Θέλει αντικατάσταση και ανανεώσεις.Μία από τις βασικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος της εγχώριας ακτοπλοΐας είναι η γήρανση του στόλου, όπως επισημαίνει η XRTC στην 23η Ετήσια Μελέτη για την Ελληνική Ακτοπλοΐα με τίτλο «Ελληνική Ακτοπλοΐα 2024: Το πράσινο ταξίδι άρχισε».
Ο μέσος όρος ηλικίας του Ελληνικού Ακτοπλοϊκού Στόλου είναι τα 28 έτη ο οποίος είναι όμως μικρότερος από το μέσο όρο ηλικίας του Ευρωπαϊκού Ακτοπλοϊκού Στόλου όπως φαίνεται στα στοιχεία που παρατίθενται στον ακόλουθο Πίνακα.
Ελληνική Ακτοπλοΐα: 4 στα 5 πλοία άνω των 20 ετών
Το ποσοστό του ελληνικού στόλου άνω των 20 ετών είναι 86%, κατά πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό, γεγονός που μας βεβαιώνει πως οι ανάγκες ανανέωσης του στόλου είναι
περισσότερο επιτακτικές από ποτέ.
Όσον αφορά τα μεγέθη των πλοίων, όπως φαίνεται στο ακόλουθα γράφημα, άνω των 20 ετών είναι :
• το 83% των πλοίων με μήκος μέχρι 95 μέτρα
• το 88% των πλοίων με μήκος 96-149 μέτρα
• το 91% των πλοίων με μήκος άνω των 150 μέτρων
Η συγκεκριμένη εικόνα περιπλέκεται ελαφρώς από την αβεβαιότητα που προκαλούν οι κάθε είδους περιβαλλοντικοί και άλλοι κανονισμοί που επηρεάζουν στρατηγικού τύπου αποφάσεις, μεταξύ άλλων η επιλογή καυσίμου λειτουργίας των πλοίων, σύμφωνα με την έκθεση της XRTC.
Αντιθέτως, όπως αναφέρεται στην έκθεση, βρισκόμαστε πλέον σε μία εποχή όπου η έρευνα και ανάπτυξη εξειδικευμένων εταιριών επιταχύνουν τις μελέτες τους με σκοπό να οδηγηθούμε στα πλοία που θα έχουν ελάχιστο αποτύπωμα άνθρακα και ανταγωνιστικές τιμές κόστους λειτουργίας.
Σε προηγμένα ναυτιλιακά κράτη όπως η Ιαπωνία έχει απαγορευτεί η δρομολόγηση σε πλοία μεγαλύτερα των 10 ετών
Ο τελευταίος κύκλος ανανέωσης του ελληνικού ακτοπλοϊκού στόλου ολοκληρώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Έκτοτε, όταν παρουσιάστηκαν ανάγκες αντικατάστασης των πλοίων με σκοπό την εξυπηρέτηση των γραμμών λειτουργίας τους δεν προχώρησαν στην κατασκευή νέων πλοίων αλλά εμφανίστηκαν να αντικαθιστούν ή να προσθέτουν στο στόλο τους πλοία μεταχειρισμένα, μεγάλης ηλικίας κατά περίπτωση, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας νέων επενδύσεων λόγω της οικονομικής κρίσης και της έλλειψης χρηματοδότησης.
Οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί όμως που ισχύουν, δε δικαιολογούν πλέον τέτοιου είδους κινήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε προηγμένα ναυτιλιακά κράτη όπως η Ιαπωνία έχει απαγορευτεί η δρομολόγηση σε πλοία μεγαλύτερα των 10 ετών, σε γραμμές δημοσίου συμφέροντος, ενώ το ίδιο μοντέλο υιοθετεί και η Κίνα.
Ζητούμενο ακόμα τα πλοία φιλικά προς το περιβάλλον
Η ακτοπλοϊκή αγορά καλείται να βρει τεχνικές λύσεις για τη ναυπήγηση νέων πλοίων φιλικών προς το περιβάλλον, αλλά και σημαντικά κεφάλαια, επισημαίνει η μελέτη της XRΤC.
