Ασεμνες φωτογραφίες που στέλνονται χωρίς να έχουν ζητηθεί, αδιάλειπτη ηλεκτρονική παρακολούθηση, διάχυση προσωπικών δεδομένων για λόγους αντεκδίκησης, απειλητικά e-mails... Οι παραπάνω αήθεις πρακτικές εφαρμόζονται όλο και πιο συχνά εις βάρος νέων γυναικών.
Τα αποτελέσματα μελέτης, που εκπόνησε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Τμήμα Ψυχολογίας) για λογαριασμό του ΚΕΘΙ (Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας), με επιστημονικά υπεύθυνη την καθηγήτρια Γεωργία Γκαντώνα, αναδεικνύουν τη συχνότητα και την ένταση της διαδικτυακής έμφυλης βίας.
Στην έρευνα συμμετείχαν ολοκληρωμένα 487 γυναίκες (18 έως 24 ετών). Εξ αυτών το 59,3% έχει υποστεί τουλάχιστον μία μορφή διαδικτυακής βίας. Η επικρατέστερη είναι η διαδικτυακή κακοποίηση βάσει εικόνας (40%), ενώ ακολουθούν η παρενόχληση βάσει φύλου ή/και σεξουαλικότητας (28,5%), ο διαδικτυακός εκφοβισμός (14%), η διαδικτυακή παρακολούθηση (8,6%), το τρολάρισμα (6,4%), η διαδικτυακή επιθετικότητα και εκβιασμός (5,3%), το χακάρισμα (σ.σ. η μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σε συσκευές ή λογαριασμούς άλλων – 3,7%) και σε χαμηλότερο ποσοστό το doxxing (συλλογή και δημόσια κοινοποίηση προσωπικών πληροφοριών για το θύμα χωρίς τη συναίνεσή του). Σχεδόν το 60% των θυμάτων έχει υποστεί περισσότερες από μία μορφές βίας.
Η διαδικτυακή επιδειξιομανία, μορφή της διαδικτυακής κακοποίησης βάσει εικόνας, φαίνεται ότι εξελίσσεται σε μάστιγα. Μεγάλο ποσοστό των γυναικών έχει δηλώσει ότι το να λαμβάνει ακατάλληλες εικόνες είναι πολύ σύνηθες φαινόμενο που μπορεί να τους συμβαίνει από πολύ νεαρή ηλικία και για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
Αληθινές ιστορίες εμμονικής παρακολούθησης – Θύματα και ειδικοί μιλούν στην «Κ»
Ποιοι είναι οι δράστες; Γενικά το 88,1% είναι άνδρες, ενώ στον διαδικτυακό εκβιασμό το ποσοστό τους φθάνει στο 100%. Ωστόσο, όταν πρόκειται για εκφοβισμό (cyber bullying), το 20% των ατόμων που άσκησαν διαδικτυακή βία είναι γυναίκες. Ως προς τη σχέση θύτη και θύματος επισημαίνεται στη μελέτη ότι «στο 59,3% των περιπτώσεων ο/η δράστης/τρια δεν ήταν γνωστό άτομο, στο 23,5% των περιπτώσεων ήταν φίλος/η και στο 8,4% των περιπτώσεων ήταν σύντροφος».
Στον διαδικτυακό εκβιασμό, όμως, στο 26,9% των περιπτώσεων ήταν (πρώην) σύντροφος, στο 26,9% φίλος/η ή συμφοιτητής/τρια (4,4%). Αντίστοιχα, οικεία στο θύμα είναι και τα πρόσωπα που το παρακολουθούν διαδικτυακά – 27,8% πρώην σύντροφος και 44,4% φίλος.
Η διαδικτυακή βία μπορεί να εμφανισθεί στο πλαίσιο πολλών διαπροσωπικών σχέσεων ως συνέχεια βίαιης συμπεριφοράς που εμφανίζεται αρχικά εκτός Διαδικτύου και συνεχίζεται στο Διαδίκτυο ή το αντίστροφο.
Το υψηλό, βέβαια, ποσοστό και των άγνωστων δραστών επιβεβαιώνει ότι η ανωνυμία του Διαδικτύου «ενθαρρύνει» την εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών. Ως πιο διαδεδομένοι «χώροι» άσκησης βίας είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πλατφόρμες γνωριμιών. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις είναι σοβαρές – αναφέρθηκαν από έντονη δυσφορία και άγχος έως βαθύ τραύμα, ενώ συχνές είναι και οι ψυχοσωματικές αντιδράσεις, με συνηθέστερες τις διατροφικές διαταραχές και τις διαταραχές ύπνου (76,8% των θυμάτων εκφοβισμού). Οικονομικά επιβαρυμένα βγαίνουν από αυτή την περιπέτεια τα θύματα εξαιτίας των νομικών εξόδων όταν προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη και του κόστους για τη φροντίδα της ψυχικής υγείας τους.
Προτείνονται, επομένως, μέτρα, όπως η αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα, προκειμένου να συμβαδίζει με τις αναδυόμενες τεχνολογίες και να προσδιορίζει με σαφήνεια τις μορφές του διαδικτυακού εγκλήματος, αλλά και η νομική προστασία της ιδιωτικότητας των θυμάτων. Μέχρι σήμερα ο αριθμός των καταγγελιών είναι μικρός.
Ερευνα: Οι μισοί έφηβοι, μάρτυρες βίας στο Διαδίκτυο
«Η δυσπιστία και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς την Αστυνομία και τον τρόπο που διαχειρίζονται τα στελέχη της τις υποθέσεις της διαδικτυακής βίας» αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα, σύμφωνα με τη μελέτη.
«Γεννιέται μια αποστολή»
«Για εμάς ως πολιτεία γεννιέται μια αποστολή. Να υπερκεράσουμε κάθε εμπόδιο. Να τρέξουμε πιο γρήγορα από μια τεχνολογία, η οποία καλπάζει και επιτρέπει σε δράστες να μένουν ατιμώρητοι και πάνω από όλα να πολεμήσουμε την κανονικοποίηση τέτοιων νοσηρών φαινομένων», δήλωσε η υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Κατερίνα Παπακώστα, που παρουσίασε την έρευνα στη ΔΕΘ ενώπιον πλήθους νέων γυναικών.
Οι αριθμοί
59,3% των νεαρών γυναικών έχουν υποστεί έστω μία μορφή διαδικτυακής βίας.
40% έχουν υποστεί διαδικτυακή κακοποίηση βάσει εικόνας.
28,5% έχουν δεχθεί παρενόχληση βάσει φύλου ή/και σεξουαλικότητας.
14% έχουν πέσει θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού.
88,1% των δραστών είναι άνδρες, ενώ στον εκβιασμό το ποσοστό φθάνει στο 100%.