένα μικρό δώρο για εμάς που τόσα χρόνια κάνουμε αυτά τα μαθήματα με πολλή αγάπη», καταλήγει η κ. Βολανάκη.