Αναμφισβήτητα, τα φιλικά προς το περιβάλλον πλοία μεσαίου και μεγάλου μεγέθους δεν μπορούν να έχουν μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα, αφού δεν έχουν επιτευχθεί τεχνολογικά οι βιώσιμες λύσεις για την αντικατάσταση των καυσίμων τους από ανανεώσιμες πηγές.
Επί της ουσίας, όσο διαρκεί η έρευνα και ανάπτυξη εναλλακτικών καυσίμων, η τεχνική απάντηση στην προσφορά φιλικού προς το περιβάλλον πλοίου, αξιοποιεί τις οικονομίες κλίμακος (π.χ. τα νεόκτιστα πλοία του ομίλου Grimaldi στην Αδριατική) καθώς επίσης και τη μείωση του βάρους του ίδιου του πλοίου (π.χ. τα πλοία Aero του ομίλου Attica που δρομολογήθηκαν στο Σαρωνικό).
Ακτοπλοϊκά εισιτήρια: Παιχνίδι για δύο η αγορά – Ολιγοπώλιο και τιμές «φωτιά»
Τι αποκαλύπτει η ετήσια έρευνα της XRTC για την εκτόξευση των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων και τη δομή της αγοράς - Άπραγη η κυβέρνηση
Ερευνα- «φωτιά» για την εκτόξευση των τιμών στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια αλλά και το ολιγοπώλιο στην ελληνική ακτοπλοΐα αποκαλύπτει τα αίτια των πανάκριβων ναύλων αλλά και φανερώνει την απραξία της κυβέρνησης και του επιτελικού κράτους απέναντι στο διαχρονικό πρόβλημα των θαλάσσιων μεταφορών στα νησιά.
Πανάκριβες ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, παιχνίδι για δύο και μία κυβέρνηση η οποία στη διάρκεια της θητείας της δεν έχει παρέμβει ούτε μία φορά προκειμένου αφενός να αρθούν οι όποιες στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό και αφετέρου να πέσουν οι τιμές στα εισιτήρια.
Το αποτέλεσμα αυτής της απουσίας, που κατά καιρούς σπάει... από την κυβέρνηση είτε με υπουργικά ψελίσματα περί αυστηρών ελέγχων και παρέμβασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού είτε με επίρριψη ευθυνών από τον έναν υπουργό στον άλλον για τα αίτια της ακρίβειας, είναι τα ναύλα στην ελληνική ακτοπλοϊα να κοστίζουν έως και 60% ακριβότερα σε σχέση με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές θαλάσσιες συγκοινωνίες.
Ακτοπλοϊκά εισιτήρια
Ειδικότερα, η 23η μελέτη της εταιρείας οικονομικών συμβούλων XRTC για την ελληνική ακτοπλοΐα με τίτλο «Ελληνική Ακτοπλοΐα 2024: Το πράσινο ταξίδι άρχισε» αναφέρει πως «η Ελληνική ακτοπλοΐα έχει μετατραπεί πλέον σε μία ολιγοπωλιακή αγορά, η οποία ουσιαστικά ελέγχεται κυρίως από 2 μόνο εταιρίες. Τον όμιλο Attica και τον όμιλο της Seajets του κ. Μάριου Ηλιόπουλου».
Ακρίβεια: «Upflation», το κόλπο των πολυεθνικών για να αυξάνουν τις τιμές
Συνεχίζει μάλιστα τονίζοντας πως «κι ενώ είναι κατανοητό ότι μια ολιγοπωλιακή αγορά προσφέρει αύξουσες αποδόσεις κλίμακας στις επιχειρήσεις, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι μπορούν να εφαρμοστούν καταχρηστικές πρακτικές ενάντια στους καταναλωτές. Αυτό έχει αποδειχτεί σε άλλου είδους αγορές όπως αυτή της λιανικής αγοράς τροφίμων όπου καθημερινά διαπιστώνονται βασικά χαρακτηριστικά προβλήματα».
Σε άλλο σημείο της μελέτης και συγκεκριμένα στα συμπεράσματα, η XRTC επισημαίνει πως «στην ολιγοπωλιακή αυτή αγορά είναι πολύ λογικό να δημιουργούνται και ολιγοπωλιακές τάσεις στην χειραγώγηση των τιμών εάν και εφόσον δεν υπάρχει αυστηρή επιτήρηση του ρυθμιστή της αγοράς» ενώ τονίζει πως «το συγκεκριμένο θέμα δεν έχει ηθικές διαστάσεις παρά μόνο απολύτως συμβατές με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς περί ανταγωνισμού όπως αυτές έχουν υιοθετηθεί από την Ελληνική νομοθεσία ως όφειλε».
Σύμφωνα με στοιχεία της XRTC, η μεγαλύτερη εταιρεία στην ελληνική αγορά είναι η Attica Group, η οποία ελέγχει το 27% των πλοίων, το 37% χωρητικότητας επιβατών και 51% χωρητικότητας οχημάτων, ενώ το σύνολο των τριών μεγάλων εταιριών (Attica, Minoan, Seajet) ελέγχουν το 49%, το 63% και το 71% αντίστοιχα.
Και φυσικά τα στοιχεία αυτά καταγράφονται και αναδεικνύονται για πολλοστή φορά με επίσημο τρόπο αλλά το επιτελικό κράτος και η κυβέρνηση που το εποπτεύει και το ελέγχει απουσιάζουν. Πολύ περισσότερο, η Επιτροπή Ανταγωνισμού η ανεξάρτητη αρχή η οποία πριν από περίπου ενάμιση μήνα έλαβε και επιστολή από τον υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, ο οποίος ζητούσε στενή συνεργασία...
Έως και 60% ακριβότερα
Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που αποτυπώνονται στην ίδια έρευνα και για την πορεία αύξησης των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων.
Υψηλότερες έως και 60% είναι οι τιμές στην Ελλάδα σε σχέση με τις τιμές στην Βόρεια Ευρώπη
Συγκεκριμένα, η XRTC επικαλείται στοιχεία πρόσφατης έρευνας που έκανε η ομάδα της online πλατφόρμας κράτησης ακτοπλοϊκών εισιτηρίων ferryroute.com, η οποία συνέκρινε την εξέλιξη των τιμών από το 2019 ως το 2023.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ferryroute.com οι ναύλοι τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί μεταξύ άλλων ως εξής:
• Χανιά: Η τιμή ενός απλού εισιτηρίου (Οικονομική Θέση – Deck) αυξήθηκε από 27€ το 2019 σε 41€ το 2024, σημειώνοντας αύξηση 51.85%. Για τα εισιτήρια με αυτοκίνητο, η τιμή αυξήθηκε από 49€ σε 79€, δηλαδή πάνω από 60%.
• Σαντορίνη: Ένα απλό εισιτήριο κόστιζε 41€ το 2019 και πλέον κοστίζει 58€, ενώ με αυτοκίνητο η τιμή αυξήθηκε από 91€ σε 128€, δηλαδή αύξηση 40%.
• Ρόδος: Η τιμή ενός απλού εισιτηρίου αυξήθηκε από 65€ το 2019 σε 91€ το 2024, σημειώνοντας αύξηση περίπου 39%. Για τα εισιτήρια με αυτοκίνητο, η τιμή αυξήθηκε από 104€ σε 150€, δηλαδή 44%.
• Τήνος: Η τιμή ενός απλού εισιτηρίου αυξήθηκε από 35€ το 2019 σε 49€, ενώ με αυτοκίνητο η τιμή αυξήθηκε από 79€ σε 110€, δηλαδή αύξηση 40%.
• Πάρος: Η τιμή ενός απλού εισιτηρίου αυξήθηκε από 36€ το 2019 σε 50€, ενώ με αυτοκίνητο η τιμή αυξήθηκε από 83€ σε 116€, σημειώνοντας αύξηση 40%.
Οι τιμές βρίσκονται στα ύψη και απειλούν την κεφαλαιοποίηση των όποιων κερδών αποκομίζει η ελληνική οικονομία από την αύξηση της τουριστικής κίνησης. Εκτός της απουσίας ελέγχων για τον περιορισμό του κόστους, οι όποιες προθέσεις εκδηλώθηκαν από υπουργικά χείλη για μείωση του ΦΠΑ παραπέμπφθηκαν από άλλες υπουργικές διαρροές... στις ελληνικές καλένδες...
Η σύγκριση με την Βόρεια Ευρώπη
Σύμφωνα με την XRTC, με μια πρόχειρη έρευνα οι τιμές αυτές είναι ως και 60% υψηλότερες από τις τιμές για αντίστοιχες διαδρομές στην Βόρεια Ευρώπη.
Για παράδειγμα στην διαδρομή Όσλο – Κοπεγχάγη, που είναι οριακά μεγαλύτερη από την διαδρομή Πειραιάς – Ρόδος και συγκεκριμένα 316 ναυτικά μίλια, έναντι 296 ναυτικών μιλίων στην διαδρομή Πειραιάς – Ρόδος, μια τετραμελής οικογένεια με εσωτερική καμπίνα και αυτοκίνητο ταξιδεύει με 696 ευρώ όταν στην Ελλάδα για την αντίστοιχη διαδρομή το κόστος ανέρχεται σε 1105,50 ευρώ.
Τι υποστηρίζουν οι ακτοπλόοι
Στη μελέτη της XRTC καταγράφεται και η θέση των επιχειρήσεων της ακτοπλοΐας.
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) τα αυξημένα μισθολογικά κόστη, οι ανατιμήσεις στις τιμές των ανταλλακτικών πλοίων και των ναυτιλιακών καυσίμων αλλά και η αύξηση των τραπεζικών επιτοκίων δανεισμού των ακτοπλοϊκών εταιρειών, καθιστούν αδύνατη προς το παρόν οποιαδήποτε συζήτηση για τη μείωση της τιμής των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων.
Η ΣΕΕΝ επισημαίνει επίσης ότι με βάση τα στοιχεία του Απριλίου 2024 οι τιμές των ακτοπλοϊκών καυσίμων για τους τύπους HSFO και VLSFO που χρησιμοποιούν τα συμβατικά πλοία έχουν αυξηθεί κατά 9%, το κόστος των ανταλλακτικών κατά 14% και κατά 24% από το 2021 οι αμοιβές πληρωμάτων, βάσει και των σχετικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας που έχουν υπογραφεί έως σήμερα.
Σημειώνει, εξάλλου, ότι το κόστος τραπεζικού δανεισμού λόγω ανόδου των επιτοκίων από τις τράπεζες αυξήθηκε κατά 43% το 2024 σε σχέση με το 2021.
Το Παρατηρητήριο Τιμών και το Υπουργείο
Η μελέτη επίσης επικαλείται το Παρατηρητήριο Τιμών του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, σύμφωνα με το οποίο, «οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων είναι σταθερές, έως και μειούμενες για το Α' εξάμηνο του έτους, στο -1,61%, σε σχέση με πέρυσι, στα συμβατικά πλοία».
Η ίδια μελέτη της XRTC σημειώνει ότι «το δε υπουργείο Ναυτιλίας ισχυρίζεται ότι παρατηρούνται κάποιες αυξήσεις αλλά μόνο στα ταχύπλοα και στις ενδονησιωτικές διαδρομές ενώ οι ακτοπλοϊκές εταιρίες υποστηρίζουν ότι οι τιμές δεν έχουν αυξηθεί αλλά παραμένουν ίδιες από το 2022».
Η μελέτης της XRTC επιπροσθέτως τονίζει: «Από την πλευρά των χρηστών υπάρχουν έντονες αντιδράσεις για «πολύ υψηλές τιμές» στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια. Το θέμα έφτασε και στη Βουλή με ερώτηση που κατέθεσαν 28 βουλευτές προς τους αρμόδιους υπουργούς».
Η κυβέρνηση διανύοντας τη δεύτερη θητεία της αφήνει άλλο ένα καλοκαίρι να περνά χωρίς κανέναν έλεγχο και χωρίς καμία παρέμβαση για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων στην αγορά, ενώ όπως αποκαλύπτεται δεν δείχνει την ίδια ευαισθησία... με αυτή που επέδειξε π.χ. στον τομέα της ενέργειας για την ανάκτηση εσόδων από πιθανά υπερκέρδη.